پناهندگی زنان ایرانی

پناهندگی زنان ایرانی؛ فرار زنان ضد نظام جمهوری اسلامی ایران به کشور‌های غربی.

زنان پناهنده ایرانی، با انگیزه‌های مختلف به کشورهای غربی می‌گریزند. دستیابی به آزادی ظاهری در فرهنگ غربی، فرار از مجازات و سرپیچی از قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران، عوامل اصلی گریختن برخی زنان ایرانی به کشورهای غربی است. برخی از این زنان، نیروهای نفوذی دشمنان ایران هستند که پس از اینکه منافع و اهداف آنها را عملی کردند، ایران را ترک می‌کنند.

مفهوم‌شناسی

پناهندگی به‌معنای ترک موطن و پناه‌بردن به کشور دیگر به‌دلیل ترس از تعقیب و مجازات است. زنان پناهنده ایرانی، عموماً مخالفان نظام جمهوری اسلامی هستند که به‌دلیل فعالیت‌های سیاسی یا ضد مذهبی و ارزشی، نگران مجازات‌های قانونی هستند و به کشورهای غربی پناهنده می‌شوند. زنان عضو گروهک‌های تروریستی به‌ویژه سازمان مجاهدین خلق، از مصادیق این مفهوم هستند.

عوامل پناهندگی زنان ایرانی

عوامل متعددی در پناهندگی بانوان ایرانی دخالت دارند. برخی از زنان پناهنده به‌دنبال پیروی از عوامل سیاسی و منافع سایر کشورها اقدام به مخالفت‌های سیاسی در کشور کرده و سبب اخلال در امنیت ملی شده‌اند. آنها در بسیاری از موارد با حمایت مالی دشمنان، تحت کنترل و سلطۀ آنها قرار گرفته و علیه نظام، دست به اقدامات مخرب در کشور زده سپس برای فرار از مجازات به سایر کشورهای تحت سلطه دشمنان پناهنده می‌شوند. همچنین گروهی دیگر از بانوان به‌دلیل نافرمانی از قوانین نظام جمهوری اسلامی ایران به کشور‌های اروپایی پناهنده می‌شوند.

تاریخچه

در آستانۀ انقلاب سال ‌1357ش در ایران، تعدادی از زنان طرفدار ساختار سیاسی حکومت پهلوی و یا مروج ارزش‌های ضد دینی مانند برخی خوانندگان زن، زنان سیاست‌مدار و زنانی که خود یا خانوادۀ آنها وابستگی نزدیک به رژیم پهلوی داشتند، به کشور‌های غربی پناهنده شدند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز تاکنون برخی زنان دیگر به کشورهای غربی پناهنده شده‌اند و تعدادی از آنها با تحریک دولت‌های غربی مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، اقداماتی را علیه نظام انجام داده‌اند.

انگیزۀ پناهندگی زنان ایرانی

برخی از زنان ایرانی به‌دلیل تفکرات سیاسی ناسازگار با نظام جمهوری اسلامی ایران، اقداماتی را علیه نظام انجام داده و سپس به کشور‌های غربی پناهنده شده‌اند. امروزه تعدادی از زنان مخالف نظام ایران، تحت حمایت دولت‌های غربی هستند و با تحریک آن دولت‌ها، امنیت ملی ایران را تهدید می‌کنند. در اغتشاشات سال‌های اخیر تعدادی از بانوان که نقش‌آفرین بودند برای فرار از مجازات، به کشورهای حمایت‌کنندۀ خود، پناهنده شدند. برخی از بانوان نیز به‌گمان رسیدن به استقلال فکری و آزادی بیان از ایران خارج می‌شوند.

چالش‌ها

زنان پناهندۀ ایرانی اغلب به امید یافتن امنیت و حمایت، به دولت‌های غربی پناه می‌برند و بدون آگاهی از خطرات، با آسیب‌هایی متعددی مواجه می‌شوند، مانند:

1. خشونت‌هاي جنسی و استفادۀ ابزاری از زنان؛
2. خطرات ناشی از مسیرهاي صعب‌العبور برای فرار از کشور؛
3. قرار گرفتن در معرض خشونت‌های روحی و روانی؛
4. تهدید جانی؛
5. فقدان امکانات پذیرش و اسکان کافی در کشور‌هاي مرزي؛
6. همراه شدن با قاچاق‌برها و قربانی شدن در باند‌هاي قاچاق انسان؛
7. عدم دریافت خدمات و حمایت‌هاي یکسان میان شهروندان و پناهندگان؛
8. عدم رعایت حقوق زنان پناهنده در کشور مقصد؛
9. عدم رعایت اصل ممنوعیت بازگرداندن اجباري پناهندگان از سوی دولت‌های مقصد؛
10. عدم آزادي در جابه‌جایی و دسترسی به امکانات آموزش و شغلی؛
11. دسترسی کم به حمایت‌های قضایی کشور مقصد به‌دلیل اقامت غیرقانونی و تضاد‌های فرهنگی؛
12. اسکان در اردوگاه‌هاي پرازدحام و غیراستاندارد در کشور‌هاي مرزي؛

عدم آگاهی از شرایط جدید، ترس از بازگردانده شدن و ندانستن زبان کشور مقصد یا کشوري که به‌طور موقت در آن به‌سر می‌برند، سبب می‌شود این گروه از بانوان هیچ اقدامی براي خروج از شرایطی که موجب تکرار این نوع خشونت می‌شود، نکنند.

پیامدهای منفی پناهندگی زنان ایرانی

زنان پناهنده ایرانی در جریان فرار از کشور و رفتن به کشور‌های دیگر برای‌ انطباق‌ یافتن‌ با محیط جدید به تضاد اخلاقی دچار می‌شوند.‌ ایـن تضاد برگرفته از تضاد میان ارزش‌های فرهنگی، دینی و اجتماعی است که میان کشور مبدأ (ایران) و کشور مقصد وجود دارد و آسیب‌پذیری زنان پناهنده ایرانی را افزایش می‌دهد. همچنین بسیاری از بانوان ایرانی پناهنده به‌دلیل تضاد فرهنگی، احساسی و اخلاقی و عدم تعلق کافی به‌ محیط کشور مقصد در حاشیۀ جامعۀ میزبان خانه کرده و پیوسته در آرزوی بازگشت به میهن هستند. این امر سبب انزوای شخصیتی و بروز بیماری‌های مختلف روحی مانند افسردگی و اضطراب در آنها شده است.

منابع

• اخوان، منیره، «پناهندگی سیاسی، مفهومی بشر‌دوستانه یا ابزاری سیاسی»، پژوهش‌نامۀ حقوق بشری، شمارۀ 3، 1395ش.
• انصاری کدکنی، عبدالمعبود، «پژوهشی دربارۀ مهاجرت و پناهندگی»، وب‌سایت ایران نامگ، تاریخ درج مطلب: پاییز 1400ش.
• «پناهندگی؛ دام اروپایی‌ها برای فریب معاندان ایران/ زندگی فرودگاهی سهم 18 ساله یک پناهنده سیاسی از بهشت غرب»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطللب: 24 آبان 1401ش.
• جباری، شعبانعلی، «پناهنده»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: 23 آبان 1393ش.
• داشاب، مهریار و مختار‌زاده، سعیده، «حمایت از زنان در برابر خشونت‌هاي جنسی و مبتنی بر جنسیت در بحران پناهندگی اروپا از منظر کمیساریاي عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان»، فصلنامۀ پژوهش حقوق عمومی، شمارۀ 21، 1397ش.