روستای سر آقاسید
روستای سَر آقاسید؛ روستایی تاریخی - گردشگری با معماری پلکانی در کوهرنگ.
سر آقاسید روستایی توریستی و پلکانی در شهرستان کوهرنگ و از توابع استان چهارمحال و بختیاری است. این روستا به ماسوله زاگرس شهرت دارد. روستای سر آقاسید مانند بسیاری از روستاهای کنده شده در دل کوه، از نخستین پناهگاه‌های انسان بوده است. بافت تاریخی این روستا در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نام‌گذاری
برخی معتقدند نام این روستا بر اساس شجره‌نامه‌ها به ۶۰۰ سال قبل می‌رسد[۱] و اسم روستا از امامزاده سر آقاسید عیسی که در روستا قرار دارد، گرفته شده است.[۲] عده‌ای دیگر معتقدند در گذشته، روستاییانی که برای زیارت امامزاده به آن می‌رفتند، می‌گفتند سر مزار آقاسید عیسی می‌رویم؛ به همین دلیل روستا به این اسم معروف شده است.[۳] از طرفی دیگر امامزاده آقاسید در جنوب روستا واقع شده[۴] و منازل در نقاط مرتفع و مشرف به آن قرار دارند. به‌دلیل اینکه خانه‌های روستا بالای سر امامزاده قرار گرفته‌اند، آن را سرآقاسید می‌گویند.[۵]
تاریخچه
باستان‌شناسان معتقدند روستای سرآقاسید از نخستین پناهگاه‌های انسان بوده و قدمت آن به هزاران سال قبل برمی‌گردد.[۶] در پیرامون این روستا شواهدی وجود دارد که بر اساس آن‌ها کارشناسان قدمت این روستا را به دوره پارینه‌سنگی نسبت می‌دهند.[۷]
جمعیت‌شناسی
جمعیت روستای سر آقاسید در سرشماری سال 1385ش، حدود 1179 نفر بوده است.[۸] جمعیت این روستا در فصل‌های سرد سال کاهش می‌یابد و در فصول گرم، گردشگران بسیاری به این منطقه می‌آیند.[۹] عشایر بختیاری نیز در شش ماه نخست سال به اطراف این روستا کوچ می‌کنند.[۱۰] بیشتر مردم این روستا از سادات و از تبار «چهارلَنگ» و «هفت‌لَنگ» بختیاری هستند[۱۱] و به زبان لُری سخن می‌گویند[۱۲] و مذهب شیعه جعفری دارند.[۱۳]
جغرافیا
- موقعیت جغرافیایی: روستای سر آقاسید با موقعیت جغرافیایی 49 درجه و 51 دقیقه طول شرقی و 32 درجه و 40 دقیقه عرض شمالی،[۱۴] در فاصله ۱۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرکرد و ۴۵ کیلومتری «چلگرد» قرار دارد.[۱۵] این روستا در میان کوه‌های زردکوه بختیاری قرار گرفته است.[۱۶]
- آب‌و‌هوا: روستای سر آقاسید در ارتفاع 2500 متری از سطح دریا واقع شده[۱۷] وضعیت خاص جغرافیایی و وجود کوه‌های مرتفع در این روستا، سبب خنکی هوای در فصل‌های گرم و در فصل‌های سرد سال سرمای شدید و یخبندان را به‌دنبال دارد.[۱۸]
- رشته‌کوه‌ها: این روستا از شمال با کوه «کنگله»، از شمال شرقی با کوه «نرمه» و از جنوب با کوه‌های «وند» و «خیمه» احاطه شده است.[۱۹] به‌همین خاطر است که خانه‌های این روستا در دامنۀ کوه‌ها با ساختار پلکانی است.[۲۰]
- پوشش گیاهی: طبیعت روستای سر آقاسید دارای طبیعتی دست نخورده و بکر است.[۲۱] این روستا دارای باغ‌هایی پر از درختان «بلوط»،[۲۲] «گردو»، «بید» و «درختچه‌های محلی میلو» است. همچنین در نقاط کوهپایه‌ای این روستا گیاهان خوراکی و معطر مانند «سماق»، «موسیر»، «کرفس کوهی»، «قارچ» و «تره» یافت می‌شود.[۲۳]
- حیات‌وحش: رشته‌کوه‌های اطراف این منطقه زیستگاه دائمی از گونه‌های «کبک»، «کبک دری»، «خرس قهوه‌ای»، «کل»، «بز» و «زاغ نوک قرمز و زرد» است.[۲۴]
- منابع آبی: اطراف روستای سر آقاسید رودخانه‌ها و چشمه‌های متعددی وجود دارد که در شمار منابع آبی این روستا قرار داشته و اهالی روستا آب شُرب خود را از چشمه‌های اطراف این منطقه تهیه می‌کنند.[۲۵]
معماری
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این روستا بافت تاریخی و معماری پلکانی آن است.[۲۶] در خانه‌های این روستا حیاط هر خانه، پشت‌بام ساختمان پایینی است.[۲۷] به این ترتیب منازل روستای سر آقاسید به‌شکل به‌هم پیوسته بنا شده[۲۸] و با مصالحی از جنس سنگ، چوب و خشت خام ساخته شده‌اند.[۲۹] با این حال خانه‌های این روستا استحکام زیادی دارند و دارای دیوارهای پهن و درهای چوبی کوچک هستند که از نفوذ سرمای زمستانی به درون منازل جلوگیری می‌کنند.[۳۰] امامزاده آقاسید در پایین‌دست روستا قرار گرفته و در و پنجره‌های خانه‌ها رو به آن باز می‌شوند. به این ترتیب چشم‌‌انداز جنوب و شمال این روستا جذاب و دیدنی است.[۳۱] همچنین منازل روستای سر آقاسید به دو بخش مسکونی و محل نگهداری طیور و دام تقسیم می‌شوند.[۳۲] قسمت مسکونی از مهمان‌خانه و نشیمن تشکیل شده است.[۳۳]
اقتصاد
شغل اهالی این روستا کشاورزی، دامپروری و تولید صنایع‌دستی است. برخی از مردمان این روستا نیز به استخراج نمک از حوضچه‌های نمک در این منطقه می‌پردازند.[۳۴]
فرهنگ و هنر
- آداب‌و‌رسوم: حفظ سنت‌ها و ارزش‌ها در سرتاسر روستا بهویژه در پوشش و چهرۀ اهالی روستا نمایان است. دختران و زنان این روستا از چارقدهای زیبا و لباس‌های رنگارنگ محلی استفاده می‌کنند.[۳۵] بنا به اعتقاد مردم روستای سر آقاسید، با آمدن آقاسید عیسی به این روستا خشک‌سالی از بین رفته و خیر و برکت به این منطقه آمده است.[۳۶] مردمان این روستا عَلَم داخل امامزاده را متعلق به آقاسید عیسی می‌دانند که در هنگام دعوت مردم به اسلام و در جنگ‌ها آن را در دست داشته است؛[۳۷] به‌همین خاطر زمان شیوع بیماری و خشک‌سالی در این منطقه، مردم این عَلم را در روستا می‌گردانند تا بلا از آن‌ها رفع شود.[۳۸] همچنین علامتی به‌شکل عدد هشت، روی کوه «خیمه» در مجاورت روستای سر آقاسید دیده می‌شود.[۳۹] ساکنان روستا این علامت را مکان پرتاب نیزه به دست آقاسید، برای تعیین جهت قبله می‌دانند.[۴۰] «مراد چشمه» در همین کوه نیز محل اجابت دعا برای اهالی روستای سر آقاسید است. در نزدیکی این روستا چشمۀ دیگری به نام «خدر» قرار دارد که ساکنان روستا آن را متعلق به حضرت خضر دانسته و از آب چشمۀ خدر برای مصارف شست‌وشو استفاده نمی‌کنند.[۴۱] ساکنان روستای سر آقاسید در جشن‌های مختلف به خواندن آواز، نواختن سرنا و رقص‌های محلی می‌پردازند و هر مراسم رقص و آواز مخصوص به خود را دارد.[۴۲]
- مکان‌های مذهبی: اهالی روستای سر آقاسید به اعتقادات دینی و مراسم مذهبی پایبند هستند. مناسبت‌های مذهبی را در روزهای عزاداری ماه محرم و ماه رمضان در امامزاده آقاسید برگزار می‌کنند.[۴۳]
- موسیقی و رقص محلی: موسیقی مورد علاقۀ مردم روستای سر آقاسید شامل «ساز»، «دهل» و «سرنا» است.[۴۴] آوازهای محلی روستا با لهجۀ لُری بهویژه در مراسم عروسی خوانده می‌شود. رقص‌های محلی از جمله «رقص عروسی»، «رقص آرام»، «رقص دستمال»، «رقص تند» و «رقص مجسمه» از دیدنی‌ترین رقص‌های عشایر بختیاری است که در میان مردم این روستا رایج است.[۴۵] همچنین مقام‌های موسیقی «برزگری»، «گله‌داری»، «ابوالقاسم‌خان» و «مقام شیرعلی مردون» توسط توشمال‌ها برگزار می‌شود.[۴۶]
- غذاهای محلی: روستای سر آقاسید دارای غذاهای سنتی متنوعی مانند «آش کاردین» یا «کارده»،[۴۷] «آش برگ» و «کباب بختیاری» است.[۴۸]
- سوغات و صنایع‌دستی: از جمله سوغاتی‌های این روستا؛ محصولات لبنی مانند «شیر»، «دوغ»، «کشک»، «ماست» و «کره» است.[۴۹] همچنین در روستای سر آقاسید بانوان نیز پابه‌پای مردان خود کار می‌کنند.[۵۰] صنایع‌دستی مانند انواع «قالی»، «بافت چادر شب از موی بز»، «جاجیم» و «گلیم با نخ پشمی» از صنایع‌دستی متداول در این روستا هستند.[۵۱]
جاذبه‌های گردشگری
جاذبه‌های دیدنی: معماری خاص روستای سر آقاسید از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این روستا به حساب می‌آید.[۵۲] از جاذبه‌های طبیعی در اطراف روستای سر آقاسید می‌توان به زمین‌های سرسبز کشاورزی، چادرهای رنگارنگ عشایر و حوضچه‌های نمک اشاره کرد.[۵۳] همچنین آبراهی بزرگ با دو چشمه نیز در شمال شرقی روستای سر آقاسید قرار دارند. آبشار «استونا» از زیباترین جاذبه‌های طبیعی این منطقه است. جاذبه‌های گردشگری دیگری از جمله: «آبشار شیخ علیخان»، «چشمه دیمه»،«غار یخی چما»، «گردشگاه پیرغار»، «پیست اسکی چلگرد» و «کوه های زرد بختیاری»در اطراف این منطقه وجود دارد.[۵۴] همچنین فرهنگ و پوشش مردم روستای سر آقاسید توجه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.[۵۵]
امکانات رفاهی
اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خانه‌های روستایی اجاره‌ای از امکانات رفاهی این روستا برای اقامت گردشگران است.[۵۶] علاقه‌مندان به اتراق در طبیعت و طبیعت‌گردی نیز می‌توانند برای اقامت در منطقۀ سر آقاسید از امکانات کمپینگ و چادر مسافرتی شخصی استفاده کنند.[۵۷]
مسیر دسترسی
برای سفر به روستای سر آقاسید لازم است ابتدا در استان چهارمحال و بختیاری به شهر چلگرد رفته، با طی‌کردن مسافتی حدود ۵۰ کیلومتر به روستای سر آقاسید رسید.[۵۸]
زیر‌ساخت
کودکان و نوجوانان این منطقه فقط تا پایان مقطع راهنمایی را می‌توانند در روستا بگذرانند و برای ادامه تحصیل در مقطع دبیرستان باید به روستاها و شهرهای اطراف بروند.[۵۹] روستای سر آقاسید بازار سنتی و رستوران ندارد.[۶۰] این روستا تنها سیستم برق‌رسانی دارد. اهالی روستا برای پخت غذا و گرمای خانه‌ها از هیزم استفاده می‌کنند.[۶۱]
پانویس
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستاي هدف گردشگري سر آقا سید»، وب‌سایت رويدادهاي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري چهارمحال و بختياري»، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر اقا سید»، وب‌سایت نگاه، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستاي هدف گردشگري سر آقا سید»، وب‌سایت رويدادهاي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري چهارمحال و بختياري»، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « نگاهی به مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاری با شگفتی‌های آفرینش»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا»، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر اقا سید»، وب‌سایت نگاه، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . « روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
منابع
- «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- «روستای سر آقا سید شهرکرد | ماسوله زاگرس»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1401ش.
- «روستای پلکانی سرآقاسید کوهرنگ»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش. .
- «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- «روستای سرآقاسید | معماری جذاب روستای سرآقاسید | جاذبه‌های گردشگری روستای سرآقاسید»، وب‌سایت پایگاه خبری تحلیلی حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- «بافت تاریخی روستای سرآقاسید کوهرنگ ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- «روستای سر آقا سید، ماسوله ی شهرکرد!»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1398ش.
- «روستای سر آقا سید»، وب‌سایت گردشگری ایران، تاریخ درج مطلب: 14 خرداد 1394ش.
- «روستاي هدف گردشگري سر آقا سید»، وب‌سایت رويدادهاي ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري چهارمحال و بختياري»، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1401ش.
- «روستای سر آقاسید»، وب‌سایت نگاه، تاریخ درج مطلب: 22 اردیبهشت 1394ش.
- «نگاهی به مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاری با شگفتی‌های آفرینش»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجویان ایران«ایسنا»، تاریخ درج مطلب: 4 فروردین 1401ش.