محمد نمازی

محمد نمازی؛ بزرگ‌ترین واقف حوزۀ سلامت در ایران.

حاج محمد نمازی از تاجران و سرمایه‌داران نامدار شیراز بود و با آن‌که در آمریکا اقامت داشت در زادگاهش، شیراز، بناهای خیریه و عام‌المنفعه زیادی برپا کرد که بیمارستانِ نمازیِ شیراز از مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌رود.

ولادت و نسب

محمد نمازی فرزند محمدحسن نمازی در سال 1275ش در شیراز به‌دنیا آمد. خاندان نمازی از خانواده‌های معروف و نیکوکار شهر شیراز در دوره زندیه و قاجاریه بودند. آنها در کشورهای هند، چین، هنگ‌کنگ و مصر، نمایندگی‌های بازرگانی داشتند و مشغول به تجارت بودند. پدر محمد نمازی در اواخر دوره قاجاریه در شیراز یک دارالمساکین در دروازه کازرون برای افراد بی‌خانمان و بی‌بضاعت بنا کرد. وی همچنین یک داروخانه احداث کرد. در سال 1304ش نیز یک درمانگاه را وقف کرد و مقداری از درآمد خود در چین را خرج هزینه‌های این درمانگاه می‌کرد.

زندگی

محمد نمازی در دوران کودکی به همراه پدرش به هنگ‌کنگ رفت؛ اما دوران نوجوانی و جوانی را در شیراز و تهران سپری کرد. او در سال 1303ش برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از اتمام تحصیل، مدت زیادی در آمریکا به شغل خانوادگی خود یعنی تجارت مشغول شد. او با اینکه در آمریکا اقامت داشت ولی فعالیت‌های تجاری او بیشتر در کشورهای شرق آسیا صورت می‌گرفت. وی در تجارت دریایی با هنگ‌کنگ، موفقیت‌های زیادی کسب کرد و از این طریق ثروت زیادی به‌دست آورد. او در سال 1323ش به ایران بازگشت و در شیراز ساکن شد ولی همچنان فعالیت‌‌های اقتصادی خود در هنگ‌کنگ را مدیریت می‌کرد.

خدمت به وطن

حاج محمد نمازی با اینکه سالیان دراز از وطن خود دور بود، اما عشق به وطن همواره در وجودش زنده بود. او پس از بازگشت به شیراز، مردم را درگیر بیماری‌های همه‌گیر و لاعلاج دید و متوجه شد که این وضعیت به‌خاطر دسترسی نداشتن به آب آشامیدنی بهداشتی است. تنها راه سامان دادن به این وضعیت و ریشه‌کن کردن بیماری‌ها، تصفیۀ آب آشامیدنی مردم بود. حاج محمد نمازی با سرمایۀ شخصی و با همکاری دوستانش اقدام به ساخت تصفیه‌خانه و لوله‌کشی آب شیراز کرد. شیراز اولین شهر در ایران بود که به لوله‌کشی آب سالم دست یافت. پس از آن دیگر شهرهای ایران هم با استفاده از تجربه شیراز اقدام به لوله‌کشی آب کردند.

حاج محمد نمازی در سال 1331ش یکی از باصفاترین باغ‌های شهر شیراز به‌نام باغ کفش‌گر را خریداری کرد و بیمارستان نمازی را (که ابتدا به بیمارستان پانصد تخت‌خوابی معروف بود) در آن‌جا برپا کرد. بیمارستان در سال 1334ش به بهره‌برداری رسید. او برای اداره بهتر بیمارستان، «بنیاد ایران» را ایجاد کرد که اعضای آن هیئت مدیره و مشاورین عالی‌رتبه و پزشکان باتجربه و تحصیل‌کرده بودند. وی پس از ثبت رسمی این بنیاد اقدام به وقف بیمارستان کرد تا آن‌جا برای همیشه به‌منظور خدمت به مردم پابرجا باشد.

او همچنین اقدام به ساخت آموزشگاه عالی پرستاری، پرورشگاه (یتیم‌خانه) و هنرستان نمازی کرد.

اندیشه‌ها

حاج محمد نمازی در قسمتی از وقف‌نامه بیمارستان نمازی آورده است: «نظر به اینکه ثروت و دارایی افراد، اگرچه شرعا شخصی می‌باشد ولیکن اخلاقا ودیعه است که به صاحبان ثروت سپرده شده تا با کمال امانت و دوربینی، برای ترقی نوع خود صرف نماید؛ اینجانب تصمیم گرفتم قسمت عمده دارایی خود را در حیات خود، وقف امور عام المنفعه و خیریه نموده و بدین‌وسیله به گذشتگان تأسی کرده و دِین خود را به نیاکان اداء و وظیفه اجتماعی و اخلاقی را نسبت به آیندگان به‌جا آورم.» وی همچنین هدف از راه‌اندازی بیمارستان را نه فقط محلی برای آسایش بیماران، بلکه مکانی برای دستیابی به پیشرفته‌ترین علوم پزشکی و آموزش پزشکانی مجرب ایرانی دانسته است. قسمت‌هایی از این وقف‌نامه به وصیت او بر سر درِ بیمارستان نوشته شده است.

فعالیت سیاسی

محمد نمازی در سال 1334ش مدتی به‌سِمَت وزیر مشاور در كابینه حسین علاء منصوب شد و با کمک چند وزارتخانه‌ی دیگر به وضعیت بحرانی صنعت نساجی در آن دوره با ارائه راه‌کارهایی سر و سامان داد.

وفات

محمد نمازی در فروردین سال 1351ش در سن 76 سالگی در شیراز از دنیا رفت و پیکر او بنا به وصیتش در محوطه بیمارستان نمازی به خاک سپرده شد.

یادبود

تندیس محمد نمازی در محوطه بیمارستان و بالای مقبره او قرار دارد. هر سال در روز درگذشت او به‌منظور گرامیداشت یادش در شیراز همایش‌ها و برنامه‌هایی برگزار می‌شود.

منابع

• «آشنایی با شادروان محمد نمازی»، وب‌سایت مرکز آموزشی درمانی نمازی، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «بنیاد خيريه بيمارستان محمد نمازی شیراز»، ویکی‌خیر، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «دکتر محمد نمازی»، وب‌سایت موقوفه حاج سیدنعمت‌اله روحانی، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• عالی‌نژادیان، محمود، «محمد نمازی»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 20 دی 1399ش.
• کرمی، آسیه، «همه چیز درباره خاندان نمازی شیراز از کارآفرینان برتر»، پایگاه خبری تحلیلی صفحه اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 21 اردیبهشت 1401ش.