محمد آصف محسنی

محمد آصف محسنی؛ عالم دینی و از رهبران جهادی افغانستان.

محمد آصف محسنی، از دانش‌آموختگان مکتب آیت‌الله خویی و از عالمان دینی و رهبران جهادی در افغانستان است. او، با جهاد علیه شوروی، تربیت شاگردان و انجام خدمات فراوان اجتماعی، فرهنگی، علمی و جهادی، از جایگاه اجتماعی خاصی نزد مردم برخوردار است.

کودکی و نوجوانی

محمد آصف معروف به شیخ آصف، فرزند محمد میرزا در سال1314ش، در قندهار به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایى را در زادگاه خود نزد پدر آغاز کرد و سپس در پاکستان، زبان اردو را فراگرفت.

جوانی

محمد آصف، در سال 1330ش، کارمند اتاق‌های تجارت قندهار شد و در سال 1331ش، برای تحصیل به جاغورى در ولایت غزنى رفت و ادبیات عرب را در «مدرسة علمیة حوتقُل» نزد شیخ قربانعلى وحیدى فراگرفت. محسنی، در سال 1332ش، عازم نجف شد و سطوح عالی حوزه را نزد مدرس افغانی، مجتبی لنکرانی و شیخ کاظم یزدی و دروس خارج فقه و اصول فقه را در محضر میرزا باقر زنجانى، شیخ حسین حلى، عبدالاعلی سبزوارى، محسن حکیم و ابوالقاسم خویی آموخت.

سیرۀ عملی- اخلاقی

نظم دقیق در فعالیت‌های روزمرة زندگی، سخت‌کوشی، تهجد، توکل، توسل به اهل‌بیت، استقلال سیاسی و عدم وابستگی به دیگران، ازجمله ویژگی‌های عملی و اخلاقی آیت‌الله محسنی بود.

جایگاه علمی- اجتماعی

شیخ آصف، جایگاه علمی بالایی نزد مراجع قم و نجف داشت. او، به‌عنوان شخصیت علمی و جهادی در جهان شناخته‌شده بود و با رهبران کشورهای اسلامی و اروپایی دیدار کرد. او، همچنین، در برخی کنفرانس‌های بین‌المللی به ایراد سخن پرداخت. پیام‌های تسلیت رهبران سیاسی و مراجعی از قم و نجف همچون آیت‌الله سیستانی، اسحاق فیاض، مکارم شیرازی و رهبر جمهوری اسلامی ایران آیت‌الله خامنه‌ای بعد از فوت او، نشان از جایگاهی اجتماعی و علمی محسنی دارد.

شیخ آصف محسنی از نگاه اندیشمندان

به اعتقاد آیت‌الله مکارم، محسنی متعلق به تمام عالم تشیع و جهان اسلام بود. آیت‌الله محمدتقی مدرسی نیز محسنی را از چهره‌های درخشان جهان تشیع و از پیش‌کسوتان علم و جهاد دانسته است.

آثار

از محسنی بیش از 80 اثر در موضوعات فقهی، اصولی، اخلاقی، کلامی، رجالی، حدیثی، مذهبی و سیاسی به جا مانده است. صراط الحق، حدود الشریعة، فوائد رجالیه، معجم الاحادیث المعتبرة، مشرعة بحارالانوار، القواعد الاصولیة والفقهیة، حوث فی علم الرجال از جملة آثار شیخ آصف محسنی است.

فعالیت‌ها

علمی

محمد آصف محسنی، از زمان تحصیل در حوزة علمیة نجف به تدریس، تألیف و تربیت شاگردان علوم دینی مشغول بود. او، بعد از بازگشت به افغانستان، در قندهار با تأسیس حوزة علمیه به تدریس و تربیت طلاب پرداخت. با مهاجرت به قم، چندین سال دروس خارج فقه و علم رجال را تدریس کرد. وی، پس از بازگشت به‌ افغانستان و تأسیس حوزة علمیة خاتم‌النبیین در کابل، به‌مدت هفت سال به تدریس خارج فقه، کلام و علم رجال ادامه داد و طلاب زیادی را تربیت کرد.

سیاسی

محسنی، در سال 1358ش، با همکاری جمعی از روحانیون افغانستانی مقیم قم، حزب حرکت اسلامی را تأسیس و فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد. پس از سقوط دولت نجیب، در اولین حکومت مجاهدین به‌عنوان منشی و سخنگوی شورای رهبری دولت مجاهدین انتخاب شد. محسنی، در سال 1382ش، با همکاری برخی از علمای افغانستان، شورای علمای شیعه را تأسیس و به‌عنوان رئیس آن انتخاب شد. تلاش برای به رسمیت شناختن مذهب شیعه و تصویب احوال شخصیة شیعیان در قانون اساسی افغانستان، از دیگر فعالیت‌های سیاسی محسنی است.

نظامی

محسنی، با تأسیس حزب حرکت اسلامی فعالیت‌های نظامی خود را علیه شوروی در افغانستان آغاز کرد. او، بیش از 100 پایگاه نظامی در 19 ولایت افغانستان راه‌اندازی و با رهبری هزاران نیروی نظامی مسلح، سال‌ها علیه نیروهای شوروی و حکومت نجیب مبارزه کرد.

فرهنگی

تأسیس حوزة علمیه، مسجد و حسینیه در قندهار، تأسیس حوزة علمیه و دانشگاه خاتم‌النبیین کابل، مسجد، کتابخانه، شبکة تلویزیونی تمدن و رادیو فرهنگ در کابل، از جملة فعالیت‌های فرهنگی شیخ آصف محسنی به شمار می‌رود.

تبلیغی

محسنی، یک واعظ و مبلغ توانا بود. مهارت و توانایی زیادی در سخنرانی داشت. وی، هم‌زمان با بازگشت به قندهار، فعالیت‌های تبلیغی خود را آغاز کرد. محسنی به تبلیغ اهمیت زیادی می‌داد و طلاب خود را به مناطقی همچون قندهار، هلمند، نیمروز و فراه اعزام می‌کرد.

اجتماعی

شیخ آصف، در کنار فعالیت‌های فرهنگی، علمی، تبلیغی و سیاسی، مرجع امور اجتماعی و دینی مردم بود. او، نزاع‌های خانوادگی و اجتماعی آنها را حل‌وفصل، وجوهات شرعی مردم را دریافت، به فقرا کمک و به مسائل دینی مردم رسیدگی می‌کرد.

دیدگاه‌ها

محسنی در برخی مسائل اجتماعی نظرات خاصی داشت. او معتقد به تقریب میان مذاهب بود. شیعه و سنی را برادر و اختلاف مذهبی را جایز نمی‌دانست و کتاب تقریب مذاهب از نظر تا عمل را نوشت. به اعتقاد او، متون درسی حوزه‌های علمیه باید طبق نیازهای روز جامعه بوده و عالمان دینی آشنا به مسائل روز باشند.

مسئولیت‌ها

رهبری حزب حرکت اسلامی از سال 1358ش تا سال 1384ش، منشی و سخنگوی شورای رهبری در حکومت مجاهدین، ریاست شورای علمای شیعه در افغانستان، عضویت در مجمع جهانی اهل‌بیت و تقریب مذاهب اسلامی، مدیریت حوزة علمیة خاتم‌النبیین کابل از جملة مسئولیت‌های آیت‌الله محسنی بوده است.

درگذشت

شیخ آصف محسنی، پس از یک‌عمر تلاش‌های علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و نظامی سرانجام در 14 مرداد 1398ش، در سن 85 سالگی در کابل، درگذشت و درحوزة علمیة خاتم‌النبیین کابل دفن شد.

منابع

• «آیت‌الله آصف محسنی به تمام عالم شیعه و جهان اسلام تعلق داشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• «آیت‌الله مدرسی رحلت آیت‌الله آصف محسنی را تسلیت گفت»، شیعه نیوز، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• آیت‌الله محمد آصف محسنی ملایی که ۱۰۰ کتاب نوشت و اکادمیسین علوم شد، وب‌سایت روزنامه ماندگار، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• «پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب در پی‌درگذشت آیت‌الله آصف‌محسنی»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• حیدری خواتی، غلام‌حسین، رجال ماندگار، کابل، خراسان باستان، چ2، 1395ش.
• «زندگی‌نامة محمد آصف محسنی»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• «محمد آصف محسنی قندهاری»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• «محمد آصف محسنی»، دانشنامة اسلامی، تاریخ بازدید: 28 آذر1401ش.
• ناصری، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مؤسسة امام خمینی، چ1، 1379ش.