اسماعیل
اسماعیل؛ منطقه‌ای دیدنی در شمال افغانستان.
اسماعیل، یکی از روستاهای قدیمی ولسوالی (شهرستان) گوسفندی از ولایت سرپل در شمال افغانستان است.
نام‌گذاری
برخی، نام این منطقه را برگرفته از نام اولین طایفه‌ای دانسته‌اند که آن‌جا ساکن شده است.[۱]
پیشینه
آثار به‌دست آمده و خانه‌های کوهی، گویای قدمت اسماعیل است. تاریخ این ناحیه با سانچارک که از مناطق تاریخی در شمال کشور است، ارتباط دارد. ساکنان فعلی حدود چند صدسال سابقۀ زندگی در اسماعیل دارند. در تحولات سی‌سال اخیر، اسماعیل محل رقابت احزاب و جنگ‌های ویرانگری بود که خسارات مادی و جانی زیادی در پی داشت.[۲]
جمعیت و اقوام
امروزه حدود 60 خانوار در اسماعیل ساکن هستند. از نظر قومیت، بیشتر ساکنین منطقه را سادات تشکیل می‌دهند که اغلب آنها اصالت بلخابی دارند. حدود یک‌چهارم جمعیت اسماعیل، تاجیک یکاولنگی و حدود یک‌چهارم نیز هزاره هستند. تمام ساکنان منطقۀ اسماعیل شیعه امامی هستند.[۳]
موقعیت جغرافیایی
اسماعیل منطقه‌ای در ولسوالی گوسفندی ولایت سرپل است. این منطقه در تگاب «پالَه» قرار دارد که از درۀ پاله آغاز و به روستای آق‌گنبد ختم می‌شود. اسماعیل در شمال روستای شاه‌مرد، در جنوب روستای بُلدیان در غرب تگاب خاسار و در شرق تگاب چاروی ولسوالی گوسفندی قرار دارد. اسماعیل منطقه‌ای است جُلگه‌ای که از دو قسمت قشلاق بلند (بالا) و قشلاق ته (پایین) تشکیل شده است.[۴]
اقتصاد
زراعت از مهم‌ترین منابع درآمدی مردم اسماعیل است. زمین‌های زراعتی بیشتر دیم است. گندم، جو، جواری (ذرت)، حبوبات، دانه‌های روغنی و محصولات جالیزی و انواع سبزی در اسماعیل کشت می‌شود. در اسماعیل باغ‌های زیادی وجود دارد که محصولات آن به‌خصوص کشمش و انگور، شهرت دارد. بادام، چهارمغز، شفتالو، زردآلو، سنجد و انار در اسماعیل به‌عمل می‌آید. امروزه از رونق مالداری در اسماعیل کاسته شده است.[۵]
غذاهای محلی
امروزه انواع آش، برنج‌آبه، شوربا و انواع کباب در اسماعیل مرسوم است. شوربا از لذیذترین و مشهورترین غذاها در اسماعیل است. این غذا به‌علت در دسترس بودن مواد اصلی و لذیذ بودن آن، ریشۀ تاریخی دارد. در منطقه، به‌علت وجود حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند، بز و مرغ مورد استفادۀ مردم قرار دارد و از مهمانان با شوربا پذیرایی می‌شود. برنج‌آبه در درمان بیماری‌هایی چون زُکام بسیار مفید است.[۶]
گردشگری
صنایع‌دستی اسماعیل از جذابیت‌های گردشگری این منطقه است؛ امروزه بافت گلیم و قالیچه و گلدوزی روی پارچه در اسماعیل رونق دارد. باغ‌های اسماعیل نیز از مناظر دیدنی این منطقه است. رودی در منطقه جریان دارد که آب آن از چشمه‌های کوه‌های اطراف تأمین شده و با عبور از منطقه، منظرۀ طبیعی زیبایی به‌وجود می‌آورد. کوه‌های اطراف اسماعیل از دیگر مناظر دیدنی آن به‌شمار می‌رود و در بالادست منطقه، آبشاری جریان دارد. از دیگر مناظر دیدنی اسماعیل چشمه‌ای است به‌نام خواجه گَرگَو که در داخل غاری قرار دارد و آب آن برخی از امراض پوستی را مداوا می‌کند. ییلاقات اسماعیل شامل چشمه بید و تخته لقمیش نیز بسیار دیدنی است. در مناطق کوهستانی، خانه‌های قدیمی وجود دارد که آثار زندگی اولیه در آنها دیده می‌شود. ظروف سفالی زیادی هم از منطقه به‌دست آمده است. سکه‌های قدیمی نیز در محل، به‌دست آمده که صدها سال سابقه دارد. قبرهای بسیار قدیمی هم در بین زمین‌های زراعی کشف شده است.[۷]
امکانات
اسماعیل آب لوله‌کشی بهداشتی ندارد و آب مورد نیاز این روستا از رودخانه و چشمه تأمین می‌شود. برق توسط دستگاه سُولَر (آفتابی) تأمین می‌شود. سرک (جادۀ) خامه از اسماعیل تا پاله ادامه دارد. در منطقه، مکتب ابتدایی و متوسطه وجود دارد. اسماعیل کلینیک درمانی ندارد و مردم مجبورند برای درمان به قَلاچَه (مرکز ولسوالی گوسفندی) مراجعه کنند.[۸]
پانویس
- ↑ رهیاب (بلخی)، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص604.
- ↑ فهیمی، در پگاه بلخاب،1375ش، ص55؛ رهیاب (بلخی)، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص604.
- ↑ میرحسینی، سانچارک در بستر زمان، 1388ش، ص82.
- ↑ میرحسینی، سانچارک در بستر زمان، 1388ش، ص91.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص604.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، 1401ش، ج2، ص363.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص605.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص604.
منابع
- رهیاب (بلخی)، سیدحسین، «اسماعیل»، در دانشنامۀ هزاره، کابل، بنیاد دانشنامه، 1399ش.
- رهیاب (بلخی)، سیدحسین، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و جتماع)، قم، صبح امید دانش، 1401ش.
- فهیمی، عبدالرحیم، در پگاه بلخاب، تهران، حوزه هنری، 1375ش.
- میرحسینی، علی‌نقی، سانچارک در بستر زمان، قم، اشراق، 1388ش.