نقاشی خیابانی
نقاشی خیابانی؛ دیوارنگاری در خیابان و مناظر عمومی
نقاشی خیابانی یا «گرافیتی» نوعی از نقاشی است که بر روی ساختمان‌ها، خیابان‌ها، قطارها و سایر سطوحِ در معرض دید عموم، انجام می‌شود. امروزه نقاشی خیابانی، فرصت مناسبی برای نمایش آثار هنری افراد ایجاد کرده و هنرمندان از این روش برای ارائه پیام سیاسی، فرهنگی و اجتماعی یا زیباتر کردن محیط اطراف، استفاده می‌کنند. گرافیتی، که نام دیگر نقاشی خیابانی است، از کلمه گرافیتو (ایتالیایی) به‌معنای اثرگذاری سریع و یا خط‌خطی گرفته شده است. گرافیت نیز زغالی خالص است که از خود اثری سیاه بر جای می‌گذارد. از گرافیت برای ساخت مداد استفاده می‌کنند و در واقع، نوعی شبه‌فلز است.[۱]
دیوارنگاری‌ها، طیف گسترده‌ای از نوشتن ساده حروف تا نقاشی‌های استادانه را در بر می‌گیرد. این آثار هنری ممکن است با طرح‌های مختلف و گاهی کندن لایه‌های گچی دیوار، همراه باشد.[۲] بدین ترتیب هر دیوار، حصار یا ستون را می‌توان به یک اثر هنری چشم‌گیر تبدیل کرد. در مقایسه با بهترین نقاشی‌های موجود در گالری‌های هنری، برخی از نقاشی‌های خیابانی به مردم و فرهنگ عمومی جامعه نزدیک‌تر هستند.[۳] از طرف دیگر، ناخوشایندی برخی از نقاشی‌های خیابانی موجب شده است که بعضی از کشورهای دنیا، این نوع نقاشی را نوعی خرابکاری قلمداد کنند.
پیشینه
نقاشی‌های خیابانی را می‌توان صورت امروزین دیوارنوشته‌ها دانست که تاریخچه‌ای کهن دارند و پیشینه‌ی آن‌ها را می‌توان در سنگ‌نبشته‌های تاریخی غارها، کتیبه‌های باستانی و نقاشی‌های دیواری در ابعاد مختلف بررسی کرد. بنابراین نقاشی خیابانی را می‌توان امتداد اولین زایش هنری انسان در تاریخ دانست که هنوز تداوم و تأثیر خود را در جوامع بشری حفظ کرده است.
پیدایش گرافیتی در ایران نیز اگرچه در دیوارنویسی غارها و دوران پیش از تاریخ قابل رهگیری است، اما استمرار و پویایی این هنر باستانی را می‌توان در شعارنویسی‌های انقلاب 1357 ایران و دیوارنگاری‌های دوره جنگ تحمیلی مشاهده کرد. در سال‌های پس از جنگ، گرافیتی و نقاشی خیابانی از تهران به شهرهای دیگر ایران نیز منتقل شد؛ شهرهای تبریز ،شیراز، مشهد، اصفهان، کاشان و رشت را می‌توان جزء اولین شهرهای متأثر از این سبک هنری دانست. پس از شناخته شدن این هنر توسط افراد بیشتر در ایران، تا امروز، چندین جشنواره گرافیتی در ایران برگزار شده است.[۴] هنرمندان گرافیتی ایران همچنین در رخدادهای جهانی و نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز حضور یافته‌اند.[۵]
انواع نقاشی‌های خیابانی
برخی از گرافیتی‌ها در مقایسه با دیگران، بار معنایی بیشتری را بر دوش می‌کشند و هنرمندانه‌تر اجرا می‌شوند.
- تگ گرافیتی: قدیمی‌ترین و ساده‌ترین نوع گرافیتی است. تگ گرافیتی، به معنای امضازنی هنرمند است که به‌روش خود، بر روی دیوار یا یک ساختمان طراحی می‌کند. هنرمند، این کار را با اسپری، ماژیک، رنگ، استیکر و جز این‌ها انجام می‌دهد.
- ترو آپ: چیزی بین امضا و طراحی است. در بیشتر مواقع، نوشته‌ای طراحی شده است که رنگ محیط بیرون و درون آن متفاوت است.
- اثر گرافیتی: نقاشی‌های دیواری تمام‌رنگ است. این کار نسبت به دو نوع قبلی، زمان بیشتری نیاز دارند که جزئیات بیشتری را نیز به‌نمایش می‌گذارند. این نوع گرافیتی درصورتی‌که هنرمندانه اجرا شود، می‌تواند به صحنه‌هایی جذاب برای گردشگران تبدیل شود.
- استنسیل گرافیتی: نوعی از نقاشی‌های خیابانی است که با روش شابلون اجرا می‌شود. شابلون‌ها می‌توانند بسیار ساده و یا پیچیده باشند.
- پنل گرافیتی: نقاشی‌هایی که با استفاده از رنگ و قلم‌مو، ماژیک یا اسپری در حواشی اتوبان‌ها، ایستگاه‌های راه‌آهن و بر روی واگن‌های قطار کشیده می‌شوند.
- برچسب گرافیتی: خلق یک اثر هنری، از طریق چسباندن برچسب است.
- نقاشی خیابانی سه بُعدی: این سبک از نقاشی ،گاهی، بسیار به واقعیت نزدیک است؛ زیرا در نگاه اول منجر به خطای دید شده و یک طرح واقعی به نظر می‌رسد.
نقاشی خیابانی در ایران
این سبک از نقاشی در ایران مانند تمام کشورهای دیگر، شامل سبک‌ها و شیوه‌های مختلفی است. این دیوارنگاری‌ها عموما توسط نهادهای دولتی طراحی و اجرا می‌شوند.[۶] سازمان زیباسازی شهر تهران در فراخوان‌های گوناگون، مردم را به فرستادن طرح‌های خیابانی دعوت می‌کند و تعدادی از طرح‌های منتخب، توسط جوانان در سطح شهر، اجرا می‌شود. برخی دیگر از دیوارنگاری‌ها که از سوی سازمان‌ها و نهادها اجرا می‌شود درباره شعارهای انقلاب اسلامی یا سیاست‌های دولت است.[۷] بنابراین دیوارنویسی‌ها و نقاشی خیابانی در ایران همانند تمام دنیا، به دو دسته مردمی و دولتی تقسیم می‌شود. دیوارنویسی‌های مردمی نیز به دو گروه تبلیغاتی (در رابطه با مسائل روز، تبلیغات مشاغل و آگهی‌ها) و طرح‌ها و شکل‌های جذاب (تبلیغات عقیدتی، شرعی و یا تقویت همدلی بین مردم) تقسیم می‌شوند.[۸]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ذیل واژه گرافیت.
- ↑ رمضان ماهی، «هنر خیابانی»، وبسایت تبیان.
- ↑ «نقاشی‌های خیابانی: انواع آن»، وبسایت ویکی‌ساختمون.
- ↑ محمدی، نرگس، «نقاشی دیواری شناسنامه رنگی شهر»، جام جم آنلاین، تاریخ بارگذاری: 19 آذر 1391ش.
- ↑ «مشهورترین گرافیتی آرتیست‌های جهان در تهران»، وبسایت ایسنا، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1394ش.
- ↑ صادق‌پور، لیلا، «دیوارنگاری شاهدان شهر، ادای دین به شهیدان انقلاب و دفاع مقدس»، وبسایت روزنامه اطلاعات، تاریخ بارگذاری: 6 اسفند 1393ش.
- ↑ صدیقی، سیامک، «دیوارنگاری‌ها باعث آشفتگی در شهر تهران شده است»، مهرنیوز، تاریخ بارگذاری: 30 مهر 1396ش.
- ↑ «تبلیغات گرافیتی جذاب‌ترین روش برای تبلیغ فیلم»، وبسایت ایران آنلاین، تاریخ بازدید: 28 مهر 1400ش.
منابع
- «تبلیغات گرافیتی جذاب‌ترین روش برای تبلیغ فیلم»، وبسایت ایران آنلاین، تاریخ بازدید: 28 مهر 1400ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 28 مهر 1400ش.
- رمضان‌ماهی، سمیه، «هنر خیابانی»، وبسایت تبیان، تاریخ بارگزاری، 13 شهریور 1391ش.
- صادق‌پور، لیلا، «دیوارنگاری شاهدان شهر، ادای دین به شهیدان انقلاب و دفاع مقدس»، وبسایت روزنامه اطلاعات، تاریخ بارگذاری: 6 اسفند 1393ش.
- صدیقی، سیامک، «دیوارنگاری‌ها باعث آشفتگی در شهر تهران شده است»، مهرنیوز، تاریخ بارگذاری: 30 مهر 1396ش.
- محمدی، نرگس، «نقاشی دیواری شناسنامه رنگی شهر»، جام‌جم آنلاین، تاریخ بارگذاری: 19 آذر 1391ش.
- «مشهورترین گرافیتی آرتیست‌های جهان در تهران»، وبسایت ایسنا، تاریخ بارگذاری: 3 آذر 1394ش.
- «نقاشی‌های خیابانی: انواع آن»، وبسایت ویکی‌ساختمون، تاریخ بارگذاری: 11 فروردین 1399ش.