ویکی‌زندگی:Featured articles/2024/48
میرزا کوچک‌خان جنگلی؛ یکی از مبارزین مشروطه و رهبر نهضت جنگل.
یونس معروف به میرزا کوچک‌خان فرزند میرزا بزرگ در سال ۱۲۹۸ش در استاد‌سرای رشت به دنیا آمد. میرزاکوچک را «کوچک جنگلی» و «کوچک‌خان» نیز می‌نامند. میرزا کوچک‌خان، مردی قوی‌هیکل و تنومند، خونگرم و دارای سیمای متبسم، مودب، متواضع، خوش‌برخورد، عفیف و پایبند به فرایض دینی و اصول اخلاقی بود. پژوهشگران تاریخ، میرزا کوچک‌خان را فردی عدالت‌طلب، آزادی‌‌خواه و حامی مظلومان توصیف کرده‌اند که با ظالم، برخورد شدید می‌کرد. ساحت وی از هرگونه آلودگی‌های اخلاقی و ناهنجاری‌های اجتماعی آن زمان به‌دور بود. میرزا به استخاره به‌شدت معتقد بود و در هر کاری که توان حل آن را نداشت با استخاره و استعانت از پروردگار، اقدام می‌کرد. نزدیکان میرزا، وی را اهل ورزش و علاقه‌مند به اشعار فردوسی معرفی کرده‌اند. میرزا کوچک‌خان در ۱۱ آذر 1300ش هنگام عقب‌نشینی به سمت خلخال در گردنۀ گیلوان بر اثر شدت برف و بوران و سرمازدگی به همراه تنها همرزمش به نام هوشنگ (گائوک آلمانی) درگذشت. به دستور محمدخان (سالار شجاع)، سر میرزا از تنش جدا شد. پس از مدتی سر میرزا به‌طور مخفیانه در محله سلیمان‌داراب رشت به خاک سپرده شد. در شهریور ۱۳۲۰ش، جمعی از آزادی‌خواهان گیلان، جسد میرزا را به رشت منتقل کردند و در محلی که سر میرزا بود، به خاک سپردند. امروزه در این مکان، در سالروز درگذشت او مراسم یادبود برگزار می‌شود. اولین کنگره ملی میرزا کوچک‌خان جنگلی، برای بزرگداشت و معرفی میرزا کوچک‌خان در سال ۱۳۹۱ش، همزمان با نود‌و‌یکمین سالگرد درگذشت وی برگزار شد. آیه‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در پیامی به این کنگره تاکید کرد: «میرزا کوچک‌خان یک نظام مینیاتوری از نظام اسلامی را در خطه رشت به وجود آورد.» تصنیف معروف «میرزا کوچک‌خان» که با آهنگ‌سازی محمد میرزمانی و با صدای استاد ناصر مسعودی در تیتراژ پایانی سریال میرزا کوچک‌خان خوانده شده است، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. همچنین ساخت سریال «میرزا کوچک‌خان» به کارگردانی بهروز افخمی از جمله آثار هنری است که در دهه ۱۳۶۰ش ساخته شده و به نمایش درآمده است. این سریال به زوایای قیام میرزا کوچک‌خان پرداخته است.
دیگر مقالات منتخب: پسماند صفر – زاهد گیلانی – صهیونیسم