عید قربان در افغانستان
عید قربان در افغانستان؛ از مهم‌ترین اعیاد دینی و ملی مردم افغانستان در روز دهم ماه ذی‌الحجه.
عید قربان از اهمیت ویژه‌ای در میان مردم افغانستان برخوردار است. آنها این عید را همانند عید فطر، بسیار باشکوه و با الهام از آدابورسوم پیشینیان، برگزار می‌کنند. مردم با رسم‌های خاصی مانند قربانی کردن، دید و بازدید، تهیۀ انواع شیرینی و میوۀ خشک، حنا بستن دست‌ها، خرید لباس‌های نو، دادن هدایا به نوعروسان، پختن غذاهای مخصوص، مهمانی‌های عیدانه و بازی‌های خاص به استقبال این عید می‌روند.
مفهوم‌شناسی
عید قربان، به روز گوسفندکُشان[۱] و عید اضحی نیز مشهور است.[۲] «ضُحی»، به زمانی گفته می‌شود که خورشید طلوع می‌کند؛ حاجیان نیز با طلوع خورشید در این روز قربانی می‌کنند.[۳] برخی، واژۀ قربان را برگرفته از قُربَت به‌معنای نزدیکی دانسته‌اند؛ بر این اساس، عید قربان به‌معنای بازگشت انسان به‌مقام تقرب الهی است.[۴]
جایگاه عید قربان
عید قربان، از عیدهای بزرگ و فرخنده در بین مردم افغانستان است و بعد از عید فطر، دومین عید رسمی مردم افغانستان شمرده می‌شود. نفوذ فرهنگیِ این عید در جامعۀ افغانستان به‌گونه‌ای است که بیشترین تعطیلات مربوط به مناسبت‌های ملی و دینی را به خود اختصاص داده و با احتساب روز عرفه، چهار روز تعطیل رسمی است.[۵]
آدابورسوم عید قربان
1. مناسک دینی
برپایی نماز عید: مردم افغانستان از اوایل صبح، با حضور گسترده در مساجد، نماز عید را باشکوه برپا می‌کنند.[۶]
قربانی کردن: از رسم‌های مهم در عید قربان که پس از نماز عید صورت می‌گیرد، سنت قربانی است.[۷] بیشتر کسانی‌که توانایی مالی مناسبی دارند در روز عید قربان، گوسفند، گاو یا شتر ذبح کرده و گوشت آن را بین آشنایان، همسایگان و نیازمندان توزیع می‌كنند. حتی خانواده‌هایی که اوضاع مالی خوبی ندارند در طول سال، با پس‌انداز و کنار گذاشتن پول مخصوص، برای خرید گوسفند و قربانی آن در روز عید این رسم را به‌جا می‌آورند.[۸]
2. آدابورسوم اجتماعی-فرهنگی
یکی از رسوم بسیار قدیمی مردم در این عید، دیدن بستگان و دوستانی است كه به تازگی یكی از اعضای خانوادۀ خود را از دست داده‌اند.[۹] خانواده‌های عزادار نیز به‌جای کلوچه و شیرینی، با خرما و میوه از مهمان‌ها پذیرایی می‌کنند.[۱۰] سپس از بزرگان، اقوام، دوستان و آشنایان دیگر دیدن کرده و عید را به آنها تبریک می‌گویند.[۱۱] یکی از رسم‌های بسیار جالب در بین برخی از مردم افغانستان، رواج مهمانی‌های عیدانه است. طبق این رسم، تعدادی از اعضای فامیل همدیگر را دعوت کرده بعد از آن هر شب یک خانواده از آن جمع، بقیۀ خانواده‌ها را به خانۀ خود دعوت کرده و از مهمانان با انواع میوه‌های خشک و تازه، شیرینی‌های ویژۀ عید، شربت و چای سبز پذیرایی می‌کنند. یكی از ویژگی‌های این مهمانی‌ها، پذیرایی با غذاهای سنتی مانند قابلی، منتو و آشک است که از غذاهای ویژه و مورد علاقۀ مردم این سرزمین به‌شمار می‌روند.[۱۲] از دیگر آدابورسوم مردم افغانستان در روز عید، رفع کدورت‌ها است.[۱۳]
خرید تحفۀ عيدي شامل لباس، زيورآلات، شيريني و ماهي تازه، توسط داماد و بردن آنها چند روز پيش از عيد، توسط مادر و اقوام نزديک داماد، به خانۀ عروس[۱۴] و در برخی مناطق خرید گوسفند قربانی برای عروس[۱۵] و در مقابل تهيۀ هدايايي براي داماد، توسط خانوادۀ عروس نیز از جمله آدابورسوم مردم افغانستان در عید قربان است. [۱۶]
خانه‌تکانی، خرید لباس‌های نو، خرید میوه‌های خشک و تازه و خینه‌کردن (حنا بستن) دست‌ها به‌مناسبت عید نیز توسط بسیاری از خانواده، انجام می‌شود.[۱۷]
3. تفریح و سرگرمی
در پایان دید و بازدیدها، مردم در شهر و روستا به تفریح می‌روند. از جمله سرگرمی‌های مردم در عید قربان انواع بازي‌های محلي مانند بزكشي، توپ‌بازي و بادبادك بازي است.[۱۸]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل کلید‌واژه عید قربان، وب‌سایت آپادیس.
- ↑ «عید قربان چه روزی است»، خبرگزاری ایمنا
- ↑ «فلسفه عید قربان از داستان و تاریخچه تا روز ذبح نفس»، وب‌سایت نمناک
- ↑ «عید قربان جشن رهایی ازنفس است »، خبرگزاری شبستان
- ↑ «عید قربان در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی
- ↑ «معرفی آدابورسوم عید قربان ملل مسلمان در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری برنا
- ↑ «معرفی آدابورسوم عید قربان ملل مسلمان در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری برنا
- ↑ «امید توام با نگرانی؛ مردم افغانستان به استقبال عید قربان رفتند»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «عید قربان در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی
- ↑ «امید توام با نگرانی؛ مردم افغانستان به استقبال عید قربان رفتند»، خبرگزاری تسنیم
- ↑ «معرفی آدابورسوم عید قربان ملل مسلمان در کشورهای مختلف جهان »، خبرگزاری برنا .
- ↑ «عید قربان در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی .
- ↑ «معرفی آدابورسوم عید قربان ملل مسلمان در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری برنا
- ↑ «عيد سعيد قربان مهم‌ترين آيين و بزرگترين عيد مردم مسلمان افغانستان است»، خبرگزاری صدای افغان.
- ↑ «اشک‌ها و لبخندهای مردم افغانستان درعید قربان»، وب سایت مشرق .
- ↑ «عيد سعيد قربان مهم‌ترين آيين و بزرگترين عيد مردم مسلمان افغانستان است»، خبرگزاری صدای افغان.
- ↑ « رسم و رواج مردم افغانستان درعید قربان»، یوتیوب شبکه آی‌فیلم.
- ↑ «عيد سعيد قربان مهم‌ترين آيين و بزرگترين عيد مردم مسلمان افغانستان است»، خبرگزاری صدای افغان.
منابع
- «اشک‌ها ولبخندهای مردم افغانستان در عید قربان»، وب سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: 22 شهریور 1395ش.
- «امید توأم با نگرانی؛ مردم افغانستان به استقبال عید قربان رفتند»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب:20 مرداد 1398ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت آپادیس، تاریخ بازدید: 27 دی 1401.
- «رسم و رواج مردم افغانستان در عید قربان»، یوتیوب شبکه آی‌فیلم، تاریخ بازدید:21 دی 1401ش.
- «عید قربان جشن رهایی از نفس است»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 19 تیر1401ش.
- «عید قربان در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 9 شهریور 1396ش.
- «عید قربان چه روزی است»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 28 خرداد 1401ش.
- «عيد سعيد قربان مهم‌ترين آيين و بزرگترين عيد مردم مسلمان افغانستان است»، خبرگزاری صدای افغان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1388ش.
- «فلسفه عید قربان از داستان و تاریخچه تا روز ذبح نفس»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید:24دی 1401ش.
- «معرفی آداب و رسوم عید قربان ملل مسلمان در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری برنا، تاریخ درج مطلب:19 تیر 1400ش.