شهدای زیارتگاه ابوالفضل

شهدای زیارتگاه ابوالفضل؛ عزاداران شهید در زیارتگاه حضرت ابوالفضل کابل.

شهدای زیارتگاه ابوالفضل، عنوانی است که برای شهدای حملۀ تروریستی به مراسم عزاداری عاشورای حسینی در زیارتگاه حضرت ابوالفضل در منطقۀ مرادخانی در ناحیۀ دوم شهر کابل اطلاق می‌شود. حمله تروریستی به زیارتگاه حضرت ابوالفضل از خونین‌ترین حمله‌های تروریستی علیه هزاره‌ها و شیعیان افغانستان بوده است که بسیاری آن را مصداق نسل‌کشی و جنایت علیه بشریت دانسته‌اند

مفهوم‌شناسی

در عاشورای 1390ش سه حمله تروریستی با استفاده از بمب علیه عزاداران شیعه در شهرهای کابل، قندهار و مزارشریف به وقوع پیوست که صدها شهید و زخمی برجا گذاشت. حملۀ تروریستی به مجلس عزاداری شیعیان در روز عاشورا در زیارتگاه حضرت ابوالفضل در کابل اولین حمله به مکان‌های مذهبی شیعیان بود و قبل از آن، حملۀ تروریستی به اماکن شیعه صورت نگرفته بود.

جزئیات واقعه

در حوالی ساعت 12:45 ظهر روز عاشورا، 15 آذر 1390ش (دهم محرم‌ 1433ق) دو مهاجم انتحاری در زیارت حضرت ابوالفضل از مناطق ناحیۀ دوم شهر کابل خود را در میان انبوه عزاداران حسینی منفجر کردند. در این حملۀ تروریستی بیش از 80 نفر شهید و 164 نفر زخمی شدند که در میان آنها زنان و کودکان بسیاری بودند. شهدای حملۀ تروریستی به زیارت ابوالفضل شیعه، اغلب از گروه قومی هزاره، زن و مرد و از تمام گروه سنی کودک، نوجوان، جوان و کهن‌سال بودند.

مسئولیت حمله

ابتدا لشکر جنگهوی پاکستان که گرایش ضد شیعی دارد، مسئولیت این حملۀ تروریستی را به عهده گرفت؛ چندی بعد شخص گمنامی با عنوان رهبر لشکر جنگهوی افغانستان در مصاحبۀ صوتی با رسانه‌ها مسئولیت را به عهده گرفت که وجود چنین گروهی از سوی مقامات امنیت ملی افغانستان رد شد. برخی بر این باورند که این حمله با طراحی استخبارات پاکستان برای ایجاد ناآرامی در افغانستان صورت گرفته است. این گمانه‌زنی زمانی اوج گرفت که یک سال بعد، در خرداد 1391ش دو تن به ظن کمک به مهاجمان حمله برای انتقال آنها از پیشاور به کابل از سوی نیروهای امنیتی بازداشت شدند. این دو نفر به نام‌های حبیب‌الله و رحیم‌الله خود را شهروند ولایت ننگرهار معرفی کرده و اقرار داشتند که در قبال ده هزار کلدار پاکستانی، مهاجمان تروریست را از مرز تورخم به جلال‌آباد و از آنجا به کابل انتقال داده‌اند.

واکنش‌های داخلی

حملۀ تروریستی به زیارتگاه ابوالفضل واکنش‌های زیادی در داخل و خارج کشور، در سطح ملی و بین‌المللی در پی داشته است. حامد کرزی رئیس‌جمهور وقت افغانستان در بیانیه‌ای ضمن تقبیح این حمله، چنین حملاتی را تروریستی و کار دشمنان اسلام و افغانستان خوانده و هدف آنها را برهم‌زدن آرامش مردم دانست. وی طراحی حمله را از بیرون از افغانستان دانسته و قول پیگیری جدی موضوع را داد. هیئت‌های مذهبی، شخصیت‌های علمی ازجمله آیت‌الله محقق کابلی، شورای علمای شیعۀ افغانستان، محمدکریم خلیلی معاون رئیس‌جمهوری، محمد محقق، عبدالله عبدالله، احزاب سیاسی، صبغت‌الله مجددی، ملا امامان مساجد غرب کابل و وکلای گذر نیز به این حمله واکنش نشان داده و آن را تقبیح و محکوم کردند. دادستان کل افغانستان نیز از جایزۀ 100 هزار دلاری برای کسانی سخن گفت که اطلاعاتی از مهاجمان تروریست ارائه کنند.

واکنش‌های بین‌المللی

دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) این حمله را محکوم کرد. این نهاد وقوع چنین حملاتی را بی‌دلیل خوانده و خواستار برخورد جدی با عاملان آنها شد. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز این حمله را تکان‌دهنده خواند. همچنین ژنرال جان آلن، فرمانده کل نیروهای بین‌المللی و سیمون گاس نمایندۀ غیرنظامی ناتو در افغانستان این حمله را تقبیح کرده و آن را حمله علیه بی‌گناهان توصیف کردند. شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز با صدور بیانیه‌ای ضمن محکومیت شدید این حمله، از حکومت افغانستان خواست تروریست‌ها را دستگیر و به‌دست عدالت بسپارد. در این بیانیه، تروریزم خطر جدی برای صلح و امنیت جهانی اعلام شده است.

یادمان شهدای ابوالفضل

کمی بعد از سالروز حملۀ تروریستی ابوالفضل، خیابان مقابل زیارت ابوالفضل در کنار رودخانۀ کابل با حضور وزیر اطلاعات دولت حامد کرزی، شاروال (شهردار) کابل و شماری از خانواده‌های شهدا به نام «جاده شهدای عاشورا» نام‌گذاری شد.

منابع

• «آمار کشته‌شدگان در روز عاشورا به 80 تن رسید»، خبرگزاری آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: 20 آذر 1390ش.
• «بنیاد شهدای عاشورای 1390 کابل»، وب‌سایت گیسوم، تاریخ درج مطلب: 16 مرداد 1401ش.
• «جادۀ مقابل زیارت ابوالفضل به نام جاده شهدای عاشورا نام‌گذاری شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر، تاریخ درج مطلب: 11 مهر 1391ش.
• «حمله به زیارتگاه ابوالفضل کابل»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: 27 آبان 1402ش.
• شفق، محمدابراهیم، «گزارش حادثۀ تروریستی عاشورای کابل 1390»، وب‌سایت بنیاد صبا، تاریخ بازدید: 22 بهمن 1402ش.
• «عوامل عاشورای خونین کابل چه کسانی بودند؟»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1391ش.
• «فهرست کشتارها علیه مردم هزاره»، ویکی‌وند، تاریخ بازدید: 22 بهمن 1402ش.
• محمد اکرم، «بمب‌گذاری عاشورای 1390 در افغانستان»، ویکی‌وند، تاریخ بازدید: 20 بهمن 1402ش.