آرایش زن
آرایش زن؛ زیباسازی ظاهری زنان با استفاده از ابزار‌های آرایشی.
آرایش زن نوعی ظاهر‌آرایی است که توسط بانوان و به‌منظور زیباسازی جسمی صورت می‌گیرد. آشکار‌نمودن زیبایی‌های ظاهری، امری فطری است که بر اساس حدود و شرایط مشخصی در فرهنگ اسلامی به آن سفارش شده است. در سبک زندگی اسلامی، آرایش زن برای شوهر امری ضروری است که از عوامل استحکام بنیان خانواده و جلب رضایت و محبت همسر به‌شمار می‌رود. در سبک زندگی اسلامی، ممنوعیت آشکار‌کردن زینت زن در مقابل نامحرمان، ابزاری برای مصونیت او دانسته می‌شود.
مفهوم‌شناسی
آرایش در لغت به‌معنای تصنع، آماده‌شدن و زیبا‌کردن چهره است.[۱] برخی، آرایش را نوعی بهداشت، پاکیزگی و آراستگی می‌دانند که سبب انضباط ظاهری می‌شود. برخی دیگر آرایش را موجب بهبود شرایط روحی زن، معرفی کرده‌اند.[۲] آرایش زنان شامل نظافت و زینت ظاهری می‌شود. آراستگی زنان مختص به چهره نبوده و با وسایل مختلفی مانند لباس، زیور‌آلات، پاکیزگی، بوی مطبوع و حالت دادن به موی سر، انجام می‌شود.[۳]
پیشینه
در نخستین تمدن‌های بشری از ابزار‌ها و مواد گوناگونی جهت زیباتر‌شدن زنان استفاده می‌شده است.[۴] زنان همواره از موادی برای از بین‌بردن بوی بدن و تمیز‌کردن پوست استفاده می‌کردند. آنها در برخی از موارد برای زیبایی و کاهش خطر عفونت چشم از خط چشم یا سرمه استفاده کرده‌اند. با گذشت زمان، بسیاری از بانوان از رنگ‌ها و خاک‌های رنگی برای آرایش صورت خود استفاده می‌کردند.[۵] آرایش چشم از حدود 4500 سال قبل از میلاد مسیح در ایران رواج داشته است. حفاری‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که زنان ایرانی در2000 سال قبل از میلاد مسیح از برخی رنگ‌های طبیعی، به‌منظور آرایش صورت خود استفاده کرده‌اند. [۶] امروزه، گرایش زنان و دختران جوان به آرایش به‌صورت فزاینده‌ای گسترش یافته و به یکی از ملزومات زندگی روزمره آنها تبدیل شده است.[۷]
جایگاه آرایش زنان در اسلام
تمایل زنان به آراسته نشان‌دادن خود، یکی از ابعاد فطری شخصیت زنان است و به همین دلیل، آرایش زنان در آموزه‌های اسلام، دارای اهمیت فراوانی است. اسلام، زینت و آرایش زن نزد افراد محرم را مباح دانسته و آرایش زن برای شوهر را توصیه کرده است. [۸] از دیدگاه اسلام آرایش زنان برای نمایش نزد نامحرمان حرام است و زمینه‌ساز فساد و بی‌بند‌و‌باری می‌شود.[۹]
آرایش زن از دیدگاه روانشناسان
برخی روانشناسان با استناد به تحقیقات بالینی دریافته‌اند که آرایش‌کردن صورت و رنگ‌آمیزی مو، تأثیر بسیاری در رفتار‌ها و واکنش‌های انسان دارد و زمینه‌ساز موفقیت‌ها و یا شکست‌های روزمره زنان می‌شود.[۱۰]
اهداف آرایش کردن توسط زن
کارشناسان معتقدند زنان با اهداف مختلفی آرایش می‌کنند، که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- پنهان‌کردن نقص‌ها و برجسته‌سازی زیبایی‌ها؛
- جوان‌سازی ظاهری و ایجاد شادابی موقت؛
- ایجاد تمایز؛
- کسب زیبایی؛[۱۱]
- ارزیابی مثبت از خود؛
- دوست‌یابی؛
- نشان‌دادن موقعیت طبقاتی؛
- برخورداری از روحیه بهتر؛
- تبلیغات رسانه‌ای؛[۱۲]
- افزایش اعتماد‌به‌نفس؛
- رفع حالات نا‌مناسب روحی مانند افسردگی.[۱۳]
حدود آرایش زن از دیدگاه فقها
آرایش و زینت زنان از جمله مسائلی است که دارای حد و مرز مشخصی است. آرایش زنان نوعی زیباسازی چهره، مو یا ناخن زنان است. به عقیدۀ بسیاری از فقها، آرایش زنان در شرایطی که برای شوهر و به درخواست او باشد، واجب بوده و اگر بدون درخواست او باشد مستحب است. همچنین آرایش زنان در حال احرام و در زمان عده وفات شوهر، جایز نیست. بسیاری از فقهای شیعه، پنهان‌کردن آرایش زن در مقابل نامحرم را واجب دانسته‌اند. همچنین آرایش زنان نباید سبب از‌بین‌رفتن عفاف زن و افزایش میل و رغبت مردان نامحرم نسبت به او شود.[۱۴]
احکام مربوط به آرایش زن
برخی از احکام مربوط به آرایش عبارت‌اند از:
- وضو با آرایش: مراجع تقلید در رابطه با وجود مواد آرایشی بر روی پوست که دارای جِرم بوده و مانع وضو شود معتقد به باطل‌شدن وضو هستند. به‌همین منظور لازم است قبل از وضو‌گرفتن، مواد آرایشی موجود بر روی پوست، مو یا ناخن پاک شود. همچنین در مواقعی که مواد آرایشی تنها دارای رنگ بوده و دارای جرم نیست یا زیر پوست قرار دارد، مانعی برای وضو به شمار نرفته و وضو با وجود آن، صحیح است.
- نماز با آرایش: پوشاندن آرایش در هنگام نماز، لازم نیست. برخی از فقها آرایش زنان برای نماز را مستحب دانسته‌اند.[۱۵] همچنین همراه داشتن زیور‌آلات و حنا‌کردن در حال نماز برای زنان مستحب است.
- گرفتن اجرت در برابر آرایش: در شرایطی که آرایش زن به‌منظور یک امر حلالی مانند آرایش‌کردن برای شوهر باشد، جایز است.[۱۶]
جایگاه آرایش در سبک زندگی اسلامی
در سبک زندگی اسلامی، زنان و مردان به آراستگی، زیبایی و پاکیزگی سفارش شده‌اند. اهمیت آراستگی و زیبایی ظاهری در زنان بیش از مردان است [۱۷] و آرایش و زینت زن در محیط خانواده و برای شوهر، امرى مطلوب [۱۸] و از ضروریات زندگى زناشویى دانسته می‌شود. البته رعایت اعتدال، همواره مطلوب است و خود‌نمایی و تبرّج، زن را از چهارچوب حجاب خارج می‌کند و ابزاری برای تهدید سلامت روانی زن می‌شود.[۱۹]
دلایل اجتماعی زنان برای خودآرایی
آرایش زنان در بسیاری از جوامع به ابزار افزایش سرمایه اجتماعی، هم‌نوایی گروهی و کسب فرصت‌های اجتماعی تبدیل شده است. برخی از بانوان با آرایش‌کردن، به‌دنبال افزایش گسترۀ ارتباطی و جذب مخاطبان بیشتر در اجتماع هستند. این امر سبب کسب و افزایش فرصت‌های اجتماعی برای آنها می‌شود. همچنین گروهی دیگر از بانوان آرایش‌کردن را ابزاری برای بهتر دیده‌شدن در اجتماع و جذب جنس مخالف می‌دانند. برخی دیگر از بانوان نیز به‌منظور هم‌نوایی با دیگران در محیط‌های اجتماعی به آرایش‌کردن و زیباسازی ظاهر خود می‌پردازند. این هم‌نوایی دارای طیف گسترده‌ای بوده و می‌تواند شامل دوستان، همکلاسی‌ها، خویشاوندان و همکاران آنها باشد.[۲۰]
برخی عوامل مؤثر بر میزان آرایش زنان در محیط اجتماعی
- نوع فعالیت: کارشناسان معتقدند امروزه فعالیت‌های زنان در طول زندگی روزمره، ارتباط تنگاتنگی با میزان و نحوۀ آرایش آنها دارد. افراد بر اساس اینکه قرار است به دانشگاه، مهمانی، خرید‌کردن یا در خانه ماندن؛ میزان و نوع آرایش خود را مشخص می‌کنند.
- مکان فعالیت: زنان در محیط‌های اجتماعی و محل کار خصوصی، بیشتر از محل کار دولتی به آرایش صورت خود می‌پردازند.
همچنین آشنا یا غریبه‌بودن فضایی که بانوان در آن قرار می‌گیرند و نوع جنسیت مخاطبی که آنها با او در تعامل هستند نیز در میزان آرایش زنان در محیط‌های اجتماعی تأثیر‌گذار است.[۲۱]
فواید آرایش زن
از جمله فواید زینت و آرایش زن در محیط خانوادگی، افزایش توجه شوهر به زن خود و تلطیف روابط زناشویی است. آرایش زن برای همسر، سبب برجسته‌کردن ویژگی‌های ظاهری زنان در بستر خانواده و افزایش تمایل و توجه شوهر به زن خود می‌شود. این امر سبب استحکام روابط خانوادگی بین زوجین و کاهش آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی می‌شود. بی‌توجهی به آراستگی برای زن زیان‌بخش بوده و سبب ایجاد اختلاف و بی‌مهری از طرف همسر او می‌شود.[۲۲] همچنین کارشناسان معتقدند آرایش و آراستگی زنان، سبب افزایش حس اعتماد‌به‌نفس، نشاط و شادابی آنها می‌شود.[۲۳] این امر سبب بروز حس خوشایند روحی، روانی و ایجاد حس مثبت آنها نسبت به خودشان می‌شود.[۲۴]
معایب آرایش زن
از جمله معایب فرهنگی - اجتماعی آرایش زنان عبارت‌اند از:
- خود‌نمایی و استفادۀ ابزاری از زن؛[۲۵]
- افزایش جلب توجه زنان و ایجاد اختلاف در محیط‌های خانوادگی؛
- افزایش ایجاد زمینه‌های فساد در خانواده و جامعه؛
- کاهش امنیت بانوان.[۲۶]
همچنین آرایش مداوم زنان معایب جسمی نیز برای آنها به‌دنبال دارد که عبارت است از:
- افزایش آسیب به پوست؛[۲۷]
- افزایش ابتلا به سرطان و بیماری های پوستی؛
- پیری زودرس و افزایش چین‌و‌چروک پوستی؛
- کاهش شادابی و نشاط پوست و غیره.[۲۸]
پانویس
- ↑ . معین، فرهنگ فارسی، ذیل واژۀ «آرایش»، وب‌سایت واژه‌یاب.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص90.
- ↑ . زرگوش، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، 1398ش، ص1.
- ↑ . «تاریخچه آرایش زنان در ایران»، وب‌سایت اطلس طلایی.
- ↑ . «فواید آرایش کردن»، وب‌سایت داروکالا.
- ↑ . «تاریخچه آرایش زنان در ایران»، وب‌سایت اطلس طلایی.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص79.
- ↑ . زرگوش، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، 1398ش، ص1.
- ↑ . « حکم شرعی آرایش زنان در خارج از خانه»، وب‌سایت نمناک.
- ↑ . «تاثیر روانی آرایش بر خانم ها و دختر خانم ها»، وب‌سایت تالارنامه.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص88.
- ↑ . پورنصیری و همکاران، «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به مد و آرایش»، 1394ش، ص1.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص90.
- ↑ . زرگوش، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، 1398ش، ص1.
- ↑ . «آرایش زنان»، وب‌سایت ویکی‌شیعه.
- ↑ . «آرایش زنان»، وب‌سایت ویکی‌شیعه.
- ↑ . العبدالخانی، «جایگاه آرایش و زینت زن در سبک زندگی اسلامی»، 1396ش، ص10.
- ↑ . زرگوش، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، 1398ش، ص1.
- ↑ . العبدالخانی، «جایگاه آرایش و زینت زن در سبک زندگی اسلامی»، 1396ش، ص10.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص91 و 93 .
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص87.
- ↑ . العبدالخانی، «جایگاه آرایش و زینت زن در سبک زندگی اسلامی»، 1396ش، ص10.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص90.
- ↑ . پورنصیری و همکاران، «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به مد و آرایش»، 1394ش، ص1.
- ↑ . موحد و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، 1389ش، ص87.
- ↑ . زرگوش، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، 1398ش، ص1.
- ↑ . «مزایا و معایب آرایش کردن که شاید از آنها اطلاع نداشته باشید!»، خبرگزاری سلامت.
- ↑ . «مزایا و معایب آرایش چقدر در میزان آرایش کردن ما موثر هستند؟»، وب‌سایت لیا مگ.
منابع
- «آرایش زنان»، وب‌سایت ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- العبدالخانی، ساجده، «جایگاه آرایش و زینت زن در سبک زندگی اسلامی»، پژوهش‌های معنوی، 1396ش.
- پورنصیری، ثریا و همکاران، «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به مد و آرایش»، اولین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی ،روانشناسی ، مشاوره و آموزش در ایران،1394ش.
- «تاثیر روانی آرایش بر خانم ها و دختر خانم ها»، وب‌سایت تالارنامه، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- «تاریخچه آرایش زنان در ایران»، وب‌سایت اطلس طلایی، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- «حکم شرعی آرایش زنان در خارج از خانه»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- زرگوش، ماجدی، «آرایش و زینت زن از منظر قرآن و سنت»، دوفصلنامه مطالعات دین پژوهی، شماره 6، 1398ش.
- «فواید آرایش کردن»، وب‌سایت داروکالا، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- «مزایا و معایب آرایش چقدر در میزان آرایش کردن ما موثر هستند؟»، وب‌سایت لیا مگ، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- «مزایا و معایب آرایش کردن که شاید از آنها اطلاع نداشته باشید!»، خبرگزاری سلامت، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- معین، محمد، فرهنگ فارسی، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 27 آذر 1401ش.
- موحد، مجید و همکاران، «آرایش و زندگی اجتماعی دختران جوان»، زن در توسعه و سیاست، شماره 1، 1389ش.