ملا عمر
ملا عمر؛بنیان‌گذار و رهبر طالبان در افغانستان.
ملا محمد عمر، بنیان‌گذار و رهبر طالبان در افغانستان است. او، با جنگ علیه شوروی، تأسیس گروه طالبان و مبارزۀ نظامی علیه احزاب و جریان‌های جهادی غیر پشتون، حکومت افغانستان و مواضع تندروانۀ‌شان علیه تشیع، زنان، اقوام غیر پشتون، پدیده‌های جدید، از شهرت اجتماعی و سیاسی خاص در جهان برخوردار است.
کودکی و نوجوانی
محمد عمر، معروف به ملا عمر، در سال 1339ش، در روستای «چاه همت»، ولسوالی «خاکریز» از توابع ولایت قندهار به دنیا آمد. ملا عمر از قوم «غلزی» و نسب او به قبیلۀ «هوتک»، از قبایل مشهور پشتون می‌رسد. محمد عمر، در سن پنج‌سالگی، پدر خود را از دست داد و در هشت‌سالگی به‌همراه خانواده به ولایت ارزگان مهاجرت کرد. او، تحصیلات ابتدایى را نزد عموی خود فراگرفت.[۱]
جوانی و تحصیلات
محمد عمر، همزمان با کودتای کمونیست‌ها در افغانستان، به پاکستان رفت و در مدارس دینی پاکستان مشغول به تحصیل شده و از مدرسۀ دارالعلوم حقانیه، یکی از مدارس دینی معروف پاکستان، فارغ‌التحصیل شد.[۲]
جایگاه اجتماعی
ملا عمر، جایگاه مذهبی و اجتماعی بالایی نزد طالبان داشت. او، به‌عنوان شخصیت مذهبی و جهادی در میان طالبان شناخته می‌شد و از او به‌عنوان امیرالمؤمنین یاد می‌کردند. ملا عمر، همچنین، در افغانستان و جهان به‌عنوان یک رهبر قومی و مذهبی تندرو شناخته‌شده بود.[۳]
فعالیت‌ها
علمی
ملا عمر در مدارس دینی پاکستان به تدریس مشغول بود. او، مدتی در مدارس دینی کراچی[۴] و بعد از سقوط حکومت نجیب الله در افغانستان، با تأسیس مدرسۀ دینی در سال 1371ش، در روستای «گیشا نو» ولسوالی «میوند» قندهار به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت.[۵]
سیاسی
ملا عمر، در سال 1373ش، با همکاری جمعی از فارغ‌التحصیلان مدارس دینی پاکستان و حمایت پاکستان، تحریک طالبان را تأسیس و فعالیت‌های سیاسی خود را آغاز کرد.[۶] پس از تصرف کابل از دست دولت برهان‌الدین ربانی، به‌عنوان رهبر امارت اسلامی طالبان در افغانستان به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد. تأسیس دفتر سیاسی طالبان در کشور قطر[۷] و عضویت در حزب اسلامی یونس خالص از دیگر فعالیت‌های سیاسی ملا عمر است.[۸]
نظامی
ملا عمر، بعد از حملۀ شوروی به افغانستان تحصیلات دینی خود را رها کرد، به مجاهدین پیوسته و فعالیت‌های نظامی خود را علیه نیروهای شوروی آغاز کرد. او، تا سال 1370ش، علیه نیروهای شوروی و حکومت نجیب مبارزه کرد. ملا عمر، در طول این سال‌ها چهار بار زخمی و در نهایت یک چشم خود را از دست داد.[۹] او، بعد از پیروزی مجاهدین در سال 1372ش، مبارزات خود را در ابتدا علیه فرماندهان محلی در قندهار آغاز کرد و با تأسیس تحریک طالبان، فعالیت‌های نظامی خود را به سراسر افغانستان و علیه تمام احزاب و جریان‌های سیاسی گسترش داد و در کمتر از دو سال بیشتر ولایات افغانستان از جمله کابل را تصرف و حکومت طالبانی (امارت اسلامی) را در افغانستان برپا کرد ولی بسیاری از کشورهای منطقه و دنیا و از جمله سازمان ملل به رسمت نشناخت.[۱۰]
دیدگاه‌ها
ملا عمر در بسیار مسائل نظرات سختگیرانه داشت؛ برای مثال، او شنیدن موسیقی، آموزش زنان، فعالیت زنان در ادارات و حضور در فضای عمومی بدون محرم، تماشای فیلم و تلویزیون و مجسمه را حرام می‌دانست. او همچنین علیه شیعیان نیز موضع منفی داشت و مذهب تشیع را به رسمیت نمی‌شناخت.[۱۱]
مسئولیت‌ها
ملا عمر، در سال 1373ش، با تأسیس تحریک طالبان رهبری این گروه را به عهده گرفت و در سال 1375ش، همراه با تصرف بیشتر بخش‌های افغانستان در گردهمایی طالبان در قندهار از سوی آنها به‌عنوان «امیرالمؤمنین» انتخاب و پس از تصرف کابل در سال 1375ش و تأسیس امارت اسلامی به‌عنوان رهبر امارت اسلامی، ادارۀ دینی و سیاسی حکومت را به‌عهده گرفت.[۱۲]
درگذشت
ملا عمر پس از حمله نیروهای ناتو به افغانستان از افغانستان متواری و به پاکستان رفت. وی براثر بیماری در چهارم اردیبهشت 1392ش، در سن 55 سالگی، در بیمارستانی در شهر کراچی پاکستان درگذشت و در منطقۀ «عمر زو» در شهرستان «سوری» از توابع ولایت «زابل» دفن شد. بعد از دو سال، مرگ او به‌صورت رسمی توسط طالبان تأیید شد.[۱۳]با پیروزی دوبارۀ طالبان در افغانستان، در 16 آبان 1401ش، حکومت طالبان از قبر او، رونمایی کرد.[۱۴]
پانویس
- ↑ «زندگی‌نامه ملاعمر، امیرالمؤمنین طالبان»، خبرگزاری جمهور.
- ↑ ملا عمر امیرالمؤمنین طالبان»؛ وب‌سایت پادکست راوکست.
- ↑ رشید، طالبان: اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، 1379ش، ص44-48.
- ↑ «ملاعمر امیرالمومنین طالبان»، وب‌سایت پادکست راوکست.
- ↑ «زندگی‌نامه ملاعمر، امیرالمؤمنین طالبان»، خبرگزاری جمهور.
- ↑ رشید، طالبان: اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، 1379ش، ص44-48.
- ↑ «ملا عمر امیرالمؤمنین طالبان»؛ وب‌سایت پادکست راوکست.
- ↑ رشید، طالبان: اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، 1379ش، ص49.
- ↑ زندگی‌نامه ملاعمر، امیرالمؤمنین طالبان»، خبرگزاری جمهور.
- ↑ «ملاعمر امیرالمومنین طالبان»، وب‌سایت پادکست راوکست.؛ رشید، طالبان: اسلام، نفت، و بازی بزرگ جدید، 1379ش، ص44-48.
- ↑ «قبر ملا عمر رونمایی شد»؛ خبرگزاری تابناک.
- ↑ «زندگی‌نامه ملاعمر، امیرالمؤمنین طالبان»، خبرگزاری جمهور.
- ↑ «زندگی‌نامۀ ملا اختر محمد منصور رهبرجدید طالبان به قلم طالبان»؛ خبرگزاری پیام آفتاب.
- ↑ «قبر ملا عمر رونمایی شد»؛ خبرگزاری تابناک.
منابع
- رشید، احمد، طالبان: اسلام، نفت و بازی بزرگ جدید، ترجمه اسدالله شفایی و صادق باقری، تهران، دانش هستی، 1379ش.
- «زندگی‌نامۀ ملا اختر محمد منصور رهبرجدید طالبان به قلم طالبان»، خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ انتشار: 10 سنبله 1394ش.
- «زندگی‌نامه ملاعمر، امیرالمؤمنین طالبان»، خبرگزاری جمهور، تاریخ انتشار: 8 اسد 1394ش.
- «قبر ملا عمر رونمایی شد»؛ خبرگزاری تابناک، تاریخ انتشار: 16 آبان1401ش.
- «ملاعمر امیرالمؤمنین طالبان»، وب‌سایت پادکست راوکست، تاریخ بازدید: 21 اردیبهشت1402ش.