سیده نصرت‌بیگم امین
| سیده نصرت‌بیگم امین | |
|---|---|
 | |
| اطلاعات | |
| درگذشت | 1362ش (در سن 97 سالگی) |
| آثار | مخزن العرفان در تفسیر قرآن |
| زبان | فارسی |
سیده نصرت‌بیگم امین، بانویی فقیه، مجتهد، مفسر، عالم و عارف شیعه.
بانو سیده نصرت‌بیگم امین معروف به «بانو امین» و «بانوی ایرانی» در سال 1265ش در اصفهان متولد شد. پدرش از تجار معروف اصفهان و فردی مؤمن و متعهد بود.[۱] نسب او با سی واسطه به امام علی می‌رسد.[۲]
تحصیلات در کودکی
در زمان کودکی سیده نصرت‌بیگم، کم‌تر خانواده‌ای حاضر می‌شد تا فرزندش را برای تحصیل به مکتب‌خانه بفرستد، اما مادر سیده نصرت‌بیگم، او را در چهارسالگی به مکتب‌خانه فرستاد.[۳] با وجود سختگیری‌های معلم، او تا حدود یازده سالگی به تحصیل زبان عربی پرداخت.[۴]
ازدواج و زندگی مشترک
سیده نصرت‌بیگم در 15 سالگی با پسرعموی خود، حاج میرزا معین‌التجار، ازدواج کرد. در 20 سالگی به دلیل علاقۀ زیادی که به تحصیل علم داشت شروع به یادگیری فقه، اصول، تفسیر و علم حدیث کرد. در این راه، همسرش حامی و همراه او بود.[۵] بانو امین صاحب هشت فرزند شد که هفت تن آن‌ها در زمان حیات او به مرگی زودرس از دنیا رفتند و فقط یک فرزند باقی ماند. او همواره این مصائب را ابتلا و آزمایش خداوند می‌دانست.[۶] تحمل سختی‌های زندگی و به‌ویژه صبر بانو امین در مرگ فرزندان، برای اطرافیان او آموزنده بود و استاد بانو امین، از آمادگی وی برای ادامۀ تحصیل و پژوهش، تنها چند روز پس از مرگ هر فرزند، شگفت‌زده می‌شد.[۷]
اساتید
وی از محضر اساتید زیر بهره‌مند شد:
- آیت‌الله سید ابوالقاسم دهکردی، استاد فقه و اصول در اصفهان؛
- میرزا ابوالمعالی کلباسی، حاج شیخ محمدباقر مسجدشاهی و میرزا محمّدمحسن نجفی، اساتید علوم اسلامی؛
- شیخ زین‌العابدین مازندرانی و حاج میرزا حسین نوری در نجف؛
- میرزا محمدحسن شیرازی، در سامرا؛[۸]
- میرزا علی‌اصغر شریف، استاد ادبیات و سطوح در اصفهان؛[۹]
- حاج شیخ ابوالقاسم زفره‌ای معروف به «حاج آخوند» در اصفهان؛
- حاج آقا حسین نظام‌الدین کچویی؛
- آیت‌الله میرسیدعلی نجف‌آبادی.[۱۰]
شاگردان
افراد زیر از جمله شاگردان بانو امین دانسته‌اند:
- زینت السادات علویه همایونی مشهور به بانو همایونی؛[۱۱]
- عفت‌الزمان امین (محدث، عالم، حکیم، فیلسوف)؛
- ربابه الهی؛
- بتول عسکری.
فعالیت‌های علمی و اجرایی
بانو امین از چهل‌سالگی تا پایان عمر به تألیف کتاب و تدریس دروس دینی اشتغال داشت. وی در کانون تبلیغات دینی بانوان اصفهان ضمن تدریس معارف و تفسیر قرآن، به پرسش‌های دینی پاسخ می‌گفت و در جهت رشد علم و معنویت دختران و زنان اهتمام داشت. وی همچنین در سال 1344ش با سرمایۀ خود مکتبی به نام فاطمه (علیها السلام) و نیز دبیرستان دخترانه‌ای تأسیس کرد تا دخترانی که به واسطۀ جو حاکم از نعمت تحصیل محروم شده بودند، علم‌آموزی کنند.[۱۲]
جایگاه علمی
بانو امین در چهل‌سالگی موفق شد تا از شیخ عبدالکریم حائری، شیخ محمدکاظم شیرازی و آیت‌الله سید ابراهیم حسینی شیرازی اصطهباناتی اجازۀ اجتهاد بگیرد. همچنین از آیت‌الله محمدرضا نجفی اصفهانی و حجةالاسلام و المسلمین مظاهری نجفی اصفهانی اجازۀ روایت دریافت کرد.[۱۳] از طرفی علامه امینی، حاج‌آقا رحیم ارباب، علامه طباطبایی، علامه جعفری، آیت‌الله مرعشی نجفی، شهید مطهری از ایران و بسیاری از علمای نجف و مناطق دیگر، عظمت علمی و معنوی او را ستوده‌اند. شهید مطهری هنگام دیدار او، چند پرسش فلسفی مطرح کرد و از پاسخ‌های سنجیده‌ی بانو امین چنان در شگفت شد که بعدها گفت «وقتی او شروع به پاسخ‌گویی کرد، دیدم که من باید دست و پای خود را جمع کنم.»[۱۴]
آثار علمی بانو امین
- اربعین الهاشمیه؛
- جامع الشتات؛
- معاد یا آخرین سیر بشر؛
- النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه؛
- اخلاق (ترجمه کتاب ابن‌مسکویه)؛
- مخزن العرفان در تفسیر قرآن (تفسیر قرآن در 15 جلد)؛
- روش خوشبختی و توصیه به خواهران ایمانی؛
- مخزن اللئالی در مناقب مولی الموالی امیرالمؤمنین علی (ع)؛
- سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء.[۱۵]
تفسیر مخزن العرفان
مهم‌ترین اثر بانو امین «مخزن العرفان در تفسیر قرآن» است. وی این اثر را به آیت‌الله شهید دستغیب تقدیم کرده است. این تفسیر در 15 جلد و حاوی مطالب عرفانی، آموزه‌‌های اخلاقی و حقایق قرآنی است. تفسیر به‌صورت ترتیبی از سورۀ فاتحه آغاز و با سورۀ ناس به پایان می‌رسد. این کتاب، اولین تفسیر کامل قرآن است که توسط یک بانو نوشته شده است.[۱۶]
درگذشت
بانو مجتهده امین در سال 1362ش در سن 97 سالگی درگذشت و در شهر اصفهان به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، 1387ش، ص989.
- ↑ چراغی، «بانو نصرت‌بیگم امین»، 1383ش، ص87.
- ↑ ریاحی، محمدحسین، «گذری بر حیات پر بار بانوی مجتهده حجة الاسلام و المسلمین سیده نصرت امین»، 1376ش، ص83.
- ↑ «خاطرات حجت الاسلام بانو امین در مراحل تحصیل و مراتب علمی، یادنامه بانو مجتهده امین»، 1371ش، ص13.
- ↑ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، 1387ش، ص990.
- ↑ «بانوان عالمه مسلمان در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری»، معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، تاریخ درج مطلب: 3 مرداد 1385ش.
- ↑ اخوان مقدم، «اولین مفسر بانوی شیعه»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن: ایکنا.
- ↑ باقری، بانوی نمونه؛ جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی، 1377ش، ص30.
- ↑ طیبی، زندگانی بانوی ایرانی، 1380ش، ص35.
- ↑ باقری، بانوی نمونه؛ جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی، 1377ش، ص30.
- ↑ «زینب علویه همایونی»، راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین1390ش.
- ↑ «بانوان عالمه مسلمان در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری»، معاونت پژوهش مرکز حوزه های علمیه خواهران، تاریخ درج مطلب: 3 مرداد 1385ش.
- ↑ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، 1387ش، ص990.
- ↑ «برشی از زندگی بانوی ایرانی»، روزنامه خراسان، 1393ش، ص6.
- ↑ داوودی فرد، «نگاهی به زندگی و آثار مرحوم بانو امین»، 1376ش.
- ↑ عقیقی بخشایشی، طبقات مفسران شیعه، 1387ش، ص991.
- ↑ سیدنژاد، «سالروز درگذشت بانو نصرت امین رحمة الله»، 1381ش.
منابع
- اخوان مقدم، زهره، «اولین مفسر بانوی شیعه»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن: ایکنا، تاریخ انتشار: 23 خرداد 1394ش.
- «بانوان عالمه مسلمان در قرن چهاردهم و پانزدهم هجری»، معاونت پژوهش مرکز حوزه‌های علمیه خواهران، تاریخ درج مطلب: 3 مرداد 1385ش.
- «برشی از زندگی بانوی ایرانی»، روزنامه خراسان، شنبه 24 خرداد 1393ش.
- «زینب علویه همایونی»، راسخون، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1390ش.
- باقری بیدهندی، ناصر، بانوی نمونه؛ جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1377ش.
- چراغی، طیبه، «بانو نصرت بیگم امین»، بانوان شیعه، شماره 1، 1383ش.
- خاطرات حجةالاسلام بانو امین در مراحل تحصیل و مراتب علمی، یادنامه بانو مجتهده امین، ناشر امور فرهنگی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، 1371ش.
- داوودی فرد، پروین، «نگاهی به زندگی و آثار مرحوم بانو امین»، پیام زن، شمارۀ 63، خرداد 1376ش.
- ریاحی، محمدحسین، «گذری بر حیات پر بار بانوی مجتهده حجةالاسلام و المسلمین سیده نصرت امین»، فرهنگ اصفهان، شمارۀ 5 و6، بهار و تابستان 1376ش.
- سیدنژاد، میرصادق، «سالروز درگذشت بانو نصرت امین رحمة الله»، مجله گلبرگ، شمارۀ 30، خرداد 1381ش.
- طیبی، ناهید، زندگانی بانوی ایرانی، قم، نشر سابقون، 1380ش.
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، طبقات مفسران شیعه، قم، نوید اسلام، 1387ش.