ترس از ازدواج

ترس از ازدواج؛ نوعی هراس افراطی از ازدواج و تشکیل خانواده.

ترس از ازدواج نوعی احساس ترس در جوانان است که مانع تشکیل خانواده و تعهد آنها نسبت به زندگی مشترک می‌شود. امروزه عوامل متعدد فردی، خانوادگی و اجتماعی زمینه‌ساز ترس ازدواج در جوانان شده است. این امر پیامد‌های متعددی را برای فرد و جامعه به‌دنبال دارد.

مفهوم‌شناسی

ترس افراطی از چیزی را که سبب مضطرب‌شدن فرد می‌شود فوبیا می‌گویند. کارشناسان ترس از تعهد یا ازدواج را گاموفوبیا می‌گویند. این ترس تأثیر بسزایی در زندگی فرد گذاشته، سبک زندگی وی را دچار تغییر می‌کند و سبب ایجاد اضطراب یا حملات پانیک در فرد می‌شود.

عوامل

1. عدم موفقیت والدین و نزدیکان در ازدواج؛ ترس از تعهد ممکن است نوعی پاسخ آموخته‌شده از مشاهدۀ والدین یا بستگان نزدیک باشد. این امر می‌تواند حاصل یک آسیب خاص مانند یافتن نمونه‌های ازدواج نا‌موفق در خانواده، مشاهده رابطه دشوار والدین یا طلاق ناشی باشد. کارشناسان معتقدند بسیاری از کودکان طلاق در بزرگسالی نسبت به ازدواج ترس دارند؛
2. تعدد روابط نا‌موفق؛ گسترش روابط عاطفی کنترل‌نشده میان دختر و پسر در برخی شرایط موجب شکست عاطفی شده و نوعی ترس «از دست‌دادن» را در فرد به‌وجود می‌آورد که سبب بروز ترس از ازدواج در او می‌شود؛
3. دلایل عاطفی؛ مانند ترس از رها‎شدن، ترس از ایجاد صمیمیت و ترس از اعتماد به دیگران ؛
4. علاقۀ شدید به تفریحات مجردی؛ برخی جوانان، پایبند‌بودن و متعهد‌شدن به همسر را سبب جدایی از تفریحات دوستانه و مجردی دانسته و از ازدواج گریزان می‌شوند.
5. احساس محدودیت به‌وسیلۀ ازدواج؛ برخی دختران که منزلت و جایگاه اجتماعی خود را در فعالیت تحصیلی و کاری، تعریف کرده‌اند قوانین ازدواج را تأمین‌کنندۀ حقوق خود نمی‌دانند و تأهل را عامل محدودیت حقوقی خود می‌پندارند.
6. ضعف باورهای دینی؛ کاهش صبر، ایمان و توکل به خداوند، سبب افزایش اضطراب در فرد شده و ترس ازدواج را در وی تقویت می‌کند.
7. مسئولیت‌گریزی و نپذیرفتن نقش پدری یا مادری؛
8. بی‌ثباتی اقتصاد و افزایش مشکلات مالی.

علائم

ازدواج برای هر شخصی مهم‌ترین و جدی‌ترین تصمیم در زندگی به شمار می‌رود. تعلل و وسواس در این تصمیم، می‌تواند علامت ترس از ازدواج باشد. تکرار جملاتی مانند «من هرگز آمادگی ازدواج ندارم»، «من برای ازدواج ساخته نشده‌ام»، «از ازدواج می‌ترسم» و «اصلا چرا ازدواج کنم؟» از جمله عبارات رایج میان این افراد است. چنین افرادی در سنین تشکیل زندگی، از اندیشیدن به تعهد زندگی مشترک واهمه دارند و زندگی خود را با این ترس سپری کرده، احساس اضطراب یا افسردگی دارند و هنگام اندیشیدن به ازدواج دچار تپش قلب می‌شوند.

ترس از ازدواج در ایران

امروزه ازدواج جوانان به یکی از چالش‌های اصلی در جامعۀ ایرانی مبدّل شده است. افزایش توقع جوانان در رابطه با ازدواج، نوعی سرگردانی در انتخاب همسر را میان آنها پدید آورده است. این امر ترس افراطی آنها را نسبت به ناکامی در ازدواج و تعهد زندگی مشترک، بیشتر می‌کند. برخی از جوانان ایرانی به دلایل فردی، خانوادگی و اجتماعی از ازدواج پرهیز می‌کنند که این امر سبب افزایش سن ازدواج شده است. کارشناسان معتقدند در فرهنگ ایرانی نقش خانواده در کاهش ترس ازدواج جوانان بسیار چشمگیر است؛ اما امروزه این مسئولیت به درستی انجام نمی‌شود. در برخی از خانواده‌های ایرانی عدم راهنمایی صحیح و یا اجبار والدین، سبب افزایش ترس ازدواج در فرزندان آنها شده است. همچنین امروزه گسترش سبک زندگی غربی در برخی خانواده‌های ایرانی موجب دادن اختیار تام به فرزندان و آگاهی ندادن و هم‌فکری نکردن با آنها برای انتخاب همسر مناسب، شده است که با سبک زندگی اصیل ایرانی ناسازگار است. این امر در بسیاری از موارد سبب تصمیم عجولانه و احساسی توسط جوانان شده و آنها را با شکست در ازدواج مواجه می‌کند. ترس از وضعیت اقتصادی به‌ویژه در نسل جوان ایرانی که دوره‌های طولانی بیکاری را پشت سر گذاشته یا درآمد کافی برای تأمین مخارج زندگی مشترک مانند اجاره مسکن، تهیه وسایل منزل در قالب جهزیه، خوراک و هزینه‌های بهداشتی ندارند، سبب ترس ازدواج در جوانان ایرانی شده است.

پیامدها

ترس از تعهد به زندگی مشترک و ترس ازدواج در جوانان، پیامد‌های زیر را به‌دنبال دارد:

1. تأخیر در ازدواج و افزایش سن ازدواج؛
2. کاهش فرزندآوری و نرخ رشد جمعیت؛
3. بروز بیماری‌های جسمی و روحی متعدد مانند افسردگی، اضطراب و بی‌انگیزگی؛
4. دور شدن از زندگی هدف‌مند؛
5. کاهش اعتماد به نفس؛
6. افزایش روابط کنترل‌نشده؛
7. افزایش آمار خودکشی در جوانان.

راهکارهای مقابله

از جمله راهکارهای مقابله با ترس از ازدواج عبارت‌اند از:

1. پذیرش ترس؛ اولین گام مقابله با ترس از ازدواج، پذیرش آن است؛ وقتی که افراد ترس را پذیرفتند در مرحلۀ بعدی لازم است قدرت تغییر را در خود ایجاد کنند؛
2. بررسی دلایل ترس از ازدواج؛
3. تقویت ایمان و باور‌های دینی؛ افزایش ایمان و توکل انسان به خداوند سبب می‌شود که در مواجهه با سختی‌ها صبر پیشه کند. این امر سبب افزایش آرامش روحی و روانی افراد به‌منظور تصمیم‌گیری صحیح در رابطه با ازدواج می‌شود.
4. معاشرت با زوجینی که ازدواج موفق داشته‌اند؛
5. درمان شناختی رفتاری، به فرد کمک می‌کند تا متوجه شود چگونه افکار او بر رفتار وی تأثیر می‌گذارد. در این روش درمانگر در ابتدا یک برنامۀ ساختاریافته با تعداد جلسات مشخصی ارائه‌ داده و به فرد کمک می‌کند که الگو‌های تفکر و رفتار خود را تغییر دهد.
6. روان‌درمانی؛ در این شیوه فرد آزاد است که درونی‌ترین احساسات خود را بدون قضاوت بیان کند. این روش به افراد کمک می‌کند تا با فوبیای خود و چگونگی به‌وجود‌آمدن آن کنار بیایند.
7. مراجعه به مشاور و روانشناس؛ مشاوران و روانشناسان با مطالعه افکار و تحلیل خواسته‌های فرد به او کمک می‌کنند تا مقابل ترس‌های خود ایستاده و خوشبختی و شادی را جانشین هراس و ترس‌های خود کند.
8. دارودرمانی؛ در برخی شرایط که آسیب‌های روحی متعددی متوجه شخص شده باشد، پزشک برای درمان وی از داروهای درمان افسردگی، اختلال اضطرابی و اختلال حمله پانیک استفاده می‌کند.

منابع

• «ترس از ازدواج، چرا از ازدواج می‌ترسم؟»، وب‌سایت ذهن‌آرا، تاریخ درج مطلب: 17 اسفند 1400ش.
• «ترس از ازدواج»، وب‌سایت دکتر شقایق درویشی، تاریخ بازدید: 2 خرداد 1402ش.
• طباطبایی فر، سیدمهدی، «اثربخشی طرحواره درمانی بر ترس از ازدواج در پسران مجرد»، مطالعات و تازه‌های روانشناختی نوجوان و جوان، شماره 1، 1400ش.
• طلسچی یکتا، جواد «پیامدهای تأخیر در ازدواج»، وب‌سایت سلامت نیوز، تاریخ درج مطلب: 16 اسفند 1401ش.
• موسوی، پریا، «مشکلات مهمی که در خانواده‌های ایرانی وجود دارند چه مواردی است؟»، وب‌سایت مرکز مشاوره انتخاب نو، تاریخ درج مطلب: 17 آذر 1401ش.
• «نقش باورهای دینی در کاهش اضطراب»، وب‌سایت وسائل، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1398ش.