اش‌تی‌تی (بازی)

اش‌تی‌تی (بازی)؛ بازی محلی پر‌تحرک شبیه به بازی کبدی.

اش‌تی‌تی نوعی بازی محلی است که در برخی مناطق ایران برگزار می‌شود. این بازی به‌دلیل اینکه نیازمند وسایل و ابزار‌های خاص و پیشرفته‌ای نیست و با امکانات اولیه قابلیت برگزاری در بسیاری از مناطق و مکان‌ها را دارد، فرصت مناسبی را برای پر‌کردن اوقات فراغت جوانان و ایجاد تعامل و همکاری میان آنها پدید می‌آورد.

مفهوم‌شناسی

اش‌تی‌تی نوعی بازی بومی است که در استان خوزستان و به‌ویژه شهرستان شوشتر، برگزار می‌شود. این بازی محلی، شبیه بازی کبدی است و تفاوت‌های اندکی با آن دارد. شبیه بازی کبدی در برخی مناطق دیگر ایران نیز برگزار می‌شود؛ در گیلان به آن، «شیرین دودو» می‌گویند و در خراسان، گلستان، مازندران و گلپایگان به «زو» مشهور است.

تاریخچه

نسخه‌های ایرانی بازی کبدی در مناطق برگزار کنندۀ آن، قدمتی طولانی دارد. در گذشته اش‌تي‌تي را اغلب در کنار رودخانه و با بدن خیس انجام مي‌دادند؛ زیرا خیس‌شدن و ليز‌بودن بدن افراد، گرفتن آنها را سخت‌تر می‌کرد. برخی، شبه‌قاره هند را مهد بازی زو یا کبدی می‌دانند.

کانون برگزاری بازی اش‌تی‌تی

بازی اش‌تی‌تی بازی مخصوص استان خوزستان و شهرستان‌های شوشتر، اهواز، آبادان، خرمشهر، سوسنگرد و آغاجاري است. همچنین این بازی در اشکنان، یکی شهرستان‌های قديمي استان فارس نیز از قديم مرسوم بوده و هنوز هم طرفداران بسياری دارد. از جمله دیگر کانون‌های برگزاری بازی اش‌تی‌تی سیستان و بلوچستان، گیلان، خراسان، گلستان و مازندران است.

شیوۀ برگزاری

در بازی محلی اش‌تی‌تی بازیكنان به دو گروه مساوی که هر کدام حدود ۱۰ نفر یا بیشتر هستند، تقسیم شده و هر گروه در یك نیمۀ زمین بازی، قرار می‌گیرند. به نوبت از هر گروه یك نفر با گفتن اش‌تی‌تی با یك پا به صورت لی‌لی بدون توقف و استراحت، داخل زمین گروه مقابل می‌شود. بازیكن پیش از استراحت و ساکن‌شدن لازم است با بازیكن مقابل به‌وسیلۀ دست، تماس پیدا كند و اگر دست بازیكن اش‌تی‌تی كنان به حریف برخورد کند، باید آن فرد از بازی خارج شود.

اگر بازیکن اش‌تی‌تی نتواند بازیکنان حریف را لمس کند در تله افتاده و طرف مقابل آن را گرفته و از بازی خارج می‌کنند. این بازی مانند كشتی نیازمند قدرت بدنی است. در گذشته، در ساحل شنی رودخانه یك خط دراز به طول ۳ متر یا بیشتر می‌كشیدند و بازیکنان به دو گروه چند نفره تقسیم می‌شدند. یك گروه این سوی خط و گروه دیگر طرف دیگر خط ایستاده و بازی با حمله یكی از نفرات یك گروه به سمت نفرات گروه مقابل آغاز می‌شد. با خارج شدن پای نفر مهاجم از خط و رسیدن به میدان حریف آن فرد باید كلمۀ اش‌تی‌تی را با صدای بلند و بدون مكث اعلام می‌کرد. از طرفی مهاجم با فریاد زدن واژۀ اش‌تی‌تی قبل از اینكه صدای او قطع شود، باید یكی از نفرات حریف را به‌داخل زمین خود بكشد. با کشیدن حریف به داخل زمین خود، آن نفر كشیده شده بازی را باخته و باید از زمین بازی بیرون رود.

در زمان كشیدن یار حریف، بقیه می‌توانند به فرد كشیده شده كمك كنند و نگذارند او بازی را ببازد. با بیرون رفتن تمام نفرات یك تیم، بازی تمام می‌شود.

ویژگی‌های

بازی اش‌تی‌تی موجب تقویت تعامل و کار گروهی میان جوانان و دور‌شدن آنها از فرد‌گرایی می‌شود. همچنین این بازی باتقویت ماهیچه‌های پا و ایجاد چابکی و سرعت در بازیکنان، باعث افزایش آمادگی جسمانی و تقویت روحیه آنها می‌شود.

از ویژگی‌های این بازی، سابقه استقبال زندانیان سیاسی در حکومت پهلوی از این بازی است. بازی اش‌تی‌تی مانند بسیاری از بازی‌های محلی و بومی ایرانی نیازمند وسیله خاصی نیست. به‌همین دلیل زندانيان سياسي که به‌دلیل فعالیت‌های ضد حکومت پهلوی در دوران پيش از انقلاب اسلامی مدت طولانی را در زندان (به ويژه زندان قصر) به سر می‌بردند، به‌منظور سرگرمی، پر‌کردن اوقات فراغت و بیکاری خود و برای افزایش قوای بدنی، امید و تلاش خود؛ غروب هر جمعه به انجام این بازی می‌پرداختند. در آن دوران، بسیاری از فعالان سیاسی به‌خاطر اعتراض به ظلم و جور حکومت پهلوی، در زندان به‌سر می‌بردند و در آن‌جا نیز حتی از بسیاری فعالیت‌های ورزشی و سرگرمی منع می‌شدند. مسئولان زندان قصر گاهی از انجام این بازی نیز که سبب ایجاد شور و امید و روحیۀ مبارزه‌طلبی می‌شد، جلوگیری مي‌کردند.

منابع

• «اش‌تی‌تی»، دانشنامه عمومی، وب‌سایت آبادیس، تاریخ بازدید: 22 خرداد 1402ش.
• «بازی زو کبدی: تاریخچه و قوانین»، وب‌سایت بازیکوش، تاریخ درج مطلب: 14 بهمن 1399ش.
• «بازی محلی اش‌تی‌تی»، وب‌سایت ایران توریسم، تاریخ بازدید: 22 خرداد 1402ش.
• «معرفی بازی اش‌تی‌تی»، خبرگزاری آریا، تاریخ درج مطلب: 23 تیر 1397ش.
• «معرفی بازی اش‌‌تی‌‌تی»، وب‌سایت پایگاه خبری یکتا، تاریخ درج مطلب: 13 اسفند 1400ش.