مس عینک

منطقه باستانی مس عینک در ولایت لوگر

مس عینک، منطقۀ باستانی در ولایت لوگر افغانستان.

مِس عَینَک، نام منطقه‌ای در ولایت لوگر افغانستان است که در مسیر جادۀ تاریخی ابریشم قرار دارد. این منطقه، به‌دلیل وجود شهر پنج‌هزارسالۀ باستانی و بزرگ‌ترین معدن مس افغانستان در آن، از اهمیت تاریخی، فرهنگی و اقتصادی در افغانستان و جهان برخوردار است.

منطقۀ باستانی

منطقۀ باستانی مس عینک، در گذشته مربوط به بودائیان بوده است. در این منطقه، بیش از 20 مکان باستانی و خرابه‌های تاریخی شناسایی شده است. همچنین، یک شهر باستانی با قدمت پنج‌هزارساله و مربوط به عصر «برنز» در آنجا کشف شده ‌است که روی معدن مس قرار دارد. این منطقه، صومعه‌ها، آثار هنری مربوط به دورۀ کوشانی و بقایای تمدن‌های مربوط به هزارۀ سوم و دوم قبل از میلاد را در خود جای داده است.

موقعیت جغرافیایی

مس عینک در السوالی (شهرستان) «محمدآغه» ولایت لوگر در 30 کیلومتری شهر کابل، پایتخت افغانستان قرار دارد.

مس عینک و فرهنگ بودایی‌

آثار کشف‌شده در منطقۀ مس عینک بیشتر به بودائیان تعلق دارد. به‌همین دلیل، این منطقه با نام و فرهنگ بودائیان معرفی شده است. راهبان بودایی، از معادن آنجا، برای ساخت ابزار استفاده می‌کردند که پیوند عجیب بین معنویت، صنعت و کاوشگری را به وجود آورده‌اند.

آثار باستانی کشف‌شده

در منطقۀ باستانی مس عینک، حدود 135 محوطۀ تاریخی کشف شده است که شامل خانه‌های مسکونی، معبدها، کوره‌های ذوب فلز، سیستم آب‌رسانی، گورستان، اجساد مومیایی‌ شده و غارهای زیاد است. در داخل یکی از دره‌های این منطقۀ تاریخی، یک مجموعۀ باستانی وجود دارد که در آن دو قلعۀ کوچک، یک قصر بزرگ، چهار صومعه، چندین استوپۀ بودایی و یک آتشکدۀ زرتشتی قرار دارد. همچنین، کارگاه‌های ذوب فلزات، ضراب‌خانه و محل استراحت معدن‌چیان در این منطقه وجود دارد. در میان آثار کشف شده، 600 مجسمۀ بودایی و نسخه‌های خطی روی پوست حیوانات نیز دیده می‌شود که قدیمی‌ترین آثار بودایی است. از سال 2009م به بعد، حدود 3000 آثار باستانی قابل انتقال از مس عینک کشف شده که به موزۀ ملی افغانستان منتقل شده است.

اهمیت تاریخی و باستان‌شناختی

باستان‌شناسان داخلی و خارجی، منطقۀ باستانی مس عینک را از مهم‌ترین نقاط در امتداد جادۀ ابریشم و از غنی‌ترین و اسرارآمیزترین مناطق باستانی در جهان می‌دانند. کار مطالعات باستان‌شناختی در این منطقه، از اوائل 1963م شروع شد و تا دهۀ هفتاد میلادی ادامه داشت. از سال 2009م کار حفاری در آنجا به‌صورت علمی و فنی شروع شد و تا زمان تسلط دوبارۀ طالبان ادامه داشت.

معدن مس عینک

بزرگترین معدن مس افغانستان و دومین معدن مس جهان در منطقۀ مس عینک و در زیر آثار باستانی قرار دارد.

ذخایر مس عینک

منطقۀ مس عینک، دارای این سه معدن بزرگ بوده که ذخایر آنها عبارت است از:

1. عینک مرکزی حدود 140 میلیون ذخیرۀ قطعی سنگ مس‌؛

2. عینک جنوبی بیش از 50 میلیون ذخیرۀ سنگ مس؛

3. عینک غربی بیش از 50 میلیون سنگ مس.

قرارداد استخراج مس عینک

در سال 2008م، قرارداد سرمایه‌گذاری و استخراج مس عینک میان دولت وقت افغانستان و شرکت MCC کشور چین امضاء شد اما به‌دلیل وجود مشکلات حقوقی، ناامنی و آسیب‌دیدن آثار باستانی موجود، کار استخراج معدن، به تعویق افتاد.

منابع

• «افغانستان: موزیمی با درهای باز به روی باستان‌شناسان»، وب‌سایت اسپوتنیک، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1396ش.
• زارع، بابک، «مس عینک در افغانستان»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ درج مطلب: ۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
• «کشف سه‌هزار آثار باستانی از معدن مس عینک لوگر»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: 9 اسفند 1396ش.
• «کشف شهر باستاني پنج‌هزارساله در افغانستان»، خبرگزاری آریا، تاریخ درج مطلب 2 خرداد 1394ش.
• «مس عینک»، وب‌سایت وزارت معادن و پیترولیم، تاریخ بازدید: 18 بهمن 1401ش.
• «مس عینک، مفیدیت‌ها وچالش‌ها»، وب‌سایت خاورمیانه، تاریخ بازدید: 18 بهمن 1401ش.
• «معرفى معادن مس افغانستان»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک، تاریخ بازدید: 18 بهمن 1401ش.
• نوید، حامد، «شهر باستانی پنج هزارساله لوگر در مس عینک»، وب‌سایت هود، تاریخ بازدید: 18 بهمن 1401ش.