کارآفرینی زنان
کارآفرینی زنان؛ ایجاد فرصت‌های شغلی توسط زنان.
کارآفرینی زنان، سبب مشارکت آنها در فعالیت‌های تولیدی و بهبود چرخۀ اقتصادی کشور می‌شود. زنان، توانمندی‌های زیادی در حوزۀ کارآفرینی به‌ویژه در کسب‌وکارهای خانگی دارند. آشنایی و آگاهی زنان با ظرفیت‌های نوین و پایدار کارآفرینی می‌تواند بانوان بسیاری را به کارآفرینی سوق دهد.
مفهوم‌شناسی
کارآفرینی زنان نوعی فعالیت خودجوش و مجموعه‌اي از رفتار‌هاي خودبسنده است که منجر به شکل‌گیری کار تولیدی توسط بانوان می‌شود. بسیاری از فرصت‌های شغلی برآمده از کارآفرینی زنان مربوط به مشاغل خانگی است. مشاغل خانگی، کسب‌وکارهایی هستند که به‌دلیل ارزان و کم‌هزینه‌بودن آنها، مورد استقبال بانوان ایرانی قرار گرفته و درآمدزایی بالایی نسبت به سایر مشاغل دارند.[۱] در عصر حاضر که تقاضای کار نسبت به فرصت‌های شغلی در جامعه بیشتر است، تمایل زنان ایرانی به کارآفرینی افزایش یافته است.[۲]
تاریخچه
مشارکت بانوان در امور اقتصادی و تولیدی، قدمتی به درازای تاریخ دارد. کارآفرینی زنان ایرانی در طول تاریخ به اشکال مختلف و متناسب با شرایط و امکانات، صورت گرفته است. نخ‌ریسی، تولید صنایع‌دستی مانند قالی‌بافی، گلیم‌بافی و حصیر‌بافی، مشارکت در کشاورزی و دامپروری و تولید فرآورده‌های دامی، نمونه‌های تاریخی از نقش‌آفرینی زنان در اقتصاد خانواده و جامعۀ ایرانی است.[۳] همکاری زنان با سایر اعضای خانواده در فعالیت‌های تولیدی و سودآوری اقتصادی برای خانواده و کشور، همواره در خرده‌فرهنگ‌های ایرانی وجود داشته است؛[۴] اما امروزه با وجود افزایش میزان تحصیلات و آگاهی بانوان ایرانی، تمایل به راه‌اندازي کارهای تولیدی و توسعۀ مشاغل خانگی که در طول تاریخ مهم‌ترین منبع درآمد بانوان و سبب گردش چرخۀ اقتصادی خانواده و جامعه بوده، کاهش یافته است. این درحالی است که بسیاری از کشورها همچنان بخش مهمی از بازار اشتغال خود را به کسب‌و‌کارهاي خانگی اختصاص داده‌اند.[۵]
ویژگی‌های زنان کارآفرین
پژوهشگران در بررسی زنان کارآفرین به مجموعه‌ای از ویژگی‌های مشترک میان آنها دست یافته‌اند که عبارت است از: شهامت غلبه بر موانع و رویارویی با ابهام، روابط اجتماعی مثبت،[۶] حس کمک به دیگران، تلاش برای ایجاد توازن بین زندگی خانوادگی و کار، هدف‌مندی و برنامه‌ریزی درازمدت.[۷] این ویژگی‌ها سبب افزایش تعامل اجتماعی آنها شده و تأثیر مستقیمی بر حضور فعالانۀ آنها در عرصۀ اشتغال و کسب درآمد دارد.[۸]
کارآفرینی معمولا یک فعالیت دیربازده و نیازمند زمان است. به‌همین دلیل، بانوان کارآفرین نیز زنانی هستند که خلاقیت و توفیق‌طلبی را با کنترل درونی و صبوری همراه می‌سازند و از قدرت تصمیم‌گیری و مهارت حل مسئله، مدیریت ریسک و شبکه‌سازی بهره‌مند هستند. [۹]
در برخی پژوهش‌ها کارشناسان در بررسی فرهنگ کارآفرینی به دو دسته از ویژگی‌های زنان توجه کرده‌اند:
- ویژگی‌هاي درونی: لازمۀ گسترش فرهنگ کارآفرینی در بانوان، مثبت‌اندیشی، ایمان به توانمندي‌ها، تفکر خلاق، عزت نفس، باور به ارزش‌هاي دینی کار و افزایش ریسک‌پذیری است؛ به اعتقاد کارشناسان، وجود این ویژگی‌ها در افزایش موفقیت کارآفرینی زنان تأثیر مستقیم دارد.
- ویژگی‌هاي بیرونی: برخی عوامل، زمینه‌ساز گسترش فرهنگ کارآفرینی در بانوان هستند، مانند مسؤلیت‌پذیري، مدیریت زمان، درك تغییر، کشف فرصت‌ها و روحیه تعاون و کار گروهی. [۱۰]
بهره‌مندی از مجموعه این ویژگی‌ها موجب شده است که بانوان ایرانی طیف گسترده‌ای از کسب‌وکارها را راه‌اندازی کنند و از استارتاپی که شبکۀ زنان خانه‌دار را برای تهیۀ غذای ایرانی به سفارش مشتری گرد آورده تا مجموعه‌ای که زنان سرپرست خانوار یا بدسرپرست را به کار گرفته و یا راه‌اندازی شرکت‌های شناخته‌شده ملی و بین‌المللی را در حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل، صنعت، فناوری اطلاعات و تولید تجهیزات پزشکی و ملزومات دارویی، پوشش می‌دهند.[۱۱]
پیامدهای کارآفرینی زنان
در بعد فردی، گرایش زنان به فعالیت‌های تولیدی سازگار با هویت و جنسیت زنانه به‌ویژه مشاغل خانگی، علاوه بر سودآوری برای آنها؛ سبب حس رضایت‌مندی، افزایش عزت نفس و کرامت در آنها می‌شود. از حیث اجتماعی نیز کارآفرینی بانوان سبب مقاوم‌سازي اقتصاد، خود‌کفایی کشور و افزایش کمی و کیفی تولید ملی می‌شود.[۱۲] همچنین کارآفرینی زنان، سبب تقویت مشارکت همگانی و کار گروهی به‌ویژه در مشاغل خانوادگی می‌شود. [۱۳] زنان کارآفرین با فعال کردن ظرفیت تولیدی خانواده می‌توانند روحیه کار و تلاش را میان اعضای خانواده و به‌ویژه فرزندان، نهادینه کنند و از این راه، منزلت خود را نیز در خانواده و جامعه افزایش دهند.[۱۴]
دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی
برخی پژوهشگران با توجه به نقش تاریخی و پررنگ زنان در کامیابی اقتصادی جوامع و شناسایی فرصت‌های کسب درآمد،[۱۵] آنها را برخوردار از توانمندي بالا در تعامل اجتماعی سازنده و تاثیرگذار در فرهنگ جامعه، توصیف کرده‌اند.[۱۶] در بررسی کارآفرینی زنان ایرانی، به دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی زیر توجه شده است:
- افزایش تعامل اجتماعی زنان؛[۱۷]
- فرهنگ‌سازی و ارتقای جایگاه کار و تلاش در جامعه؛
- راه‌اندازی و گسترش مشاغل خانوادگی در محیط امن برای تمام اعضای خانواده؛[۱۸]
- افزایش عملکرد در فعالیت‌های تولیدی به‌دلیل امنیت و آرامش زنان؛[۱۹]
- ایجاد خوداتکایی در زنان سرپرست خانوار؛[۲۰]
- افزایش مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی؛
- احیای مشاغل خانگی و رونق صنایع دستی؛[۲۱]
- سازگاری اشتغال زنان با فرهنگ اصیل ایرانی؛[۲۲]
- ایجاد ظرفیت‌هاي نوین برای اشتغال بانوان؛
- ارتقاء جایگاه اجتماعی بانوان.[۲۳]
چالش‌های کارآفرینی زنان در ایران
امروزه با تغییر رویکرد‌ها و نگرش‌هاي بانوان و جامعه نسبت به شغل‌های زنانه و خانگی، بسیاری از زنان بار دیگر به خود‌باوري در صحنۀ مشاغل خانگی رسیده‌اند و برخی به کارآفرینان اثرگذار در جامعه تبدیل شده‌اند.[۲۴] با وجود این، همچنان زنان کارآفرین با چالش‌هایی مواجه هستند که برخی عبارت است از:
- ناتوان انگاشتن زنان در ایجاد تعادل و هماهنگی بین کار و زندگی خانوادگی؛
- باورهاي منفی یا نادرست دربارۀ سود اقتصادی شغل‌های خانگی زنان؛
- بی‌توجهی به آموزش و توسعۀ مهارت‌هاي زنان در عرصۀ کارآفرینی.[۲۵]
حمایت‌های دولت از کارآفرینی زنان
با ابلاغ سیاست‌هاي کلی اقتصاد مقاومتی، راهبرد نظام جمهوري اسلامی بر اقتصاد مقاومتی و کارآفرینی، متمرکز شده است و وزارت کار به‌دلیل نقش و سهم چشمگیر بانوان، از آنها در کارآفرینی و گسترش مشاغل خانگی حمایت می‌کند. شهرداري‌ها نیز مکلف شده‌اند بازار‌هاي موقت یا مکان‌هاي مناسبی براي عرضۀ محصولات صاحبان این دسته مشاغل مهیا و واگذار کنند. [۲۶] همچنین ارائۀ وام و تسهیلات مالی متناسب با توانمندی‌ها، مهارت‌ها، ویژگی‌ها و انگیزه‌های بانوان، تعریف شده است.[۲۷]
پانویس
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص3.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . دنیاری و داودی، «بررسی مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی زنان شهری و روستایی در عصر قاجار براساس سفرنامه‌ها و اسناد خارجی»، 1400ش، ص58.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص3.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص6.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص6.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص5.
- ↑ . «اسامی زنان كارآفرين ثروتمند و موفق در داخل كشور»، وب‌سایت کارنکن؛ «۱۰ بانوی کارآفرین ایران»، وب‌سایت برترین ها.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص5.
- ↑ . ﻣﺎﻫﻮشی، ﻣﺒﺎنی ﻓﺮﻫنگ کارآفرینی، 1392ش، ص102.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ . ﻣﺎﻫﻮشی، ﻣﺒﺎنی ﻓﺮﻫنگ کارآفرینی، 1392ش، ص107.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص5.
- ↑ . دنیاری و داودی، «بررسی مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی زنان شهری و روستایی در عصر قاجار براساس سفرنامه‌ها و اسناد خارجی»، 1400ش، ص58.
- ↑ . ﻣﺎﻫﻮشی، ﻣﺒﺎنی ﻓﺮﻫنگ کارآفرینی، 1392ش، ص107.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص5.
- ↑ ده بانوی کارآفرین ایران»، وب‌سایت برترین ها.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ خنیفر، کارآفرینی در نظام ارزشی، 1387ش، ص72.
- ↑ خنیفر، کارآفرینی در نظام ارزشی، 1387ش، ص72.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص6.
- ↑ ﻣﺎﻫﻮشی، ﻣﺒﺎنی ﻓﺮﻫنگ کارآفرینی، . 1392ش، ص102.
- ↑ . ماهوشی، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، 1396ش، ص3.
- ↑ . «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا.
منابع
- «اسامی زنان كارآفرين ثروتمند و موفق در داخل كشور»، وب‌سایت کارنکن، تاریخ بازدید: 31 خرداد 1402ش.
- ﺧﻨﯿﻔﺮ، ﺣﺴﯿﻦ، کارآفرینی در نظام ارزشی، تهران، دانشگاه تهران، 1387ش.
- دنیاری، سکینه و داودی، امین، «بررسی مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی زنان شهری و روستایی در عصر قاجار بر اساس سفرنامه‌ها و اسناد خارجی: «مشاغل تولیدی و خدماتی»(1212-1324ه.ق)»، پژوهش‌نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، شماره 2، 1400ش.
- «۱۰ بانوی کارآفرین ایران»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ درج مطلب: 9 بهمن 1396ش.
- ﻣﺎﻫﻮشی، اﻓﺸﯿﻦ. ﻣﺒﺎنیﻓﺮﻫنگ کارآفرینی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 1392ش.
- ماهوشی، افشین، «نقش زنان در توسعه کارآفرینی»، دومین همایش ملی جایگاه زنان در کارآفرینی و توسعه پایدار، 1396ش.
- «ویژگی‌ها زنان موفق کارآفرین چیست؟»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 11 بهمن 1400ش.