عروسی در یکه‌ولنگ
عروسی در یکه‌ولنگ؛ آداب و رسوم عروسی در منطقه یکه‌ولنگ از ولایت بامیان.
عروسی در یکه‌ولنگ، آیین رسمی به خانۀ بخت رفتن عروس و داماد است که در زندگی اجتماعی مردم این منطقه، اهمیت دارد. نحوة انتخاب عروس، هزینه‌های عروسی و مراسم عروسی در یکه‌ولنگ نسبت به سایر مناطق، متمایز است. مردم این خطه، رسومات قدیمی را حفظ کرده‌اند و در ادبیات عامیانه اصطلاحات ویژه‌ای برای توضیح کنش‌ها و رفتارهای جمعی خود دارند.
نحوۀ انتخاب عروس
زمانی که پسر به سن ازدواج می‌رسد، پدر و مادر و در نبود آنها، سایر بزرگان خانواده با جلب نظر و رضایت پسر به خواستگاری دختر مورد نظر می‌روند. در این منطقه، انتخاب عروس و ازدواج‌ها بیشتر سنتی، درون‌خانوادگی و قبیله‌ای است. اولین گزینه جهت وصلت برای هر خانواده نزدیک‌‌‌ترین دختر نسبی مانند دختر کاکا (عمو)، دختر خاله، دختر عمه و سپس سایر دخترها است.[۱]
هزینه‌های عروسی
الف. گَلَه
بیشتر ازدواج‌های یکه‌ولنگ بر اساس دریافت گَلَه یا «قِلِین» از طرف خانواده دختر، شکل می‌گیرد که امروزه مبلغ آن حدود 300 هزار تا 500 هزار افغانی در نوسان است. قِلِین دختران با سواد نسبت به دختران بی‌سواد بالاتر است زیرا دختران باسواد امکان اشتغال و کار در دولت و سایر نهادها را دارند.[۲]
ب. مصارف برپایی مراسم عروسی
هزینة برگزاری مراسم عروسی در یکه‌ولنگ که از طرف خانواده داماد پرداخت می‌شود، سنگین است. همچنین، مخارج عروسی بستگی به‌‌توافق خانواده‌ها نیز دارد. مصارف عروسی شامل یک رأس گاو، پنج یا شش رأس گوسفند، چهل تا پنجاه سیر گندم یا آرد، مقداری روغن، شیرینی، برنج، چای، شکر و نمک است. در سال 1399ش علمای یکه‌ولنگ با صدور اعلامیه، گرفتن گله را حرام اعلام کردند و تاکید کردند که علما باید از بستن نکاح دختران زیر سن و ازدواج‌های اجباری پرهیز کنند.[۳]
آداب و رسوم عروسی
به مراسم عروسی در گویش محلی، «طُوی» گفته می‌شود و در مناطق مختلف یکاولنگ دو شب و یک روز طول می‌کشد.
1. شب حنابندان
شب اول عروسی که با حضور اقارب، دوستان و خانواده‌های نزدیک عروس و داماد، برگزار می‌شود، معروف به شب «حنابندان» است.[۴]
2. استقبال از داماد
فردای این شب که در حقیقت روز عروسی است، اقارب داماد با تشریفات خاصی به سمت خانة عروس می‌روند. به همراهان داماد در ادبیات عامیانه «خِویشُو» گفته می‌شود. زمانی که داماد و خویشوها به نزدیک خانة عروس می‌رسند، خانوادة عروس سر راه داماد یک حیوان را ذبح می‌کند. زیرپای داماد با پارچه‌های گوناگون و زبیا مزین شده و با گل، تنقلات و پول، مقدم داماد را گرامی می‌دارند.[۵]
3. رفتن به‌خانه بخت
خانوادة عروس لباس مخصوصی را به تن داماد می‌پوشانند. برای عروس نیر خانوادة داماد لباس مخصوص می‌آورند. در پایان مراسم لباس‌پوشی و پذیرایی از مهمانان؛ داماد نزد عروس می‌رود و پدر عروس دست عروس را به‌دست داماد داده و با ذکر دعای خیر و تلاوت آیات قرآن توسط یک روحانی، زوج جوان از زیر قرآن رد شده و به خانةنو می‌روند.[۶]
سرور و شادی
دوبیتی و چهاربیتی‌خوانی، آوازخوانی، دمبوره زنی و پخش موسیقی، برگزاری مسابقه بزکشی، رقص و بازی‌های محلی از سوی مردم و جوانان در مراسم عروسی انجام می‌شود.[۷]
قُدُوغُو
در روز عروسی، مادر عروس و تعدادی از زنان و نزدیکان عروس به‌همراه عروس به خانة داماد می‌روند که در اصطلاح به آنها «قدوغو» گفته می‌شود. قودوغوها یک تا دو شب را در خانة داماد می‌گذرانند. امروزه تنها مادر عروس چند روزی، پیش عروس می‌ماند. قودوغوها از طرف خانوادة داماد لباس، چادر و دستمال هدیه دریافت می‌کنند.[۸]
قُدُوغُوبچِه
تعداد از مردان و جوانان نیز به‌همراه عروس به خانة داماد می‌روند که در ادبیات عامیانه به آنها «قدوغوبچه» گفته می‌شوند و به کودکانی که همراه عروس می‌روند، قدغوچه می‌گویند.[۹]
مراسم عروسی دست‌جمعی
در سال‌های اخیر در ولسوالی یکه‌ولنگ برگزار عروسی جوانان به‌صورت دست‌جمعی رواج یافته است که موجب کاهش مصارف عروسی شده و مورد استقبال خانواده‌ها و مردم قرار گرفته است.[۱۰]
پانویس
- ↑ جعفری، «معلومات مختصر در مورد یکه‌ولنگ»، وبلاک گردشگری در ولایت بامیان.
- ↑ «رسم و رواج عروسی در یکه‌ولنگ»، یوتیوب هزاره ورلد.
- ↑ خدانظر، «رسالت زن و جایگاه اجتماعی او»، وب‌سایت روزنۀ صلح.
- ↑ جعفری، «معلومات مختصر در مورد یکه‌ولنگ»، وبلاک گردشگری در ولایت بامیان.
- ↑ جعفری، «معلومات مختصر در مورد یکه‌ولنگ»، وبلاک گردشگری در ولایت بامیان.
- ↑ شریعتی سحر، فرهنگ شفاهی مردم بامیان، 1392ش، ص51.
- ↑ جعفری، «معلومات مختصر در مورد یکه‌ولنگ»، وبلاک گردشگری در ولایت بامیان.
- ↑ شریعتی سحر، فرهنگ شفاهی مردم بامیان، 1392ش، ص52.
- ↑ شریعتی سحر، فرهنگ شفاهی مردم بامیان، 1392ش، ص52.
- ↑ غفاری، «ازدواج دست‌جمعی جوانان بامیان»، وب‌سایت آرژانس خبری پژواک.
منابع
- جعفری، حسین، «معلومات مختصر در مورد یکه‌ولنگ»، وبلاک گردشگری در ولایت بامیان، تاریخ درج مطلب: 1394ش.
- خدانظر، طاهره، «رسالت زن و جایگاه اجتماعی او»، وب-سایت روزنۀ صلح، تاریخ درج مطلب: 30 اسد/مرداد، 1399ش.
- «رسم و رواج¬های عروسی در یکه‌ولنگ»، یوتیوب هزاره ورلد، تاریخ درج مطلب: 10 میزان/مهر، 1389ش.
- شریعتی سحر، حفیظ، فرهنگ شفاهی مردم بامیان، کابل، امیری، 1395ش.
- شریعتی سحر، حفیظ، فرهنگ ازدواج در هزارستان، مرکز تحقیقات رایانة قائمه اصفهان، 1392ش.
- غفاری، هادی، «ازدواج دست‌جمعی جوانان بامیان»، وب‌سایت خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: 12 جوزا/خرداد، 1390م.