خودارضایی

خودارضایی؛ کسب لذت جنسی از طریق دست‌کاری و تحریک اندام جنسی خود.

خودارضایی، معمولا آسیب‌هایی مانند ضعف حافظه، کاهش اراده، یاس و غم را در پی دارد. شخص خودارضا از جنون، کوری و عقیم‌شدن می‌ترسد. خودارضایی در پسران شایع‌تر و در دختران مخرب‌تر است. اسلام آن را گناه بزرگ می‌داند و علوم جدید از پیامدهای زیان‌بار آن می‌گویند. خودکنترلی، ورزش کردن، پرمشغله بودن و تقوای الهی، از راه‌های پیشگیری آن است.

مفهوم‌شناسی

خودارضایی (masturbation) که با اصطلاح جلق، استمناء و طبق نیز شناخته می‌شود به کسب لذت جنسی از راه دست‌کاری اندام جنسی خود و نیز تحریک دستگاه تناسلی با هدف تخلیه هیجانی، تعریف شده است. در دانش فقه، خودارضایی به دو گونۀ مردانه (اِستِمناء) و زنانه (اِستِشهاء) تفکیک شده است. اندیشمندان مسلمان نیز در دانش اخلاق، بیرون کردن منی از راه غیرطبیعی، مانند مالیدن به دست یا سایر اعضای خود یا به اعضای شخص دیگری غیر از همسر را خودارضایی تعریف کرده‌اند.

پیامدهای خودارضایی

دربارۀ خودارضایی به پیامدهای زیر توجه شده است:

• تقویت خیال‌پردازی جنسی و کاهش قدرت کنترل قوه خیال.

• حساسیت دستگاه تناسلی و افزایش تحریک‌پذیری آن.

• رکود فکری.

• اختلال و ضعف حافظه.

• ضعف اراده.

• ضعف بینایی.

• بی‌اشتهایی.

• ضعف استخوانی و افزایش ناراحتی‌های مفصلی.

• تحریک فزایندۀ هیپوتالاموس و پرکاری غدد جنسی.

• بلوغ زودرس.

• گوشه‌گیری، یأس و بی‌تفاوتی نسبت به مسائل مهم و حیاتی و غم و کدورت روانی.

• خودآزاری در موارد شدید و لذت بردن از آزار رساندن به خود.

• ایجاد مشکل در امور زناشویی بعد از ازدواج.

نشانه‌های خودارضایی

افراد خودارضا غالباً رنگ چهره‌شان پریده است. تندخو و حساس‌اند و زود عصبانی می‌شوند. سستی و ضعف عمومی بر آن‌ها حاکم است. غمگین، افسرده و مضطرب‌اند. به دیگران بدبین‌اند و با مشکلات سازگاری دارند. دست‌شان می‌لرزد. شورونشاط بازی و تحرک در آن‌ها دیده نمی‌شود. خسته و خواب‌آلوده‌اند و دور چشم‌شان حلقه‌ای سیاه است. شرم اغراق‌آمیز و کاذب، گوشه‌گیری و آشفتگی در خواب دارند. از جنون، کوری، عقیم شدن و ناتوانی جنسی می‌ترسند. احساس نفرت از خویش و احساس گناه دارند.

جنسیت و خودارضایی

پژوهش‌ها حاکی است خودارضایی در هر دو جنس دختر و پسر وجود دارد ولی در پسران هم زودتر شروع می‌شود و هم شایع‌تر است. البته خودارضایی دختران مخرب‌تر از پسران است. علم پزشكی، خودارضایی ابتدایی (Fonic) و پیشرفته (Metic) را در زنان تفکیک کرده است. در روش ابتدایی كه در دختران رایج‌تر است، فرد از طریق تحریك خارجی ِ پایانه‌های عصبی ِ موجود در اندام جنسی خود، به حالت انزال می‌رسد برخلاف روش پیشرفته که با تحریك ِ داخلیِ پایانه‌های عصبی ناحیه‌ی تناسلی صورت می‌گیرد. پزشکان متخصص، هر دو روش را برای سلامت جسم و روان زن، زیان‌بار دانسته و دستور به اجتناب می‌دهند.

زمینه‌های خودارضایی

رشد اعضای تناسلی، پرخوری یا مصرف غذاهای شهوت‌زا و محیط خواب و بستر نامناسب از زمینه‌های این کژکاری جنسی در نوجوانان است.

خودارضایی در نگاه اسلام

قرآن، رفتار جنسی فراتر از ازدواج و روابط زناشویی را تجاوز از حدود الهی می‌داند. از منظر فقهی، خودارضایی عمل حرامی است که موجب «تعزیر» می‌شود و گناهی است که بر آن وعده عذاب داده ‌شده است. در نگاه پیشوایان دینی، فاعل اين گناه همانند کسي است که با خودش آميزش مي‌کند؛ آن‌ها با چنین شخصی معاشرت نکرده و غذا نمي‌خورند.

خودارضایی در نگاه روان‌شناسی و پزشکی

در نگاه روانشناسی، خودارضایی صرفاً ارضای جسم است و فرد را به آرامش نمی‌رساند. شخص خودارضا، در خود حس گناه و حقارت، کم شدن اعتمادبه‌نفس، افسردگی، تنش و تعارض‌های ذهنی و وابستگی به پورن را می‌بیند. از دیدگاه پزشکی نیز اعتیاد به خودارضایی عوارض جسمی زیادی دارد. کاهش وزن، به هم ریختن سیستم سوخت‌وساز، عفونت و یا آسیب به اندام تناسلی، زود انزالی، مشکلات پوستی و درد‌های کمر از عواقب این کار است.

پیشگیری و درمان

در آموزه‌های اسلامی، برای پیشگیری و درمان انحرافات جنسی و خودارضایی به کنترل نگاه، کنترل حس لامسه، کنترل قوه خیال، رعایت اعتدال در خوراک، پرهیزگاری و ترس از عذاب الهی اشاره شده است. در کنترل حس لامسه نیز به لمس نکردن برخی نقاط بدن خود و لمس نکردن بدن دیگری با بوسیدن، یا بغل کردن و معانقه، یا در یک بستر خوابیدن، اشاره شده است. علم روانشناسی نیز برای درمان خودارضایی؛ سرزنش نکردن خود، پرمشغله بودن، ورزش کردن، زمان بیشتری را با اطرافیان گذراندن، لباس تنگ نپوشیدن و کمک گرفتن از متخصص روانشناس را پیشنهاد می‌دهد.

منابع

• - قرآن
• - «استمناء»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 5 دی 1401ش.
• - «دلایل خودارضایی زنان و عوارض آن»، وب‌سایت ستاره، تاریخ انتشار: 6 اردیبهشت 1401ش.
• - «مشاوره ترک خودارضایی»، وب‌سایت مرکز مشاوره شکرانه، تاریخ بازدید: 8 دی 1401ش.
• - احمدی، سید احمد، روان‌شناسی نوجوانان و جوانان، قم، نهضت، 1373ش.
• - ثابت، حافظ، تربیت جنسی در اسلام، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1387ش.
• - خداپرستی، فرج‌الله، فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی، شیراز، دانشنامه فارس، 1376ش.
• - دستغیب، عبدالحسین، گناهان کبیره، قم، جامعه مدرسین، 1386ش.
• - شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1412ق.
• - شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1403ق.
• - صبور اردوبادی، احمد، نگاه پاک زن و نگاه‌های آلوده به او، تهران، امیرکبیر، 1367ش.
• - فرهادیان، رضا، والدین و مربیان مسئول، قم، بوستان کتاب، 1392ش.
• - فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی (مبانی، اصول و روش‌ها از منظر قرآن و حدیث)، قم، دارالحدیث، 1387ش.
• - كلينى، محمد بن يعقوب،‏ «الفروع من الكافي»، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ش.
• - متقی‌فر، غلامرضا، درآمدی بر نظام اخلاق جنسی در اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1389ش.
• - مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، بيروت، مؤسسه الوفاء، 1403ق.
• - مجموعه نویسندگان، مجموعه مقالات جنسیت از منظر دین و روان‌شناسی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1390ش.
• - محدث نورى، ميرزا حسين، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت، مؤسسه آل البيت، 1408ق.
• - محمدخانی، شهرام و ابراهیم‌زاده، ناهید، مشکلات روانی و رفتاری دانش‌آموزان: شناسایی و مداخله، تهران، ورای دانش، 1392ش.
• - مشارکت‌کنندگان واژه‌های مصوب، «Masturbation»، واژه‌های مصوب، تاریخ بازدید: 5 دی 1401ش.