امنیت فرهنگی زنان

از ویکی‌زندگی

امنیت فرهنگی زنان؛ نهادینگی و پذیرش عمومی مشارکت و حضور بی‌گزند زنان در اجتماع.

امنیت فرهنگی زنان در رفتار متعادل و سازگار با اخلاق فردی و اجتماعی جلوه‌گر می‌شود و برآمده از امنیت اخلاقی و اجتماعی است. وجود بستر‌های اجتماعی برای تحقق امنیت فرهنگی در جامعه سبب می‌شود که بانوان با آسودگی خاطر به کنشگری اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بپردازند. همچنین امنیت فرهنگی زنان سبب تقویت سلامت روحی و روانی فرد و جامعه می‌شود.

مفهوم‌شناسی

امنیت به‌معنای در امان بودن،[۱] هرگاه در حوزۀ فرهنگ مورد توجه باشد به‌معنای احساس آرامش و آسودگی خاطر جامعه دربارۀ ارزش‌ها، آداب‌ و رسوم و باورهایی است که مسیر و هدف اصلی زندگی را نشان می‌دهند. [۲] امنیت فرهنگی زنان نیز به‌معنای برقراری وضعیتی مطمئن و خالی از هرگونه تهدید و تعرض نسبت به حضور و کنشگری اجتماعی آنان است.[۳]

عوامل تأثیر‌گذار بر امنیت فرهنگی زنان

تعهد و تعلق بانوان به فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در امنیت فرهنگی آنها اثر‌گذار است و این دلبستگی به فرهنگ، در سبک زندگی آنها جلوه‌گر می‌شود. ماهیت فرهنگی انقلاب اسلامی، روی‌آوری بانوان به سبک زندگی اصیل ایرانی را افزایش داده است و از این طریق، عوامل تهدید‌کننده امنیت فرهنگی آنها مانند وابستگی فرهنگی، خودباختگی، بحران هویت و تهاجم فرهنگی را کاهش داده است. [۴] با وجود این در جامعه ایرانی، همچنان چالش‌هایی در برابر امنیت فرهنگی زنان وجود دارد؛ به‌طور مثال، افزایش نرخ طلاق، تعداد زنان مطلقه و سرپرست خانوار را افزایش داده است و نگرش‌های منفی به زنان مطلقه و سرپرست خانوار در جامعه، امنیت فرهنگی آنها را به چالش می‌کشد. در این زمینه، صاحب‌نظران خواستار برنامه‌ریزی‌های گسترده با هدف اصلاح انگاره‌های اجتماعی و افزایش آگاهی عمومی دربارۀ خانوارهای زن‌سرپرست هستند تا شرایط مناسب برای مشارکت اجتماعی آنها فراهم شود.[۵] در همین چارچوب، هرگونه برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری نیازمند توجه به وجوه ذهنی، زبانی، معنایی، گفتمانی، تصوری، ادراکی، احساسی، روانی و اخلاقی در فرد و جامعه است.[۶] در آموزه‌های اسلام نیز امنیت اخلاقی، عامل امنیت فرهنگی بانوان دانسته شده است.[۷] بر اساس ارزش‌های مقبول در فرهنگ اصیل ایرانی، تقویت فضایل اخلاقی در بانوان و حفظ حریم توسط آنها، نقش اساسی در ارتقاء امنیت فرهنگی آنها دارد. حجاب و رعایت حدود پوشش متناسب با احکام اسلامی، موجب مصونیت آنها در برابر استفادۀ ابزاری و سوءاستفاده‌های اخلاقی می‌شود. پوشش نامناسب زنان در جامعه، امنیت فرهنگی بانوان را تهدید می‌کند. همچنین ارتباط کلامی عفیفانه مردان و زنان، سبب حفظ کرامت بانوان می‌شود. از سوی دیگر، اسلام برای حضور اجتماعی زنان و مردان مرزهایی سازگار با فطرت سالم انسانی تعیین کرده است. برای بانوان این مرزها متناسب با استعدادهای فطری و توانمندی‌های درونی، روحی و جسمی آنها است. رعایت این مرزها افزایش امنیت فرهنگی زنان را در پی دارد.[۸]

عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت فرهنگی زنان

رشد ناهنجاری‌ها، ضد ارزش‌ها و رذایل اخلاقی در جامعه، از جمله مهم‌ترین عوامل تهدید‌کنندۀ امنیت فرهنگی بانوان است؛ به‌ویژه گرایش به سبک زندگی غربی و الگوپذیری از آن در پوشش ظاهری نیمه‌برهنه و جلوه‌گری با زیورآلات و اکسسوری ناسازگار با فرهنگ اصیل ایرانی، آشکارا امنیت فرهنگی زنان ایرانی را به خطر می‌افکند.[۹]

کارکردها

برقراری امنیت فرهنگی زنان، به تقویت سلامت روحی و روانی [۱۰] بانوان در خانواده کمک می‌کند که خود سبب افزایش سلامت روانی جامعه می‌شود.[۱۱] همچنین امنیت فرهنگی بانوان، سبب استحکام بنیان خانواده و بهبود روابط خانوادگی میان اعضای خانواده شده و خیانت‌های زناشویی را کاهش می‌دهد.[۱۲] مهیا شدن بسترهای امنیت فرهنگی سبب افزایش مشارکت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی زنان می‌شود.[۱۳]

راهکارها

نخستین و مهم‌ترین راهکار برقراری امنیت فرهنگی بانوان، توجه کامل خود آنها به عوامل تأمین‌کنندۀ امنیت مانند رعایت حجاب و پوشش اسلامی است که موجب مصونیت آنها در برابر انواع تهدیدها می‌شود. [۱۴] دولت و حاکمیت نیز نقش مهمی در تأمین امنیت فرهنگی زنان دارد؛ جامعه ایفا می‌کنند. سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی کارآمد و اثرگذار برای فراهم آوردن زمینه‌های امنیت فرهنگی[۱۵] و نیز مقابله با ناهنجاری‌های اجتماعی، در گسترۀ ملی، [۱۶] از اقداماتی است که در توان دولت‌ها است.[۱۷] همچنین استفاده از روش‌های تربیتی، آموزشی، اخلاقی برای تقویت باورها و ارزش‌های اجتماعی، راهکار مهمی برای برقراری امنیت فرهنگی زنان در جامعه است.[۱۸]

پانویس

  1. . دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه امنیت.
  2. . «بیانات در مراسم مشترک یگان‌های نظامی استان کرمان‌»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای.
  3. . «امنیت فرهنگی چیست»، وب‌سایت شعار سال.
  4. . سیمبر و رضاپور، «امنیت فرهنگی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، 1397ش، ص131.
  5. . وثوقی اصل و همکاران، «تبیین امنیت و احساس امنیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار با تمرکز بر سرمایه فرهنگی و اجتماعی»، 1402ش، ص163.
  6. . پورسعید، «نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت: جستاری در چیستی، امنیت فرهنگی»، 1401ش، ص177.
  7. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص6-8.
  8. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص7-10.
  9. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص6-9.
  10. . فتوحی و همکاران، «بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر احساس امنیت دختران (مطالعه موردی دانشگاه های پیام نور، آزاد و علمی کاربردی شهرستان سقز)»، 1397ش، ص107.
  11. . پروسنان، «رد پای امنیت روانی زنان در پژوهش‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  12. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص9-10.
  13. . سیمبر و رضاپور، «امنیت فرهنگی از منظر آیت‌الله خامنه ای»، 1397ش، ص131.
  14. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص7.
  15. . یعقوبی و احمدی، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، 1400ش، ص7.
  16. . «پلیس امنیت نباید متولی آموزش حجاب باشد/ گشت ارشاد مسئولان و سلبریتی‌ها را فعال کنید»، خبرگزاری تسنیم.
  17. . حسینی و همکاران، «بررسی موانع و راهکارهای تأمین امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی در اندیشۀ آیت‌الله خامنه‌ای»، 1401ش، ص5.
  18. . «امنیت فرهنگی چیست»، وب‌سایت شعار سال.

منابع

  • «امنیت فرهنگی چیست»، وب‌سایت شعار سال، تاریخ درج مطلب: 13 دی 1395ش.
  • «بیانات در مراسم مشترک یگان‌های نظامی استان کرمان‌»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 15 اردیبهشت 1384ش.
  • پروسنان، امیر، «رد پای امنیت روانی زنان در پژوهش‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1401ش.
  • «پلیس امنیت نباید متولی آموزش حجاب باشد/ گشت ارشاد مسئولان و سلبریتی‌ها را فعال کنید»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 28 شهریور 1401ش.
  • پورسعید، فرزاد، «نسبت مفهومی فرهنگ و امنیت: جستاری در چیستی امنیت فرهنگی، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 98، 1401ش.
  • حسینی، سید مجتبی و همکاران، «بررسی موانع و راهکارهای تأمین امنیت فرهنگی جمهوری اسلامی در اندیشۀ آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، شماره 94، 1401ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 21 مهر 1402ش.
  • سیمبر، رضا و رضاپور، دانیال، «امنیت فرهنگی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای»، فصلنامه بحران‌پژوهی جهان اسلام، شماره 3، 1397ش.
  • فتوحی، سردار و همکاران، «بررسی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر احساس امنیت دختران (مطالعه موردی دانشگاه های پیام نور، آزاد و علمی کاربردی شهرستان سقز)»، نشریه مطالعات امنیت اجتماعی، شماره 56، 1397ش.
  • وثوقی اصل، اصغر و همکاران، «تبیین امنیت و احساس امنیت اجتماعی زنان سرپرست خانوار با تمرکز بر سرمایه فرهنگی و اجتماعی (مورد مطالعه: زنان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی شهر تهران در سال 1400)»، فصلنامه زن و جامعه، شماره 53، 1402ش.
  • یعقوبی، ملکه و احمدی، سید عزت‌الله، «نقش زنان در ایجاد امنیت اخلاقی و اجتماعی از منظر قرآن و روایات»، دوفصلنامه یافته‌های علوم قرآنی، شماره 1، 1400ش.