ولاگر
ولاگر؛ تولیدکنندۀ محتوای ویدئویی در فضای مجازی با هدف اثرگذاری بر مخاطب.
ولاگرها، با استفاده از تجربه بلاگرها و پیشرفت فن‌آوری تولید و پخش محتوای ویدئویی، امروزه نیرویی اثرگذار در صنعت مد و زیبایی، تناسب اندام، تغذیه و بهداشت، اثاثیه و دکوراسیون منزل، سفر، روزمرگی و سبک زندگی به‌شمار می‌آیند. ولاگرهای ایرانی علاوه بر کسب درآمد و گسترش روابط اجتماعی، گاهی موجب ترویج هویت بیگانه، مصرف‌گرایی و بی‌توجهی به هنجارهای اسلامی ـ ایرانی می‌شوند.
مفهوم‌شناسی
ولاگ (Vlog)، کوتاه‌شده Video log، عبارت است از وب‌سایت شخصی یا یک حساب در یک رسانه اجتماعی که فرد یا افراد، زندگی، اندیشه، دیدگاه‌ها و علایق خود را به‌صورت ویدئو در آن قرار می‌دهند.[۱] به فردی که ولاگ را ایجاد و حفظ می‌کند ولاگر گفته می‌شود.[۲] ولاگرها همانند سلبریتی‌ها از طریق ویدئو با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کنند، اما تمامی مسؤلیت‌های ایده‌پردازی، تصویربرداری، اجرا و تدوین را نیز به‌عهده دارند.[۳] همچنین بر خلاف بلاگر که محتوا را بر پایة متن تولید می‌کند، ولاگر بر پایه ویدئو به تولید محتوا می‌پردازد.[۴]
تاریخچه
الف) تاریخچه ولاگرها در جهان
آغاز ولاگ (Vlog) به ویدئویی بر می‌گردد که آدام کنترس[۵] در دوم ژانویه 2000م از جریان سفر در اوهایو و لس‌آنجلس در وبلاگ شخصی خود ارسال کرد تا خانواده و دوستان تجربیات و ماجراهای سفر او را دنبال کنند.[۶] آدریان مایلز[۷] محقق دانشگاه برگن[۸] نروژ در همان سال، ویدئویی همراه با ایده‌های اولیه خود راجع به تولید ولاگ در بلاگ خود ارسال کرد و اصطلاح وگ (Vog) را به کار برد. در 2002م لوک باومن[۹] با کاربرد اصطلاح «ولاگ»، خاطرات ویدئویی از سفرهای بعد از دانشگاه خود را منتشر کرد. استیو گارفیلد،[۱۰] فیلمساز، در 2004م نخستین ولاگ را ایجاد و 2004م را «سال ولاگ» نامید.[۱۱] با راه‌اندازی یوتیوب در 2005م، و تسهیل بارگذاری و تماشای ویدیو در اینترنت، آمارها در 2006م به 100 میلیون بازدید و 65 هزار بارگذاری ویدئو در روز رسید.[۱۲] با گسترش تلفن همراه هوشمند، فرصت ولاگر شدن برای هر فرد علاقمند به تولید ویدئو و تماشای آن، فراهم شد. با ارتقای سطح کیفی داستان‌سرایی، زوایای دید دوربین، ویرایش‌های پیشرفته، دوربین‌های بدون آیینه و میکروفون شاتگان،[۱۳] امروزه محبوبیت ولاگ به روند جهانی تبدیل شده و هر کس با داشتن حداقل یک تلفن همراه هوشمند می‌تواند در موضوعات مختلف، ویدئویی تهیه کرده و پست کند.[۱۴]
ب) تاریخچه ولاگرها در ایران
نخستین ولاگرهای ایرانی، استریمرهایی بودند که از جریان بازی خود، ویدئویی زنده یا ضبط‌شده در یوتیوب و آپارات قرار می‌دادند. پس از همه‌گیری کرونا، ولاگ‌ساختن (ولاگینگ)، فرصت گسترده‌ای در عرصه‌های مختلف اقتصاد، آموزش، سرگرمی و ارتباطات فراهم کرد.[۱۵]امروزه ولاگرهای ایرانی در پلتفرم‌های مختلف به‌خصوص اینستاگرام و آپارات بیشترین حضور را داشته و در موضوعات مختلف، محتوا تولید می‌کنند.[۱۶]
اهمیت و موضوعات ولاگ
ولاگ به‌عنوان یک رسانه بصری، ظرفیت‌های برجسته‌ای در انتقال حالات چهره، لحن صدا و زبان بدن و همچنین روش‌های جدید، جذاب و متنوع را برای ارتباط با افراد، جذب و تأثیر بر آنها فراهم می‌کند.[۱۷] ولاگرها با تکیه بر هنر، تجربه، تخصص و علاقه خود در موضوعات سفر، طبیعت، صنعت مد و زیبایی، زندگی شخصی، موسیقی، ورزش و تناسب اندام، بهداشت و روزمرگی به تولید محتوا می‌پردازند.[۱۸]
پلتفرم‌های ولاگ در ایران
پلتفرم‌های ولاگ‌سازی به دو دسته تقسیم می‌شوند: پلتفرم اختصاصی مانند یوتیوب، آپارات و تماشا[۱۹] و پلتفرم‌های عام همچون فیسبوک، اینستاگرام، تلگرام، روبیکا و ایتا و تمامی پلتفرم‌های که از محتوای ویدئویی پشتیبانی می‌کند.[۲۰]
ولاگر در ایران
الف) جمعیت آماری
اینستاگرام و تلگرام: مرکز پژوهشی بتا، تعداد کاربران اینستاگرام و تلگرام در 1400ش را به‌ترتیب 48 و 49 میلیون کاربر اعلام کرده است. از این تعداد، 7000 صفحه در اینستاگرام و 450 کانال در تلگرام بیش از 500 هزار دنبال کننده دارند که ولاگرها در اینستاگرام با 6 درصد، در جایگاه ششم پس از سلبریتی‌ها، طنزپردازان، آموزش، تبلیغات و ورزش قرار دارد.[۲۱] محتوای کانال‌های پرمخاطب تلگرام را به‌ترتیب اخبار، سرگرمی، اخبار ورزشی، سایر موضوعات، موسیقی، اخبار اقتصادی، کسب و کار و سلامت تشکیل می‌دهند.[۲۲] براساس بررسی روزنامه جام‌جم، 24 درصد قالب مطالب اینستاگرام و 7 درصد صورت مطالب تلگرام را ویدئو تشکیل می‌دهد.[۲۳]
یوتیوب؛ آمار دقیقی از ولاگرهای ایرانی در یوتیوب وجود ندارد، اما بر اساس سهم ترافیک اینترنت، یوتیوب 6.6 درصد را به خود اختصاص داده است.[۲۴]
آپارات؛ براساس گزارش سالیانه آپارات، بیش از 4800 ولاگر در موضوعات مختلف در بستر آپارات تولید محتوا می‌کنند که موضوعات مذهبی، کارتون، آموزشی، گیم، تفریحی و موسیقی بیشترین بازدید را داشته‌اند.[۲۵]
ب) قوانین ولاگ
به‌جز آپارات سایر پلتفرم‌ها تابع قوانین ایران عمل نمی‌کنند، اما قوانین انتشار محتوا در آپارات به‌صورت کلی شامل رعایت امنیت روانی، شخصیتی، اجتماعی و فرهنگی و رعایت حریم خصوصی است.[۲۶]
ج) برگزاری جشنواره‌های ولاگ‌سازی
پلتفرم فیلیموی مدرسه، دو جشنواره ولاگ‌سازی در 1401ش[۲۷] و 1402ش با موضوع یک روز درسی برای دانش‌آموزان برگزار کرده است.[۲۸]
تأثیرات اجتماعی-فرهنگی ولاگرها
اثرپذیری افراد از ولاگرها در دو بخش دسته‌بندی شده است:
الف) افراد خودکنترل و دارای سواد رسانه: این افراد به‌دلیل پیش‌زمینه مناسب فرهنگی در کاربری رسانه، بیشتر از ابعاد مثبت مانند محتواهای آموزشی و آگاهی‌بخشی، کتابخوانی، هنری، اطلاع‌رسانی، همدیگرپذیری اقوام و گروه‌های انسانی و حفاظت محیط زیست بهره می‌برند.[۲۹]
ب) افراد فاقد خودکنترلی و سواد رسانه: این‌گونه افراد به‌دلیل فقدان پیش‌زمینه مناسب کاربری رسانه، ولاگرها (به‌ویژه ولاگرهای اینستاگرام) را به‌عنوان الگو در ابعاد مختلف ارزش‌ها، هنجارها و رفتارهای اجتماعی و به‌صورت کلی سبک زندگی غربی قرار می‌دهند.
چشم انداز باتوجه به روند روبه پیشرفت و دسترسی‌پذیری بیشتر فناوری تولید و پخش ویدئو مانند گوشی‌های هوشمند، رشد خرید اینترنتی، علاقمندی افراد به دنبال‌کردن داستان‌های افراد مورد اعتماد در موضوعات مختلف از جمله تجارت آنلاین و ظرفیت بالای ویدئو در معرفی محصولات، ولاگرها نقش پررنگ‌تری خواهند یافت.[۳۰]
عوامل جذابیت
- کسب درآمد و شغل؛ ولاگرها از طریق حمایتگر مالی، تبلیغات، فروش و بازاریابی، کسب درآمد می‌کنند.[۳۱]
- رسانه بصری؛ ارتباط تصویری با مخاطبین، محتوا را صمیمی‌تر و جذاب‌تر می‌کند.[۳۲]
- بیان هویت؛ ولاگ فضایی را فراهم می‌کند که افراد به ابراز هویت، بازسازی هویت و یا ارائه هویت انتخابی خود بپردازند.[۳۳]
- ابزار خودشیفتگی و کسب شهرت؛ برخی از ولاگرها با تبلیغ و یا لاف‌زدن از مهارت‌ها و دستاورد‌های خود ضمن ابراز خودشیفتگی، به‌دنبال توجه مخاطبان و کسب شهرت و اعتبار هستند.[۳۴]
- آسانی تولید محتوا؛ تولید محتوا در ولاگ به‌دلیل دسترسی افراد به تلفن‌های هوشمند بسیار ساده است.[۳۵]
- شکل‌دهی جمعیت همفکر و صمیمی؛ تولید محتوای مستمر و جذاب در موضوعات مختلف، موجب شکل‌گیری افراد علاقه‌مند و همفکر راجع به آن موضوع می‌شود.[۳۶] ارتباط با دیگران، آموزش، آگاهی‌بخشی، کمک و راهنمایی و ثبت خاطرات، از دیگر جذابیت‌های ولاگ‌سازی است.[۳۷]
تهدیدها و آسیب‌ها
تهدیدها و آسیب‌های ولاگرها در سه بخش دسته‌بندی شده است: دستۀ نخست تهدیدات ارزشی است؛ مانند ترویج هویت غربی، ترویج هویت‌های حاشیه‌ای مانند فرهنگ فمینیستی و همجنس‌گرایی، ترویج فرهنگ لذت‌محور (لاکچری)، بی‌توجه به حیاء[۳۸] و بهره نداشتن از آورده شناختی عمیق.[۳۹] از دسته دوم به تهدیدات و آسیب‌های هنجاری تعبیر کرده‌اند؛ مانند مصرف‌گرایی، ایجاد حرص و ولع برای رسیدن به پول و زندگی اعیانی، نمایش ویترینی زندگی و تشویق به تجربه همه چیز، کاهش حساسیت نسبت به خانواده، نگاه تحقیرآمیز و ابزاری نسبت به زنان، الگو قرار دهی شاخ‌ها و اینفلوئنسرهای مجازی[۴۰] و فقدان قانون مشخص.[۴۱] دسته سوم، آسیب‌ها هستند؛ مانند کاهش حساسیت نسبت به محتوای جنسی، خشونت، حریم خصوصی و مصرف مواد و مشروبات الکلی، رعایت‌نکردن پوشش اسلامی و ایرانی، پذیرش ازدواج سفید، تلاش برای بیشتر دیده‌شدن به هر قیمت، استفاده از کلمات غیرفارسی،[۴۲] سؤاستفاده از کودکان برای افزایش درآمد،[۴۳] احساس حسرت برای طبقه متوسط به پایین و احساس پوچی برای طبقه متوسط به بالا،[۴۴] اعتیاد به ولاگ و پیامدها، وایرال شدن به شکل ویروسی در میان نوجوانان، حضور بدون محدودیت نوجوانان و جوانان و قرار گرفتن در معرض فحش‌های رکیک، تشویق به رفتار زشت و یا شکل‌گیری ارتباطات نا أمن.[۴۵]
راهکارها
پژوهشگران عرصه رسانه و حقوق، تصویب قانون جامع و مناسب[۴۶] و افزایش سواد رسانه‌ای را به عنوان دو راهکار مهم برای کاهش آسیب‌ها و پذیرش کورکورانه محتوای ولاگ‌ها پیشنهاد کرده اند.[۴۷]
پانویس
- ↑ Chandler and Munday, A Dictionary of social media, 2016, vlog; Oxford Dictionary, 2020, vlog.
- ↑ "vlogger", dictionary website.
- ↑ فریدونی، تاثیر ولاگ‌ها بر قصد خرید سفر گردشگران، 1400ش، ص28.
- ↑ «ولاگ و بلاگ چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟»، وب‌سایت علی قلی‌زداه.
- ↑ Adam Kontras
- ↑ kaminsky, Naked Lens, 2010, p 37.
- ↑ Adrian Miles
- ↑ University of Bergen
- ↑ Luuk Bouwman
- ↑ Steve Garfiled
- ↑ Sanchez, History of Vlogging, the First Vlogger, & How Vlogging Evolved, danchez website.
- ↑ Kaminsky, Naked Lens, 2010, p 38.
- ↑ Sanchez, History of Vlogging, the First Vlogger, & How Vlogging Evolved, danchez website.
- ↑ کوزجان، 2019؛ به نقل از: فریدونی، تاثیر ولاگ‌ها بر قصد خرید سفر گردشگران، 1400ش، ص26-27.
- ↑ ضیایی، «استریم چیست و چگونه استریم کنیم؟ از صفر تا صد»، وبلاگ فرادرس.
- ↑ «موضوع اصلی صفحات بیش از پانصد هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.
- ↑ فریدونی، تاثیر ولاگ‌ها بر قصد خرید سفر گردشگران، 1400ش، ص28.
- ↑ رستمی، «ولاگ پخش‌زنده چه مزایا و معایبی دارد»، وب‌سایت رایا مارکتینگ؛ سلحشور، «ولاگ چیست و ولاگر کیست؟ تفاوت Vlog و Vlogger»، وبلاگ وی پدیا.
- ↑ بابایی، «ولاگ (Vlog) چیست و ولاگر کیست؟»، وبلاگ نورنگار.
- ↑ سلحشور، «ولاگ چیست و ولاگر کیست؟ تفاوت Vlog و Vlogger»، وبلاگ وی پدیا.
- ↑ «موضوع اصلی صفحات بیش از پانصد هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور.
- ↑ «گزارش شبکه‌های اجتماعی ۱۴۰۰ مرکز بتا منتشر شد»، مرکز بتا.
- ↑ «ایرانی‌ها در فضای مجازی چه می‌کنند؟»، روزنامة جام جم، 31 مرداد 1402ش.
- ↑ «گزارش دیجیتال ۲۰۲۳ دیتاریپورتال از اینترنت ایران نشان می‌دهد/ پینترست و اینستاگرام؛ محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی ایران»، وب‌سایت کارنگ.
- ↑ گزارش سالانة آپارات: تیر 1399ش تا تیر 1400ش، ص25، 26 و 41.
- ↑ «قوانین جامعه آپارات»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ «جشنوارة ولاگ»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ دوریسا، «ولاگ بسازید، جایزه بگیرید!»، وبلاگ فیلیمو مدرسه.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام درباره اثرهای فرهنگی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص532-536.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام درباره اثرهای فرهنگی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص532-536.
- ↑ . Azevedo, "7 Reasons Why Vlogging is So Popular", vlogger pro website.
- ↑ Hazel, "Blogging vs Vlogging: Which Is Better for You?", Hypotenuse website.
- ↑ Griffith and Papacharissi, "Looking for you: An analysis of video blogs", 2009, First Momday website.
- ↑ Griffith and Papacharissi, "Looking for you: An analysis of video blogs", 2009, First Momday website.
- ↑ Azevedo, "7 Reasons Why Vlogging is So Popular", vlogger pro website.
- ↑ Azevedo, "7 Reasons Why Vlogging is So Popular", vlogger pro website.
- ↑ Azevedo, "7 Reasons Why Vlogging is So Popular", vlogger pro website; Griffith and Papacharissi, "Looking for you: An analysis of video blogs", 2009, First Momday website.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام؛ درباره اثرهای روانی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص532-535.
- ↑ «ولاگری؛ پدیده‌ای نو پس از بلاگری!»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام؛ درباره اثرهای روانی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص532-535؛ «تأثیر بلاگرهای زن ایرانی بر فرهنگ و سبک زندگی»، مجلة رهنما؛ رصدگر هوشمند شبکه‌های اجتماعی، 1400ش، ص29.
- ↑ «ایران، بهشت بلاگرهای بی‌قانون»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام؛ درباره اثرهای روانی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص532-535؛ «تأثیر بلاگرهای زن ایرانی بر فرهنگ و سبک زندگی»، مجلة رهنما؛ رصدگر هوشمند شبکه‌های اجتماعی، 1400ش، ص29.
- ↑ قاسم‌زاده برکی و همکاران، «بررسی انگیزه‌های سوءاستفاده از کودکان، توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، 1399ش، ص45.
- ↑ معمار، «مصرف‌گرایی، هدیه اینفلوئنسرهای اینستاگرامی برای مردم»، وبلاگ ویرگول.
- ↑ «ولاگری؛ پدیده‌ای نو پس از بلاگری!»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «ایران، بهشت بلاگرهای بی‌قانون»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ منطقی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام؛ درباره اثرهای روانی کاربری از اینستاگرام، 1401ش، ص535.
منابع
- احمدی، شادی، تأثیر ولاگر به‌عنوان ابزاری مؤثر بر خرید آنلاین با در نظر گرفتن غنای رسانه‌های اجتماعی، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، رشتة مدیریت، 1399ش.
- «ایران، بهشت بلاگرهای بی‌قانون»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 7 تیر 1402ش.
- «ایرانی‌ها در فضای مجازی چه می‌کنند؟»، روزنامة جام‌جم، شماره 6566، تاریخ درج مطلب:31 مرداد 1402ش.
- بابایی، حسین، «ولاگ (Vlog) چیست و ولاگر کیست؟»، وبلاگ نورنگار، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1400ش.
- «تأثیر بلاگرهای زن ایرانی بر فرهنگ و سبک زندگی»، مجلة رهنما؛ رصدگر هوشمند شبکه‌های اجتماعی، ویژه‌نامة، بولتن آماری-تحلیلی، شماره 12، 1400ش.
- «جشنوارة ولاگ»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 18 اردیبهشت 1403ش.
- دوریسا، «ولاگ بسازید، جایزه بگیرید!»، وبلاگ فیلیمو مدرسه، تاریخ درج مطلب: 30 دی 1402ش.
- سلحشور، عاطفه، «ولاگ چیست و ولاگر کیست؟ تفاوت Vlog و Vlogger»، وبلاگ وی‌پدیا، تاریخ درج مطلب: 13 شهریور 1400ش.
- ضیایی، شایان، «استریم چیست و چگونه استریم کنیم؟ از صفر تا صد»، وبلاگ فرادرس، تاریخ درج مطلب: 28 اردیبهشت 1402ش.
- فریدونی، شهزاد، تاثیر ولاگ ها بر قصد خرید سفر گردشگران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1400ش.
- قاسم‌زاده برکی، سارا و همکاران، «بررسی انگیزه‌های سوءاستفاده از کودکان، توسط مادران بلاگر و سلامت روانی فرزندان آنان در فضای مجازی»، فصلنامة پژوهش در سلامت روان‌شناختی، دورة 14، شماره 2، 1399ش.
- «قوانین جامعة آپارات»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 22 اردیبهشت 1403ش.
- «گزارش دیجیتال ۲۰۲۳ دیتاریپورتال از اینترنت ایران نشان می‌دهد/ پینترست و اینستاگرام؛ محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی ایران»، وب‌سایت کارنگ، تاریخ درج مطلب: 8 خرداد 1402ش.
- «گزارش شبکه‌های اجتماعی ۱۴۰۰ش مرکز بتا منتشر شد»، مرکز بتا، تاریخ بازید: 20 اردیبهشت 1403ش.
- گزارش سالانة آپارات: تیر 1399ش تا تیر 1400ش، 1401ش.
- معمار، ساناز، «مصرف‌گرایی، هدیة اینفلوئنسرهای اینستاگرامی برای مردم»، وبلاگ ویرگول، تاریخ درج مطلب: 1396ش.
- منطقی، مرتضی، چند مصاحبه با جوانان کاربر اینستاگرام دربارة اثرهای فرهنگی کاربری از اینستاگرام، وب‌سایت شخصی مرتضی منطقی، 1401ش.
- «موضوع اصلی صفحات بیش از پانصد هزار دنبال‌کننده در اینستاگرام»، وب‌سایت مرکز رصد فرهنگی کشور، تاریخ درج مطلب: 18 مرداد 1401ش.
- «ولاگ و بلاگ چه تفاوت هایی با هم دارند؟»، وب‌سایت علی قلی‌زداه، تاریخ درج مطلب: 2 مهر 1399ش.
- «ولاگری؛ پدیده‌ای نو پس از بلاگری!»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1402ش.
- Azevedo, will, "7 Reasons Why Vlogging is So Popular", vloggerpro website, accessed on May 9, 2024.
- "blogger", dictionary website, accessed on May 3, 2024.
- Chandler and Munday, A Dictionary of Social Media, 2016, vlog.
- Griffith, M., & Papacharissi, Z. “Looking for you: An analysis of video blogs” First Monday, 15, 2009.
- Hazel, "Blogging vs Vlogging: Which Is Better for You?", Hypotenuse website, Dec 6, 2023.
- Kaminsky, Michael Sea, Naked Lens: Video Blogging & Video Journaling to Reclaim the YOU in YouTube, Winnipeg : Organik Media Press, 2010.
- Sanchez dan, "History of Vlogging, the First Vlogger, & How Vlogging Evolved", danchez website, accessed on May 7, 2024.