ناپدری
ناپدری؛ مردی که در اثر ازدواج با زن دارای فرزند، جایگزین پدر خانواده می‌شود.
ناپدری یا پدرخوانده فردی است که به‌دلیل نبود پدر در اثر طلاق والدین یا فوت پدر، جایگزین او می‌شود. حضور ناپدری در خانواده سبب بروز تغییر و تحولات بزرگی در زندگی فرزندان و مادر آن خانواده می‌شود. این امر تأثیر بسزایی در شیوۀ زندگی، خلقیات و عکس‌العمل‌های رفتاری اعضای خانواده دارد. جایگزین‌شدن ناپدری در محیط خانواده، نیازمند درک و سازش متقابل اعضای خانواده و ناپدری است.
مفهوم‌شناسی
ناپدری به‌معنای شوهر مادر است[۱] و در اصطلاح به مردی گفته می‌شود که در اثر ازدواج با زن دارای فرزند، نقش پدری را در خانواده به عهده می‌گیرد. به این مرد، پدرخوانده نیز گفته می‌شود.[۲]
شیوۀ تثبیت جایگاه ناپدری
با افزایش میزان طلاق، تعداد خانواده‌های تک‌والدی نیز افزایش می‌یابد. در بسیاری از موارد مادر خانواده به‌منظور کاهش مشکلات و سختی‌های خود و فرزندان تصمیم به ازدواج مجدد می‌گیرد؛ اما ورود ناپدری به خانواده، خود با چالش‌هایی روبرو می‌شود که کارشناسان برای دوری از آنها، الگو‌های رفتاری زیر را مورد توجه قرار داده‌اند:
- ایجاد ارتباط احساسی مفید با ناپدری؛
- برخورد محترمانه و تلاش برای کاهش حس حسادت؛
- تقویت ارتباط با مادر اصلی خود؛
- صبوری در برابر مشکلات و تلاش برای یافتن راه‌حل درست برای رفع آنها؛
- رساندن انتظارات شخصی به حد متعارف؛
- تمرکز بر روی نقاط قوت ناپدری.[۳]
شرایط زندگی کردن با ناپدری
پدر و مادر دو رکن اساسی خانواده هستند و حضور نداشتن هر یک از آن دو، امنیت و سلامت روانی فرزندان را تهدید می‌کند. [۴] در وضعیت طلاق یا فوت پدر خانواده، ادارۀ خانواده و فرزند‌پروری برای مادر سخت است و در این حالت، نقش حمایتی ناپدری می‌تواند گره‌گشا باشد. اما ایفای درست نقش حمایتی ناپدری زمانی ممکن می‌شود که اعتماد دو طرفه میان او و اعضای خانواده برقرار شود.[۵]
سن مناسب کودکان برای ازدواج مجدد والدین
برای ایجاد تعادل و آرامش در خانواده به‌منظور پذیرش والد جدید، فرزندان خانواده نیازمند سپری کردن یک دورۀ گذار هستند. روانشناسان با تکیه بر تحقیقات و مستندات علمی معتقدند کودکان زیر 5 سال به راحتی با خانواده جدید خود ارتباط برقرار کرده و زندگی جدید خود را از نو پایه‌گذاری می‌کنند. در بازۀ سنی 5 تا 11 سالگی به‌دلیل اینکه فرزند پدر خود را به یاد می‌آورد، شروع زندگی مشترک جدید نیازمند مدیریت صحیح و هوشمندانۀ والدین است.[۶]
چالش‌های فرزندان با ناپدری
روانشناسان معتقدند میان شرایط روانی فرزندان خانواده که دارای ناپدری هستند با سایر افرادی که در خانواده‌های معمولی قرار دارند، تفاوت معناداری وجود دارد.[۷] معمولاً فرزندانی که ناپدری ندارند از سلامت روانی بهتری برخوردار هستند.[۸] برخی دیگر معتقدند پدرخوانده می‌تواند هم تأثیرات مثبت و هم آثار سوء بر شخصیت فرزندان داشته باشد. بیشتر کودکان، حضور ناپدری در خانواده را امری فشارزا می‌دانند؛ عدم انطباق سریع با شرایط موجود، پرخاشگری، عدم توجه به نصایح دیگران و کاهش اعتماد به اطرافیان از مهم‌ترین چالش‌هایی است که فرزندان با ورود ناپدری به خانواده با آن رو‌به‌رو می‌شوند. [۹]برخی از اعضای خانواده در برابر حضور ناپدری در خانواده، ناسازگاری با مادر را از خود بروز می‌دهند.[۱۰]
مدیریت فرزندان با حضور ناپدری
مراقبت ویژۀ روانی و جسمانی از فرزندان توسط مادر و ناپدری در خانواده مهم است.[۱۱] والدین باید به کودک خود اجازۀ ابراز احساسات بدهند. این امر به درک نیاز‌ها و خواسته‌های کودک، کمک می‌کند.[۱۲] افزایش سطح آگاهی و دانش والدین دربارۀ شیوه‌های برخورد صحیح با فرزندان، راهکار دیگری است که به مدیریت رابطۀ میان فرزندان و ناپدری در محیط خانواده کمک می‌کند. همچنین ایجاد یک رابطه گرم و صمیمی با فرزند خانواده و کشف عواطف پنهان او سبب بهبود و مدیریت شرایط و روابط فرزند با ناپدری می‌شود.[۱۳]
پانویس
- ↑ . دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ناپدری.
- ↑ . عمید، فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ناپدری.
- ↑ . «نحوه برخورد با ناپدری و نامادری (زندگی با پدر و مادر ناتنی)»، وب‌سایت همیار عشق.
- ↑ . حسینیان و اهالی آباده، «مقایسه نیمرخ روانشناختی نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد داشته‌اند و نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد نداشته‌اند»، 1362ش، ص1.
- ↑ . «رابطۀ ناپدری و دختر نوجوان»، وب‌سایت مینی‌کار.
- ↑ . «مدیریت فرزندان در خانواده‌هایی که نامادری یا ناپدری دارند»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ . خناری‌نژاد سرخکلایی، «مقاسیه ساختار روانی دو گروه از دانش‌آموزان پسر دارای ناپدری و نامادری با دانش‌آموزان پسر خانواده‌های معمولی در دبیرستان‌های ساری»، 1392ش، ص1.
- ↑ . حسینیان و اهالی آباده، «مقایسه نیمرخ روانشناختی نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد داشته‌اند و نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد نداشته‌اند»، 1362ش، ص1.
- ↑ . «مدیریت فرزندان در خانواده‌هایی که نامادری یا ناپدری دارند»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ . حسینیان و اهالی آباده، «مقایسه نیمرخ روانشناختی نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد داشته‌اند و نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد نداشته‌اند»، 1362ش، ص1.
- ↑ . «رابطۀ ناپدری و دختر نوجوان»، وب‌سلیت مینی‌کار.
- ↑ . «مدیریت فرزندان در خانواده‌هایی که نامادری یا ناپدری دارند»، وب‌سایت راسخون.
- ↑ . «مدیریت فرزندان در خانواده‌هایی که نامادری یا ناپدری دارند»، وب‌سایت راسخون.
منابع
- حسینیان، سیمین و اهالی آباده، اعظم، «مقایسه نیمرخ روانشناختی نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد داشته‌اند و نوجوانان شاهدی که مادران‌شان ازدواج مجدد نداشته‌اند»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، 1362ش.
- خناری‌نژاد سرخکلایی، عادله، «مقاسیه ساختار روانی دو گروه از دانش‌آموزان پسر دارای ناپدری و نامادری با دانش‌آموزان پسر خانواده‌های معمولی در دبیرستان‌های ساری»، اولین کنفرانس بین‌المللی حماسه سیاسی، 1392ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 25 فروردین 1402ش.
- «رابطۀ ناپدری و دختر نوجوان»، وب‌سایت مینی‌کار، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 25 فروردین 1402ش.
- «مدیریت فرزندان در خانواده‌هایی که نامادری یا ناپدری دارند»، وب‌سایت راسخون، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.
- «نحوه برخورد با ناپدری و نامادری (زندگی با پدر و مادر ناتنی)»، وب‌سایت همیار عشق، تاریخ بازدید: 18 اسفند 1401ش.