طرقبه

طرقبه؛ از جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی شهر مشهد.

طرقبه، از شهرهای شهرستان طرقبه در استان خراسان رضوی است که در نزدیکی مشهد و در میان دره‌های سرسبز رشته‌کوه بینالود واقع شده است. برخی از کارشناسان، طرقبه را ریه‌های تنفسی شهر مشهد می‌دانند.

نام‌گذاری

واژۀ طرقبه، از ریشۀ «ترقبذ / ترغبذ» گرفته شده و شامل دو بخش «تُرُق» و «بَذ» و به‌معنای آبادی بزرگ است. پسوند «بد»، «بذ» و «پت» در پارسی باستان برای غیر انسان به‌کار رفته و به‌معنای بزرگ بوده است. برخی، دلیل این نام‌گذاری را وجود باغ‌های بزرگ میوه در این منطقه می‌دانند که با ورود به طرقبه، حضور انبوه آنها به چشم می‌خورد. گروهی دیگر نیز طرقبه را ترکیبی از جمع مکسر طریق یعنی «طُرُق» و «به» به‌معنای بهتر می‌دانند. دلیل این نام‌گذاری نیز به سفر ناصرالدین شاه به این دیار برمی‌گردد که دستور داد تا راه نیشابور به‌سمت توس مرمت شده و چند رباط نیز برای مسافران بنا کنند.

تاریخچه

این منطقه، از جمله آبادی‌های بزرگ توس باستان به شمار رفته و قدمتی طولانی دارد. در نخستین سال‌های پس از ورود اسلام به ایران، این شهر به‌عنوان منطقه‌ای کوهستانی و خوش آب‌وهوا در مسیر مشهد به نیشابور، شناخته شده بود. این منطقه، در نیمۀ اول سال، به‌عنوان ییلاق و روستایی کوچک از شهر مشهد بود که به مرور زمان، به شهری کوچک با امکانات تفریحی و گردشگری تبدیل شده است.

آمار جمعیتی

بر اساس آمار منتشر شده در 1395ش، حدود 21 هزار نفر جمعیت در طرقبه زندگی می‌کنند.

موقعیت جغرافیایی

شهر طرقبه، در شهرستانی به‌همین نام و در استان خراسان رضوی واقع شده است. این شهر، با وسعتی در حدود 1600 کیلومتر مربع در فاصلۀ 16 کیلومتری از جنوب غربی شهر مشهد، در قسمت انتهای غربی بلوار وکیل‌آباد قرار گرفته است. طرقبه، همچنین، از غرب و شمال به کوه‌های بینالود و تخت رستم می‌رسد. در حقیقت، طرقبه، بین دو گودی قرار گرفته که در سمت چپ آن نیز رودخانه‌ای جریان دارد. ارتفاع این منطقه از سطح دریا در حدود 1433 متر است.

آب‌وهوا

این شهر، دارای آب‌وهوایی ییلاقی، سرد و خشک است. در نیمه اول سال (دو فصل بهار و تابستان) هوای معتدلی در طرقبه وجود داشته و همیشه بین 5 تا 10 درجۀ سانتی‌گراد از شهر مشهد خنک‌تر است.

پوشش گیاهی

در طرقبه، باغ‌های بزرگی از درختان میوه از جمله سیب و گیلاس مرغوب وجود دارد. برخی از کارشناسان، محصول اصلی این منطقه را «گردو» می‌دانند. شهرستان طرقبه، علاوه بر باغ‌های میوه، رویشگاه درختان ارغوان با مساحت بیش از 10 هزار هکتار است. در درۀ ارغوان طرقبه، درختچه‌های ارغوان وجود دارند که در فصل بهار، این دره را به رنگ ارغوانی درآورده و طبیعت بسیار زیبایی را به نمایش می‌گذارند. در این دره، علاوه بر درختچه‌های ارغوان، انواع گل‌های کوهی و درخت‌های کوهی دیگر نیز وجود دارند.

منابع آبی

رودخانۀ مهم طرقبه به‌نام «پنج دره» است که از رشته‌کوه بینالود و کوه فلسکه نشأت گرفته و در میانۀ راه به رودی دیگر پیوند خورده و در نهایت به رودخانۀ «بار» ختم می‌شود.

ویژگی‌ها

در طرقبه، علاوه بر باغ‌های بزرگ و سرسبز در طرقبه، چشمه‌های آب شیرین، رودخانه‌ای زیبا که از کنار این منطقۀ گردشگری عبور می‌کند و پرورش گل‌وگیاه در این منطقه (به‌عنوان شغل اصلی بسیاری از مردم در طرقبه) از جمله ویژگی‌های بارز طرقبه محسوب می‌شوند. این شهر، همچنین، از 7 محلۀ اصلی به نام ویلاشهر، بوستان گلستان، طرقدر، فرهنگیان، عنبران و محلۀ مرکزی طرقبه تشکیل شده است.

گردشگری

شهرستان طرقبه، یکی از معروف‌ترین اماکن گردشگری و از جاذبه‌های پر بازدید در اطراف مشهد است که همه ساله، بیش از 40 میلیون گردشگر داخلی و خارجی را به خود جذب می‌کند. طرقبه، به داشتن ییلاق‌های متعدد و روستاهای گردشگری شهرت دارد. روستاهای بکر و زیبای کنگ، نغندر، جاغرق، دهبار، مایان، ازغد، حصار، کلاته آهن و طرقبه از آن جمله هستند. طرقبه، همچنین، دارای رستوران‌های متنوع با کیفیت غذایی بسیار بالا است. علاوه بر آن، جاذبه‌های تفریحی و تاریخی بسیاری نیز در این منطقه وجود دارد؛ مانند پیست اسکی، پیست اتوموبیل‌رانی و سوارکاری. همچنین، پارک‌هایی همچون پارک جنگلی وکیل‌آباد، پارک تشتریان، پارک عزیز منصور، پارک تمشک، پارک جنگلی بهمن و پارک پونه در داخل و نزدیکی این شهر بنا شده اند. از جمله جاذبه‌های طبیعی در این منطقه نیز می‌توان به غار مغان، بند گلستان، چالیدره و ارغوان دره اشاره کرد. علاوه بر تمامی امکانات تفریحی و طبیعی در طرقبه، برخی جاذبه‌های مذهبی مانند مزار شهدای گمنام و آستان امامزادگان سید ناصر و سید یاسر (از فرزندان امام موسی بن جعفر) در طرقبه وجود دارند.

غذاهای محلی

طرقبه، علاوه بر مراکز گردشگری و تفریحی، دارای خوراکی‌ها و غذاهای محلی مانند دیزی، آبگوشت، قورمه،شیشلیک و فسنجان است.

سوغات و صنایع محلی

این منطقه دارای سوغات و صنایع محلی همچون تولیدات صنایع چوبی به‌ویژه سبدبافی، ارغوان‌بافی و لوخ‌بافی و نیز صنایع محلی همچون گلدوزی، پوستین‌دوزی و قالی‌بافی است. ارغوان‌بافی و سبدبافی از شاخه‌های ارغوان تهیه می‌شوند و از جمله صنایع محلی دیرینه در طرقبه به شمار می‌روند. علاوه بر آن، گیاهان گل‌دار، سبزیجات، نهال و حتی بذر گیاهان مختلف نیز به‌عنوان سوغاتیِ این شهر شناخته می‌شوند. از سوغاتی‌های خوراکی این منطقه نیز می‌توان به آلو خشک، گردو، شاتوت، توت خشک و برگه (میوه خشک) اشاره کرد.

امکانات رفاهی

در این منطقه درمانگاه، مسجد، رستوران‌های متنوع، پست، مخابرات، پمپ بنزین، فروشگاه‌های بزرگ صنایع دستی و هتل طرقبه برای رفاه بازدیدکنندگان تعبیه شده‌اند.

مسیر دسترسی

برای سفر به این منطقۀ گردشگری می‌توان از مسیر بلوار وکیل‌آباد در مشهد به‌سمت بلوار امام رضا حرکت کرده و در انتهای این بلوار به طرقبه رسید. علاوه بر آن، خطوط قطار شهری مشهد، آخرین ایستگاه (ترمینال غربی) به طرقبه می‌رسد.

منابع

• «آشنایی با تمام جاذبه‌های طرقبۀ مشهد»، وب‌سایت مجلۀ گردشگری اِلی گشت، تاریخ بارگذاری: 31 فروردین 1399ش.
• آهنی، حمید و باقری، هادی، «بررسی جنگل ارغوان طرقبه شاندیز خراسان رضوی»، اولین همایش الکترونیکی یافته‌های نوین در محیط زیست و اکوسیستم‌های کشاورزی، 1393ش.
• «دره ارغوانی طرقبه»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «طرقبه مشهد»، وب‌سایت لحظۀ آخر، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «طرقبه»، وب‌سایت مرجع شهرهای ایران، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «طرقبه و شاندیز، ستاره گردشگری در خراسان رضوی»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 21 آبان 1396ش.
• وب‌سایت پرتال جامع شهرداری طرقبه، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• هیرمند، بی‌تا، «طرقبه مشهد؛ شهد نفس‌های تازه»، وب‌سایت علی بابا، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.
• «ییلاق طرقبه»، وب‌سایت تیشینه، تاریخ بازدید: 24 مهر 1401ش.