تاکسی بانوان

تاکسی بانوان؛ نوعی سیستم حمل‌ونقل عمومی ویژۀ بانوان با رانندۀ زن.

تاکسی بانوان، به‌منظور امنیت و آسایش بیشتر بانوان با رانندۀ زن، ایجاد شده است تا بانوان در ساعات مختلف شبانه‌روزی بدون محدودیت از آن استفاده کنند. استفاده از تاکسی بانوان سبب امنیت بیشتر جانی، مالی و عاطفی بانوان می‌شود؛ اما گاهی این شغل برای بانوان چالش‌هایی ایجاد می‌کند.

معرفی

تاکسی بانوان نوعی تاكسی بی‌سيم در حمل‌ونقل عمومی است که رانندۀ آن زن است و فقط براي ارائه خدمات به زنان تدارک ديده شده است. ^[۱] این تاكسی‌های بی‌سیم بانوان مجهز به راهياب، GPS و ردیاب است تا هم مسير را براي اطلاع راننده و مسافر اعلام کند و هم امنیت سفر را برای آن دو فراهم کند.^[۲]

تاريخچه

در ایران حضور زن در برخـی مشـاغل مانند رانندگی تاكسی، قبلاً با محدودیت‌های قانونی و اجتماعی موجه بود؛^[۳] اما استفاده از رانندۀ زن در عرصۀ حمل‌ونقل عمومی به‌صورت رسمی در قالب تاکسی بی‌سيم بانوان در ‌1385ش شروع شد. راه اندازی نخستین تاكسی بی‌سیم بانوان در شهر تهران با تلاش بخش خصوصی و حمایت شهرداری تهران انجام گرفت.^[۴]

ويژگي‌هاي زنان راننده تاكسي

از جمله شرايط متقاضيان رانندگی در سامانۀ تاكسی بی‌سيم بانوان عبارت‌اند از:

تابعيت دولت جمهوری اسلامی ايران و تدين به دين مبين اسلام و يا يكی از اديان رسمی كشور؛

داشتن گواهینامه پايه دوم معتبر كه حداقل يك سال از تاريخ صدور آن گذشته باشد؛

داشتن حداقل 23 سال و حداكثر 50 سال سن؛

آشنایی با مناطق مختلف شهری؛

برخورداری از سلامت جسمی و فكری؛

عدم اعتياد به مواد مخدر و نداشتن سوءپيشينۀ كیفری؛

دارابودن حداقل مدرك تحصیلی سيكل؛

داشتن مدرك قبولی آزمون رانندگی مخصوص شركت تاكسی بی‌سيم بانوان.

همچنین این گروه از بانوان راننده پيش از شروع به‌كار به‌عنوان راننده در كلاس‌هاى آموزشی شركت می‌كنند تا از اين طريق سطح كيفی و كمی شركت را بالا ببرند. پيش از تحويل خودرو لازم است خانم‌ها به‌منظور یادگیری سایر مهارت‌ها در كلاس‌هاى كمک‌هاى اوليه، آشنایی با مقررات انواع بيمه، آشنایی با اصول اوليه مكانيک، نحوۀ برخورد مناسب با مسافران، آتش‌نشانی و اصول حفاظت شخصی شركت کنند.^[۵]

وضعیت استفاده از تاکسی بانوان در جامعه

استفاده از رانندۀ زن در حمل‌ونقل عمومی و ورود آنها به عرصۀ تاکسی‌رانی یکی از تحولاتی است که در دهۀ اخیر در بسیاری از شهرها مانند تهران، اصفهان، قم، اهواز، كاشان، كرمان، زاهدان، رشت، كرمانشاه و شیراز ایجاد شده و فضای مناسبی را برای حضور زنان و اعتماد بیشتر آنها برای استفاده از این شیوۀ حمل‌ونقل زنانه ایجاد کرده است. از طرفی وجود تاکسی بانوان میزان استفادۀ خانواده‌ها به‌خصوص بانوان از این سیستم حمل‌ونقل را افزایش داد و در حضور بيشتر و فعال‌تر بانوان در جامعه تأثيرگذار بوده است. وجود برخی وقایع و ناهنجاری‌های اجتماعی مانند قتل، دزدی و ایجاد مزاحمت برای بانوانی که بالاجبار یا بالاختیار و از روی اعتماد از وسايل نقليه عمومی مانند برخی تاکسی‌های خطی یا شخصی استفاده كرده‌اند و در دام افراد شياد و جنايت‌كار گرفتار شده‌اند، سبب افزایش بی‌اعتمادی و ترس خانواده‌ها از تاکسی‌های درون و برون‌شهری شد؛ ^[۶] اما استفاده از تاکسی بی‌سیم بانوان بسیاری از این نگرانی‌ها را رفع کرد و سبب جلب اعتماد و رضایت خانواده‌ها از این سیستم حمل‌ونقل عمومی شد. ^[۷] اكنون در شهر تهران حدود 700 نفر زن كه اغلب آنها نيز سرپرست خانوار هستند در سامانۀ حمل‌ونقل تاكسی بی‌سیم بانوان مشغول فعاليت هستند. ^[۸] طبق آمار در برخی کلان‌شهرها مانند تهران 59 درصد زنان در هر روز یک سفر درون شهری دارند که بیشتر آنها سفرهای درون شهری خود را با حمل‌ونقل عمومی انجام می‌دهند. همچنین60 درصد زنان از میان وسایل حمل‌ونقل درون شهری، اتوبوس و 24 درصد تاکسی را ترجیح می‌دهند.^[۹]

نقش تاکسی بانوان در احساس امنیت زنان

زنان نسبت به گذشته، بیشتر در عرصۀ اجتماعی و مشاغل مختلف مشغول فعالیت هستند. ايجاد شرایطی كه بتوانند بانوان در آن به راحتي فعاليت نموده و از حمل‌ونقل عمومی امن استفاده کنند امری ضروری است. احساس امنیت در زندگی اجتماعی یكی از نیازهای اساسی افراد به‌خصوص بانوان است. حمل‌ونقل عمومی یکی از ضروریات عصر حاضر است. بانوان با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی به‌خصوص تاکسی، بسیاری از کارهای فردی و خانوادگی خود را در محیط جامعه انجام می‌دهند. بانوان هنگام استفاده از تاكسی بی‌سیم بانوان برای رسیدن از مبدأ به مقصد دارای نوعی احساس امنیت مالی، جانی و عاطفی بیشتری بوده و با دغدغۀ کمتری طی طریق می‌کنند. مصون ماندن بانوان به‌دلیل جایگاه و ارزشی که در خانواده و نقش مادری، همسری و گاهی سرپرستی يك خانواده دارند از هر آسيب و تجاوزی كه زن و حريم زنان را از لحاظ جسمی و روحی تهديد كند، متعاقباً به نسل‌های بعدی منتقل خواهد شد.^[۱۰] از طرفی در جامعۀ کنونی به‌دلیل افزایش ناهنجاری‌های اجتماعی حاصل از سبک زندگی مدرنیته و شهری، 96 درصد زنان ساعات قبل از تاریکی را برای سفرهای خود انتخاب کرده‌اند. آنها دلیل استفاده کم از حمل‌ونقل عمومی در ساعات پایانی روز را مشکل عدم امنیت بیان کرده‌اند.^[۱۱]

پیامدهای مثبت استفاده از تاکسی بانوان

پیامدهای اجتماعی

حفظ حریم خصوصی بانوان؛
کاهش آمار تعرض و تهديد برای زنان؛
افزایش رفاه اجتماعی بانوان؛^[۱۲]
افزایش امنیت بانوان و امكان پیشرفت بیشتر آنها در جامعه؛^[۱۳] احساس ناامنی در بانوان به‌خصوص هنگام استفاده از وسایل نقلیۀ عمومی مانند تاکسی عادی در دراز مدت اثرات نامطلوبی بر كیفیت زندگی و بهره‌وری اقتصادی و اجتماعی آنها می‌گذارد. ^[۱۴]
کاهش فشارهای روحی بر بانوان مانند اضطراب، بی‌اعتمادی، احساس بیگانگی، انزوا و عدم رضايت از وسایل نقلیۀ عمومی؛
کاهش خطرات احتمالی برای بانوان و افزایش ضريب امنیت جامعه؛
فراهم كردن زمينۀ آسايش و آرامش بانوان در جامعه؛
رضايت‌مندی مسافرين زن از رانندگان زن؛
افزایش امنیت عاطفی بانوان: برخی مسافران زن با صحبت كردن با رانندۀ زن، احساس تنهایی نمی‌كنند و با درد و دل کردن با یکدیگر احساس تخلیۀ روحی و راحتی بیشتری می‌کنند.^[۱۵]

پیامدهای اقتصادی

حضور زنان در عرصۀ حمل‌ونقل عمومی به‌صورت تاکسی بانوان برای ارائۀ خدمات حمل‌ونقلی به زنان^[۱۶] آن را به یک شغل برای بانوان تبدیل کرده که از طریق آن کسب درآمد و امرار معاش کنند.^[۱۷] بسیاری از خانواده‌ها برای سرویس مدارس فرزندان خود به‌خصوص فرزند یا سرویس دانشجويان، كارمندان خانم و نيز در فرودگاه‌ها و پایانه‌های مسافربری فعالیت می‌كنند و از این طریق به کسب درآمد می‌پردازند.^[۱۸]

چالش‌ها

از جمله چالش‌های مهمی که بانوان در شغل تاکسی بانوان با آن مواجه می‌شوند عبارت‌اند از:

کم بودن توانایی بدنی آنها در رفع مشکلات مربوط به نقص فنی خودرو؛
اختصاص دادن زمان زیادی برای رانندگی و تأمین مخارج خانواده به‌خصوص در میان زنان سرپرست خانوار و کم‌رنگ شدن نقش مادری یا همسری آنها در بستر خانواده؛
خجالت کشیدن برخی از راننده تاکسی‌های زن برای گرفتن پول از مسافر خود؛
عدم رضایت برخی از فرزندان از شغل راننده تاکسی برای مادر خود؛
صرفۀ اقتصادی کم این شغل برای بانوان نسبت به مردها؛
اختلال در جایگاه فرهنگی و اجتماعی بانوان در میان برخی شهرهای کوچک؛^[۱۹]
محدودیت سوار کردن مسافر: رانندۀ مرد در طول مسیر می‌تواند مسافرهای مختلف سوار کند؛ اما بانوان در تاکسی بی‌سیم امکان سوار کردن مسافر بین راهی و سوار کردن مسافر مرد را ندارند.
رقابت و اذیت رانندگان زن توسط برخی از راننده‌های مرد هم صنف خود یا ماشین‌های شخصی؛
ایجاد برخی مشکلات جسمی مانند کمردرد و پادرد.^[۲۰]

پانویس

منابع

باقری، شهلا و شاهمرادی زواره، راضیه سادات، «بررسی تجربۀ زیستۀ حضور زنان در مشاغل مردانه؛ مطالعۀ موردی زنان آتش‌نشان و زنان رانندۀ تاکسی ون شهری»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی زنان، شمارة 2، 1395ش.
«تاکسی‌های بانوان امنیت خاطر خانواده‌ها را فراهم کرده است»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 20 بهمن 1386ش.
جمالی، هاجر و شایگان، فریبا، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت انتظامی، شمارۀ 1، 1390ش.
رجبی‌پور، محمود، كنكاشی بر جنبه‌های مختلف امنیت عمومی و پلیس (مجموعه مقالات)، تهران، دانشگاه علوم انتظامی ناجا، معاونت پژوهش، چاپ اول، 1384ش. زیاری، کرامت اله و ترکمن‌نیا، نعیمه، «میزان برخورداری زنان از سیستم حمل‌ونقل درون شهری، نمونه موردی: منطقۀ 6 تهران»، فصلنامۀ مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، شمارۀ 19، 1392ش.
«مشكلات كاری رانندگان تاكسی بی‌سيم بانوان در کلان شهری به نام زاهدان»، وب‌سایت عصر هامون، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1394ش.
واثقی، قاسم، تدابیر و سيره عملی امام علی در تأمين امنيت اجتماعی تهران، تهران مركز تحقيقات و معاونت پژوهشى پژوهش‌ها، 1380ش.
«هزينه زياد و درآمد كم بانوان تاکسی‌دار»، خبرگزاری تابناک، تاریخ درج مطلب: 18 شهریور 1391ش.

[1] . «هزينه زياد و درآمد كم بانوان تاکسی‌دار»، خبرگزاری تابناک.

[2] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص97.

[3] . باقری و شاهمرادی زواره، «بررسی تجربۀ زیستۀ حضور زنان در مشاغل مردانه؛ مطالعۀ موردی زنان آتش‌نشان و زنان رانندۀ تاکسی ون شهری»، 1395ش، ص21.

[4] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص97.

[5] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص98-100.

[6] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص97-99.

[7] . «تاکسی‌های بانوان امنیت خاطر خانواده‌ها را فراهم کرده است»، خبرگزاری مهر.

[8] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص96-98.

[9] . زیاری و ترکمن‌نیا، «میزان برخورداری زنان از سیستم حمل و نقل درون شهری، نمونه موردی: منطقۀ 6 تهران»، 1392ش، ص148-149.

[10] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص95-97.

[11] . زیاری و ترکمن‌نیا، «میزان برخورداری زنان از سیستم حمل و نقل درون شهری، نمونه موردی: منطقۀ 6 تهران»، 1392ش، ص148-150.

[12] . واثقي، تدابیر و سيره عملی امام علی در تأمين امنيت اجتماعی. 1380ش، ص43.

[13] . زیاری و ترکمن‌نیا، «میزان برخورداری زنان از سیستم حمل و نقل درون شهری، نمونه موردی: منطقۀ 6 تهران»، 1392ش، ص148.

[14] . رجبی‌پور، كنكاشی بر جنبه‌های مختلف امنیت عمومی و پلیس (مجموعه مقالات)، 1384ش، ص91.

[15] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص96-100.

[16] . باقری و شاهمرادی زواره، «بررسی تجربۀ زیستۀ حضور زنان در مشاغل مردانه؛ مطالعۀ موردی زنان آتش‌نشان و زنان رانندۀ تاکسی ون شهری»، 1395ش، ص20-21.

[17] . «هزينه زياد و درآمد كم بانوان تاکسی‌دار»، خبرگزاری تابناک.

[18] . جمالی و شایگان، «نقش تاکسی بی‌سیم بانوان بر احساس امنیت زنان تهرانی»، 1390ش، ص97-99.

[19] . «هزينه زياد و درآمد كم بانوان تاکسی‌دار»، خبرگزاری تابناک.

[20] . «مشكلات كاری رانندگان تاكسی بی‌سیم بانوان در کلان شهری به نام زاهدان»، وب‌سایت عصر هامون.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]