روز دختر

روز دختر؛ روز گرامی‌داشت دختران هم‌زمان با ولادت حضرت فاطمه معصومه در اول ماه ذی‌القعده.

زنان در گذشته تاریخی جامعه ایرانی از جایگاه والایی برخوردار بوده‌اند و روز سپندارمذگان (5 اسفند) در ایران باستان برای گرامی‌داشت زن و نقش‌های همسری، مادری و دختری او، جشن گرفته می‌شد. این روز در فرهنگ ایرانیان، نماد باروری بوده است، زیرا زندگی از زنان و دختران در جامعه جاری می‌شود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روز ولادت حضرت فاطمه زهرا به‌عنوان روز زن، معرفی شد؛ اما برای تکریم ويژه‌ی دختران در جامعه‌ی مسلمان، مناسبت جداگانه‌ای در نظر گرفته شد. در سال 1385ش با پیشنهاد فرهنگسرای دختران، پس از بررسی امور زنان شهرداری تهران و با گذراندن مراحل قانونی، روز میلاد فاطمه معصومه به عنوان روز ملی دختران در شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصویب شد و در تقویم رسمی ثبت گردید.

انگیزه نام‌گذاری

بر اساس برخی از گزارش‌های تاریخی، در روز اول ذی‌القعده سال 173ق، در خانه امام موسی کاظم، فرزند دختری به‌دنیا آمد و پدرش او را فاطمه نامید. فاطمه، 25 سال بعد از میلاد برادرش، امام علی بن موسی (امام رضا)در شهر مدینه دیده به جهان گشود. لقب «معصومه» بعدها از سوی ارادتمندان اهل‌بیت به نام او افزوده شد. حضرت فاطمه معصومه که به دلیل سخت‌گیری‌های حکومت نسبت به اهل‌بیت، ازدواج نکرده بود، از سجایای اخلاقی ارزشمندی برخوردار بود. همچنین از لحاظ علمی جایگاه بالایی داشت در حالی که علم‌آموزی در آن زمان برای دختران و زنان محدودیت‌ها و موانع بسیاری داشت. همین امر، او را به الگویی مناسب برای دختران جامعه مسلمان امروز تبدیل کرده است.

روز جهانی دختر

وجود نابرابری جنسیتی در جهان، به‌ويژه درباره دختران، سازمان ملل متحد را بر آن داشت تا در سال 2012م با هدف جلب توجه جهانی به نقش و جایگاه دختران در جامعه بشری، روز 11 اکتبر (برابر با 20 مهر) را به‌عنوان روز دختر معرفی کند و موجب توجه بیشتر به فرصت‌های اجتماعی دختران، بهبود وضعیت تغذیه و ارتقای سطح آگاهی آنان در سطح جهان ‌شود. در مناطق مختلف جهان، در این روز برنامه‌های متنوعی برگزار می‌شود و برخی از این مراسم و گردهمایی‌ها از طرف سازمان ملل متحد، کمک‌های مالی دریافت می‌کنند.

آداب و رسوم روز دختر در ایران

پس از معرفی روز ولادت فاطمه معصومه به‌عنوان روز دختر، ایرانیان به خوبی از این مناسبت، استقبال کردند و خیلی زود، جایگاه مناسبی در فرهنگ معاصر ایرانی پیدا کرد. خانواده‌های ایرانی که فرزند دختر دارند در این روز برای ابراز محبت به او، هدایایی را تهیه می‌کنند. در سال‌های اخیر در گستره اجتماعی نیز با هدف تاکید بر نقش و جایگاه دختران در جامعه و خانواده و به‌منظور تکریم آنان، برنامه‌های متنوع فرهنگی و اجتماعی برگزار می‌شود. اجرای برنامه‌های شاد و سرگرم‌کننده در بوستان‌های بانوان، راه‌‌اندازی کاروان‌های سرود، تواشیح و مولودی‌خوانی، تجلیل از دختران توانمند ایرانی در شهرهای مختلف، نصب بنرهای جذاب با موضوع مقام دختران در میادین، نورپردازی برج‌های آزادی و میلاد در شهر تهران، برگزاری جشنواره‌های و مسابقات ورزشی، آشپزی و اهدای گل به دختران، از جمله آداب و مراسم روز دختر در ایران است.

گل‌آرایی حرم فاطمه معصومه، یکی از آداب ويژه‌ی روز دختر است. به همین مناسبت هر ساله جشنی برزگ در صحن حرم فاطمه معصومه، با عنوان «دختران آفتاب» برپا می‌گردد.

منابع

• «چرا زادروز حضرت معصومه روز دختران نامگذاری شده است؟»، در خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ درج مطلب: 24 تیر 1397ش.
• «روز جهانی دختر2020»، در سایت خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب : 20 مهر 1399ش.
• «روز جهانی دختر»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 15 خرداد 1401ش.
• «روز دختر»، در سایت تابناک، تاریخ بازدید: 14 خرداد 1401ش.
• «روز زن در آیین زرتشت و تاریخ روز مادر در ایران باستان، در سایت نمناک، تاریخ بازدید: 15 خرداد 1401ش.
• «گردهمایی دختران آفتاب»، در خبرگزاری تابناک، تاریخ بازدید: 17 خرداد 1401ش.
• «ویژه برنامه‌های روز دختر»، در سایت خبری خبر فارسی، تاریخ درج مطلب: 4 خرداد 1399ش.