گردشگری در ایران
گردشگری در ایران، بازدید از جاذبه‌های گردشگری ایران توسط گردشگران داخلی و خارجی.
گردشگری در لغت مترادف با جهانگردی و به‌معنای مسافرت بین شهرهای مختلف دنیا آمده[۱] و معادل توریسم (tourism) در زبان انگلیسی است. «گردشگری در ایران» شامل همه بناها، مکان‌ها، مناظر طبیعی، حمل‌ونقل، خدمات رفاهی و تفریحی ایران در حوزه گردشگری می‌شود. ایران در میان کشورهای جهان، دارای رتبه دهم در جاذبه‌های تاریخی و باستانی و رتبه پنجم در جاذبه‌های طبیعی است و از امن‌ترین کشورها در این زمینه شمرده می‌شود.[۲]
سابقه گردشگری در ایران
در گذشته وجود «جاده ابریشم» در شاهراه مواصلاتی ایران، چین و هندوستان موجب شده بود تا کاروان‌های زیادی از بازرگانان و گردشگران که از کشوهای اروپایی به چین و هندوستان سفر می‌کردند در مسیر خود از نقاط زیبای ایران بازدید کنند. برخی سفرنامه‌های نوشته شده در آن، زمان موقعیت‌ها و زیبایی‌های ایران را توصیف کرده‌اند. از سوی دیگر مردم ایران برای اهداف متفاوت کاری، زیارت، تفریح و یا درمان اقدام به سفر و گردشگری کرده‌اندکه شرح برخی از آن‌ها در سفرنامه‌های قدیم آمده است.[۳]
انقلاب اسلامی و گردشگری
برخی از دشمنان انقلاب اسلامی ایران با تبلیغات و سیاه‌نمایی کوشیدند تا تصویری ناامن و تیره از ایران در ذهن جهانیان ایجاد کنند و مانع حضور آن‌ها در ایران شوند. از سوی دیگر در ذهن مردم ایران نیز تصویر بی‌بندوباری برخی از گردشگران خارجی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نقش بسته بود. با ورود برخی از گردشگران خارجی به ایران اسلامی، کم‌کم این تصویرها کم‌رنگ شد. گردشگران خارجی با مشاهده امنیت اجتماعی که برآمده از ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران بود، خود به مبلّغِان توانمند گردشگری در ایران تبدیل شدند.[۴] این روند، گردشگری را به یکی از بسترهای صدور ارزش‌های انقلاب اسلامی تبدیل کرده است.
موانع و راه‌های گسترش گردشگری در ایران
برخی از موانع گسترش گردشگری در ایران عبارت‌اند از: عدم حمایت از سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری، ترس از تأثیر منفی گردشگری بر فرهنگ‌های بومی، کمبود امکانات رفاهی، بهداشتی و پزشکی، ضعف مدیریت کلان در صنعت گردشگری، عدم استفاده از نیروهای متخصص در زمینه گردشگری، ضعف در زمینه اطلاع‌رسانی و تبلیغات برای جذب گردشگر، تبلیغات منفی و تصویرسازی نادرست از ایران در رسانه‌های خارجی، ضعف برنامه‌ریزی برای پر کردن اوقات فراغت گردشگران.[۵] مرتفع کردن موانع گردشگری و گسترش آن در ایران نیازمند حرکت به‌سوی گردشگری هوشمند، بهبود راه‌های ارتباطی و حمل‌ونقل، ساخت هتل‌ها و مسافرخانه‌های استاندارد، حمایت از آثار، جاذبه‌ها و مکان‌های گردشگری و ارائه تسهیلات و خدمات متنوع به گردشگران است.
مکان‌ها و جاذبه‌های گردشگری در ایران
جاذبه‌های طبیعی
ایران کشوری چهار فصل و دارای جاذبه‌های طبیعی زیادی است، از کوهستان‌های بلند تا صحراهای پست و از جنگل‌های انبوه تا چشمه‌های عجیب و غریب. قله دماوند در تهران، دشت لوت در کرمان، دریاچه نمک در نزدیکی قم، چشمه‌های باداب سورت در استان مازندران، آبشار لاتون در گیلان، ییلاقات ماسال در گیلان، آبشار مارگون در سپیدان فارس، تنگ دم اسب در جنوب شیراز، سواحل زیبای خلیج‌فارس و دریای خزر، جاده اسالم به خلخال، روستای دیزان از توابع طالقان، دریاچه شط تمی در خوزستان، دشت شقایق‌های سرخ کالپوش در شاهرود و جزیره قشم در هرمزگان از جمله جاذبه‌های طبیعی ایران است که سالانه گردشگران زیادی برای دیدن این زیبایی‌های طبیعی به چهارگوشه ایران راهی می‌شوند.
جاذبه‌های تاریخی
ایران با توجه به وجود آثار تاریخی زیادی که قدمت برخی از آن‌ها به 4000 سال می‌رسد در رتبه هفتم جهان قرار دارد.[۶] میدان امام(نقش جهان)در اصفهان، باغ ارم در شیراز، هفت‌تپه در خوزستان، تخت جمشید در شیراز، کاخ گلستان در تهران، حمام سلطان امیر احمد در کاشان، خانه‌های تاریخی کاشان، زیگورات چغازنبیل در خوزستان، بیستون در کرمانشاه، قلعه رودخان در گیلان، گنبد سلطانیه در زنجان، کاخ هشت بهشت در اصفهان، عمارت عالی‌قاپو در اصفهان، ارگ بم در کرمان و بازار یزد از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی ایران هستند که سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی از آن‌ها بازدید می‌کنند.
جاذبه‌های فرهنگی
فرهنگ در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد. علاوه بر شاعران نامداری که شهرت جهانی دارند، صنایع دستی، لباس‌های محلی، موسیقی و زبان‌های محلی مختلف و متنوع در سراسر ایران هر کدام عرصه‌ای از فرهنگ و تمدن ایران زمین را نشان می‌دهند. آرامگاه حافظ، آرامگاه سعدی، آرامگاه فردوسی، آرامگاه خیام، آرامگاه عطار، صنعت فرش‌بافی وگلیم و جاجیم‌بافی، صنایع سرامیک و کاشی‌سازی، صنعت کوزه‌گری، شیشه‌گری، چرم‌سازی، صنایع دستی فلزی و چوبی مانند نقره‌کاری، قلم‌کاری، منبت‌کاری و خاتم‌کاری، غذاها و نوشیدنی‌های محلی متفاوتی که در هر گوشه از ایران وجود دارد توجه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جلب می‌کند.[۷]
جاذبه‌های مذهبی
سابقه طولانی مردم ایران در گرایش به مذهب شیعه و تشکیل حکومت‌های شیعی، موجب شد تا ایرانیان توجه خاصی به ساخت حرم برای امامان شیعه و امام‌زادگان و نیز ساخت مساجد بزرگ متناسب با فرهنگ شیعی پیدا کنند؛[۸] مساجد باشکوهی که به‌دلیل سبک معماری خاص و منحصر به فرد خود، جزء بهترین و زیباترین جاذبه‌های گردشگری ایران شمرده شده‌اند. حرم امام رضا در مشهد، حرم فاطمه معصومه در قم، مسجد جمکران در قم، آرامگاه شاهچراغ در شیراز، امام‌زاده صالح در تهران، شاه عبدالعظیم در ری، مسجد شیخ لطف‌الله در اصفهان، مسجد امام اصفهان، مسجد نصیرالملک در شیراز، مسجد جامع اصفهان و بقعه‌ی هزاران امام‌زاده که در گوشه و کنار ایران قرار دارند سالانه مورد اقبال و بازدید گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد.[۹]
تأثیر گردشگری بر هویت ملی ایرانیان
جغرافیا (سرزمین)، اجتماع، تاریخ، مذهب، فرهنگ و زبان و ادبیات از مؤلفه‌های هویت ملی هستند که گردشگری بر همه‌ی آن‌ها تأثیر دارد. گردشگری با افزایش آگاهی‌های تاریخی،[۱۰] فرهنگی و ادبی موجب تقویت هویت ملی شده و احساس وفاق و همدلی را در سطح ملی افزایش می‌دهد. از سوی دیگر گسترش گردشگری مذهبی تأثیر زیادی در تقویت همگرایی بین مذاهب و گروه‌های مختلف مذهبی دارد که این امر می‌تواند تأثیر بسزایی در تقویت هویت ملی داشته باشد.
پانویس
- ↑ عمید، فرهنگ لغت، ذیل واژه جهانگردی.
- ↑ «گردشگری در ایران»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 13 آذر 1400ش.
- ↑ درویشی،«وضعیت صنعت توریسم در ایران و چالش های آن»، وبلاگ توریسم 1404، 8 بهمن 1389ش.
- ↑ «جهانگردی در ایران»، سایت ویکی فقه، تاریخ بازدید: 13 آذر 1400ش.
- ↑ موسایی، «بررسی جامعه‌شناختی توسعه پایدار گردشگری در ایران؛ موانع، چالش‌ها، راهکار‌ها»، ص31-38.
- ↑ «فهرست برترین مکان های تاریخی ایران که باید حتما ببینید!»، سایت هتل‌یار(مجله گردشگری ایران و جهان)، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- ↑ «جاذبه های فرهنگی ایران»، سایت ویستا، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- ↑ مدرسی، «همه چیز درباره گردشگری در ایران و مکان های گردشگری ایران»، سایت جامونه، تاریخ درج مطلب: 30 شهریور 1399ش.
- ↑ بیدرنگ، «اماکن مذهبی مهم ایران»، سایت مجله گردشگری پرشین هتل، تاریخ درج مطلب: 27 ابان 1399ش؛ فدایی، «15 مورد از بهترین مکان های تاریخی ایران»، سایت بیا 2 آرت، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- ↑ شجری قاسم‌خیلی، «ارزیابی آثار گردشگری در تقویت هویت ملی»، ص80.
منابع
- بیدرنگ، عاطفه، «اماکن مذهبی مهم ایران»، سایت مجله گردشگری پرشین هتل، تاریخ درج مطلب: 27 آبان 1399ش.
- «جاذبه‌های فرهنگی ایران»، سایت ویستا، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- «جهانگردی در ایران»، سایت ویکی فقه، تاریخ بازدید: 13 آذر 1400ش.
- درویشی، یوسف، «وضعیت صنعت توریسم در ایران و چالش‌های آن»، وبلاگ توریسم 1404، 8 بهمن 1389ش.
- شجری قاسم‌خیلی، رضا و دیگران، «ارزیابی آثار گردشگری در تقویت هویت ملی»، در مجله‌ی برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شماره نهم، تابستان 1393ش.
- عمید، حسن، فرهنگ عمید، سایت کتابسرای اشجع، تاریخ بازدید: 13 آبان 1400ش
- فدایی، زهرا، «15 مورد از بهترین مکان‌های تاریخی ایران»، سایت بیا 2 آرت، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- «فهرست برترین مکان‌های تاریخی ایران که باید حتماً ببینید!»، سایت هتل‌یار (مجله گردشگری ایران و جهان)، تاریخ بازدید: 15 آذر 1400ش.
- «گردشگری در ایران»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 13 آذر 1400ش.
- مدرسی، سعید، «همه چیز درباره گردشگری در ایران و مکان‌های گردشگری ایران»، سایت جامونه، تاریخ درج مطلب: 30 شهریور 1399ش.
- موسایی، میثم و دیگران، «بررسی جامعه‌شناختی توسعه پایدار گردشگری در ایران؛ موانع، چالش‌ها، راهکار‌ها»، در فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، شماره شانزدهم، بهار 1391ش.