زینت السادات همایونی

بانو همایونی

زینت‌السادات همایونی؛ بانوی مجتهده‌ای که فقاهت را از بانو امین آموخت.

زینت‌السادات همایونی، معروف به بانو همایونی و بانو علویه همایونی، از شاگردان برجستۀ بانو امین است که مدت پنجاه سال در نزد او، دانش آموخت و به اعتلای علمی، فرهنگی و سیاسی بانوان کمک کرد.

تولد و کودکی

بانو همایونی در سال ۱۲۹۶ش در اصفهان به دنیا آمد. پدرش سیدرحیم و مادرش سلطان‌آغا نام داشت. او در کودکی با کمک مادر، مقدمات قرآن را آموخت. بانو همایونی در خاطراتش از گریه‌های فراوان خود در دوران کودکی یاد کرده که در تب عشق خدا می‌سوخت. همچنین او در اولین ماه رمضانی که قصد داشت روزه بگیرد برای تشخیص اوقات سحر و افطار، با ستاره‌ها مأنوس شده و به اوقات شرعی پی می‌‌بُرد.

ازدواج

همسر بانو همایونی محمد فیض بود که در سال 1342ش درگذشت.

تحصیلات

زینت‌السادات همایونی تحصیلات اولیه را نزد مادر و تا کلاس نُهم را نزد برادر خود آموخت. او همزمان به کارهای هنری نظیر خیاطی و گلدوزی نیز تسلط یافت. علاقۀ بسیار او به دانش‌اندوزی سبب شد تا در 16 سالگی نزد بانو امین (1265-1362ش) به فراگیری معارف دینی بپردازد. قرآن، شرح دعای کمیل، مقدمات عربی، شرح باب حادی‌عشر، رسالۀ عملیه و اخلاق را نزد بانو امین فراگرفت. او روزانه از حوالی ظهر تا غروب در منزل بانو امین بود. در سال 1343ش در امتحان طلاب مدرسۀ سپهسالار شرکت کرده و پذیرفته شد. همچنین در دانشگاه الهیات تهران نیز قبول شد و تا دو سال همراه طلبه‌های مرد به تحصیل پرداخت. زینت‌السادات همایونی در سال 1355ش از بانو امین اجازۀ روایت گرفت.

استادها

بانو علویه همایونی تا زمان فوتِ بانو امین به مدت پنجاه سال، نزد او به تحصیل علم پرداخت. علاوه بر بانو امین در محضر اساتید دیگری چون حیدرعلی محقق (1293-1379ش) ادبیات عرب و منطق، نزد صدرالدین کوپایی (1265-1331ش) منطق، شرح منظومۀ ملاهادی سبزواری، مغنی، معالم و شرح لمعه و در حضور نورالدین قودجانی اشنی (1282-1357ش) اسفار اربعۀ ملاصدرا را فراگرفت.

سبک زندگی

زینت‌السادات همایونی نظم و تدبیر را مبنای همۀ امور زندگی خود قرار داده بود؛ این انضباط را ناشی از خرد او دانسته‌اند.

دیدگاه‌ها و توصیه‌ها

بانو همایونی در دفاع از مقام زن، شخصیت و جایگاه الهی او را تبیین می‌کرد و انتخاب حجاب را منوط به شناخت مقام زنان و هویت واقعی آنان می‌دانست. او در برابر انگارۀ فمینیستی و تساوی میان زن و مرد، به سخن امام علی اشاره داشت که تفاوت‌های میان مردم، به خیر و صلاح بوده و تساوی آنان، سبب هلاکت است. در این راستا معتقد بود که زنان باید به جایگاه زنانۀ خویش از جمله نقش مادری و حجاب افتخار کنند. او فرزندآوری را جزو اصالت زنان می‌دانست و مخالف حضور بی‌حساب زنان در خارج از خانه بود. بانو همایونی معتقد بود که تحصیل علوم دینی و صاحب‌نظر بودن در این زمینه، نباید مانعی در برابر خانه و خانواده و عاملی برای تفاخر به همسر باشد. او به شاگردان خود توصیه می‌کرد که زمان‌های فراغت خود را به شناخت ویژگی‌های زنان و تحقیقاتی در این باره اختصاص دهند و برای تهذیب نفس، انسان‌سازی و تربیت نسل برنامه‌ریزی کنند.

ویژگی‌های اخلاقی

مهربانی و برخورد نیکو در ارتباط با مردم، پاسخ‌گویی به جوانان مطابق با توان عمل آنان، یاری‌‌رسانی به مردم در مشکلات، ولایت‌مداری و انقلابی بودن و صداقت، از ویژگی‌های بانو علویه همایونی دانسته شده است.

فعالیت‌ها و سِمت‌ها

از جمله فعالیت‌هایی که بانو همایونی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و دینی انجام داده، عبارت است از:

• بالا بردن بصیرت سیاسی بانوان؛
• پیگیری مسائل سیاسی و فرهنگی کشور از طریق رسانه‌ها؛
• مکاتبه با رؤسای جمهور و مطالبۀ ایجاد زمینۀ مناسب برای رشد فکری و ارتقای علمی بانوان و جوانان؛
• تربیت و پرورش دانشجویان در فضای حاکم بر آن دوره و ارتقای آنان تا مرتبۀ پژوهشگری؛
• دفاع از هویت ایرانی- اسلامی در برابر فرقه‌های انحرافی؛
• آشنا کردن زنان با مسائل روز از طریق سخنرانی، گردهمایی و دعوت مهمانان داخلی و خارجی؛
• تأسیس مکتب فاطمه به‌عنوان اولین حوزه علمیۀ بانوان، دستیابی به محصولات علمی عمیق و ماندگار در آن و توانمندسازی دانشجویان در تَصدّی امور مختلف؛
• تدریس زبان انگلیسی، تفسیر و اصول عقاید در مکتب فاطمه؛
• تأسیس دبیرستان امین؛
• مدیرمسئول مدرسۀ گلستانیان؛
• تدریس در جامعة‌الزهرا قم؛
• مدیریت دبستان نرجس؛
• ترجمه و تألیف کتب علمی.

آثار

بانو علویه همایونی کتاب‌های ذیل را به رشتۀ تحریر درآورده است:

• ترجمۀ اربعین هاشمیه (اثر بانو امین)؛
• زن مظهر خلافت الله؛
• ترجمۀ بخشی از اسرارالایات ملاصدرا؛
• عشق ذوالقربی (دربارۀ حضرت زهرا)؛
• نسیم ولایت (دربارۀ امام علی)؛
• زندگانی بانوی ایرانی (دربارۀ بانو امین)؛
• سفرنامۀ علویه همایونی (سفرنامۀ خودنوشت).

درگذشت

بانو همایونی در 10 تیر 1395ش در 99 سالگی درگذشت و در امامزاده ابراهیم اصفهان به خاک سپرده شد.

بزرگداشت

بانو همایونی در سال 1388ش، به‌عنوان چهرۀ ماندگار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد و در سال 1390ش در همایش‌های «امینۀ امین» و «زن نمونه و موفق از دیدگاه اسلام»، از وی تجلیل شد. در اصفهان نیز خیابانی به جهت بزرگداشت او نامگذاری شده است.

منابع

• «بانو علویۀ همایونی در سن 99 سالگی درگذشت»، مهرنیوز، تاریخ درج مطلب: 10 تیر 1395ش.
• «خیابان علویه همایونی اصفهان»، وب‌سایت نشان، تاریخ بازدید: 12 بهمن 1401ش.
• رحمت‌آبادی، اعظم، «روش بانو امین و استاد همایونی در برابر موج تجدّدخواهی»، نشریۀ شمیم نرجس، شمارۀ 33، پاییز و زمستان 1395ش.
• «رئیس‌جمهور: چهره‌های ماندگار از ارجمندترین سرمایه‌های ملی ما محسوب می‌شوند»، روزنامۀ ایران، شمارۀ 4763، تاریخ انتشار: 21 فروردین 1390ش.
• «زندگی‌نامۀ بانو همایونی شاگرد بانو امین»، وبلاگ کانون بانو امین، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1395ش.
• «سفرنامه؛ بیان خاطرات شخصی و علمی بانو همایونی از زبان وی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: 1 اسفند 1388ش.
• «فخر جامعۀ زنان»، روزنامۀ جام‌جم، شمارۀ 3102، تاریخ انتشار: 23 فروردین 1390ش.
• «فخر زنان ایران، مروری بر زندگی پربار بانوی مجتهده، زینت‌السادات علوی همایونی»، روزنامۀ کیهان، شمارۀ 21384، تاریخ انتشار: 15 تیر 1395ش.
• «مقبرۀ بانو علویه همایونی (زینت‌السادات همایونی) و خاطرات حجت‌الاسلام احمد مقیمی از ایشان»، وب‌سایت دیدئو، تاریخ بازدید: 11 بهمن 1401ش.
• «نگاهی به سیرۀ بانوی مجتهده، علویه همایونی»، روزنامۀ کیهان، شمارۀ 21411، تاریخ انتشار: 19 مرداد 1395ش.
• «همایونی آراسته به علم امین»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 11 بهمن 1401ش.