جامعة الزهرا
جامعة الزهرا، بزرگترین حوزه علمیه بانوان شیعه در قم.
جامعة الزهرا نهادی آموزشی است که با درخواست علمای بزرگ حوزه و تایید امام خمینی در قم تاسیس شد. هدف از تاسیس این مرکز علمی، تربیت بانوانی عالِم، متعهد، و اسلام‌شناس است. این مرکز با هدایت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران و حمایت مراجع دینی شیعیان به‌عنوان بزرگترین حوزه علمیه بانوان شیعه در سطح ملی و بین‌المللی فعالیت می‌کند. تربیت نیروی انسانی در سطوح مختلف علمی، تولید محتوای علمی در قالب مقاله، پایان‌نامه و کتاب، حضور در مجامع علمی معتبر، پرورش مبلغان دینی، راه‌اندازی مدارس حوزوی و مراکز فرهنگی در ایران و سایر کشورهای جهان از فعالیت‌های این مرکز جامع علوم حوزوی است.[۱] جامعة الزهرا، تاکنون توانسته است بیش از ۵۰ هزار دانش‌پژوه علوم دینی از ایران و ۷ هزار دانش‌پژوه از ۸۳ کشور جهان را آموزش دهد. در حال حاضر بیش از ۱۲ هزار بانوی طلبه ایرانی و یک هزار دانش‌پژوه با ملیت‌های گوناگون در آن مشغول به تحصیل در سطوح مختلف هستند.[۲]
تاریخچه
پیش از انقلاب اسلامی در ایران، آموزش زنان طلبه در دارالتبلیغ اسلامی برگزار می‌شد.[۳] در سال ۱۳۴۹ش پس از تأسیس مکتب توحید، مرکز دارالزهرا تربیت بانوان طلبه را بر عهده گرفت.[۴] بعد از انقلاب اسلامی ایران، در سال ۱۳۶۳ش جامعة الزهرا با حکم امام خمینی، تأسیس شد.[۵] هیئت مؤسس بالا‌ترین رکن جامعة الزهرا بود.[۶]
در سال ۱۳۸۰ش، رهبر جمهوری اسلامی ایران، مسئولیت جامعة الزهرا را به «هیئت امناء» سپرد.[۷] این هیئت متشکل از هیئت مدیره سابق، مدیر حوزه علمیه قم و دو نماینده شورای عالی حوزه بود.[۸] در تیر ۱۳۹۲ش شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه خواهران تشکیل شد.[۹] بعد از تشکیل این شورا، آیت‌الله خامنه‌ای، اختیارات هیئت امنای پیشین را به اعضای جدید هیئت امنای منصوب از جانب شورا واگذار کرد.[۱۰]
در حال حاضر هیئت امنای این مرکز عبارت‌اند از: فریبا علاسوند، فریده مصطفوی، محمدرضا زیبایی‌نژاد، سید محمدعلی طباطبایی، محمودرضا جمشیدی، مرتضی مقتدایی، مرضیه معینی، مصطفی پور‌محمدی، معصومه گلگیری و سید هاشم حسینی بوشهری.[۱۱] مدیریت جامعة الزهراء با خانم سیده زهره برقعی است.[۱۲]
برنامه‌های آموزشی
نهاد جامعه الزهرا از سه بخش حوزوی، دانشگاهی و دانش‌آموزی تشکیل شده است.[۱۳]
الف: برنامه‌های حوزوی
برنامه‌های حوزوی، در چهار سطح و به دو شکل «حضوری» و «غیرحضوری» ارائه می‌شود.[۱۴]
سطح 2 (معادل کارشناسی)؛ سطح 2 در بخش حضوری، به صورت «تمام‌‌وقت»، «نیمه‌وقت» و «پاره‌وقت»، و بخش غیرحضوری در دو قالب «رسمی» و «آزاد» برگزار می‌شود.[۱۵]
تمام‌وقتِ حضوری، چهار سال، نیمه‌وقت، شش سال و پاره‌وقت سه سال طول می‌کشد و برنامه غیرحضوری طی یک دوره هفت ساله اجرا می‌گردد. برنامه غیرحضوری آزاد که شبیه برنامه پاره‌وقت است، برای پوشش دادن دختران بدون مدرک تحصیلی اجرا شده است.[۱۶]
سطح 3 (معادل کارشناسی ارشد)؛ بانوان فارغ التحصیلِ سطح ۲ و نیز دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها با مدرک کارشناسی در رشته‌های همسو می‌توانند تحصیلات تکمیلیِ کارشناسی ارشد را در مراکز تخصصی جامعة الزهرا ادامه دهند.
رشته‌های سطح 3 عبارت‌اند از: تفسیر و علوم قرآن، کلام با گرایش مهدویت، کلام اسلامی، فقه و اصول، فلسفه اسلامی، مُدرّسی ادبیات عربی، تاریخ اسلام، تبلیغ با گرایش حج، مطالعات اسلامی زنان، مشاوره خانواده، تربیت دینی کودک و نوجوان.[۱۷] رشته‌های تفسیر و علوم قرآن، فقه و اصول و فلسفه اسلامی در بخش غیرحضوری هم اجرا می‌شوند.[۱۸]
سطح 4 (معادل دکتری)؛ دوره آموزشیِ سطح ۴، به منظورِ تسلط بر مبانیِ رشته‌های مختلف در سال ۱۳۹۳ش راه‌اندازی شد. در حال حاضر این مقطع، در رشته‌های فقه خانواده، تفسیر با گرایش «تفسیر تطبیقی» و گرایش «علوم و معارف قرآن»، کلام اسلامی، فلسفه اسلامی با گرایش «حکمت متعالیه»، تاریخ اسلام با گرایش «تاریخ اهل‌بیت» فعالیت دارد.[۱۹]
سطح عالی؛ جامعة الزهرا، در سال ۱۳۹۶ش دوره فوق‌تخصصی «آموزش عالی فقه» را تاسیس کرد. هدف از تاسیس این سطح، ارتقای درجات علمیِ بانوان تا رسیدن به درجه اجتهاد در دانش فقه است.[۲۰]
ب: برنامه‌های دانشگاهی
دانشکده غیرانتفاعی هدی، از مؤسسات علمی وابسته به جامعة الزهرا است که در سال ۱۳۷۷ش با الهام از اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران و با مجوز رسمیِ از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای بانوان ایرانی و غیر ایرانی راه‌اندازی شد. در این دانشکده در مقطع کارشناسی رشته‌های علوم قرآن و حدیث، فلسفه و حکمت اسلامی، فلسفه و کلام اسلامی، فقه و مبانی حقوق اسلامی و روانشناسی و در مقطع کارشناسی ارشد، رشته‌های علوم قرآن و حدیث، مدیریت آموزشی، فلسفه و کلام اسلامی، فقه و حقوق خانواده، حقوق خصوصی، حقوق جزا و جرم¬شناسی، شیعه‌شناسی با گرایش کلام ارائه می‌شوند.[۲۱]
ج: برنامه‌های دانش‌آموزی
جامعة الزهراء در سال ۱۳۶۷ش، دبیرستان دخترانة دولتی علوم و معارف اسلامی هُدی را در شهر قم تأسیس کرد و شعبه‌های دیگر آن به تدریج در کرمان، بَوانات، کَهنوج و رفسنجان ایجاد شد.[۲۲] برنامه درسی این دبیرستان متشکل از دروس نظام متوسطه کشور و معارف دینی است که دانش‌آموزان پس از گذراندن آن، مدرک رسمی دیپلم را دریافت می‌کنند.[۲۳]
این مرکز علمی در سال ۱۳۸۶ش، مجتمع آموزشی ـ تربیتی غیردولتی هُدی را راه‌اندازی کرد که شامل پیش‌دبستانی، دبستان دوره اول و دوم و دبیرستان دوره اول و دوم با رشته‌های علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی می‌شد.[۲۴]
آموزش طلاب غیر ایرانی
بخش آموزش طلاب غیرایرانی در سال ۱۳۶۶ش آغاز به کار کرد و در حال حاضر صد‌ها نفر از بیش از چهل کشور به‌صورت روزانه یا شبانه‌روزی در جامعة الزهراء مشغول به تحصیل هستند. ساختار آموزشی این بخش، در قالب دوره‌های تمهیدی، عمومی و تکمیلی است. در دوره تمهیدی، ابتدا زبان فارسی به مدت یک ترم فراگرفته می‌شود و سپس در ترم دوم روان‌خوانی قرآن و معارف اولیه اسلامی آموزش داده می‌شود.
دوره عمومیِ شبانه‌روزی، چهار سال و روزانه، پنج سال طول می‌کشد. در این مدت دروس؛ ادبیات عرب، منطق، فقه، عقاید، تفسیر و فلسفه را فرامی‌گیرند.
طلاب فارغ‌التحصیل از دوره عمومی می‌توانند تحصیلات تکمیلی را در دو رشته تخصصی «شیعه‌شناسی» و «اخلاق و تربیت اسلامی» ادامه دهند. این دوره دو سال طول کشیده و شرط فارغ‌التحصیلی در آن، ارائه ۱۶ مقاله تحقیقی و یک پایان‌نامه است.[۲۵]
برنامه‌های پژوهشی
به منظور ارتقای شاخص‌های علمی ـ پژوهشیِ طلاب و دانش‌آموختگان جامعة الزهراء، «آموزش پژوهش-محور» در دستور کار این نهاد قرار گرفت. در این راستا در سال ۱۳۸4ش، پژوهشگاه حضرت معصومه تاسیس شد. این پژوهشگاه از ۵ گروه علمی ـ پژوهشی؛ اخلاق و تربیت، تفسیر و علوم قرآن، تاریخ اسلام، فقه و حقوق و فلسفه و کلام تشکیل شده است. از دستاوردهای پژوهشی این پژوهشگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: برگزاری کرسی‌های ترویجی و آزاداندیشی، نشست‌ها و کارگاه‌های علمی ـ پژوهشی، تدوین نشریات مختلف، راه‌اندازی دانشنامه زن مسلمان.[۲۶]
فعالیت‌های دیگر جامعة الزهرا
جامعة الزهرا، مراکز دیگری هم برای بانوان طلبه و غیر طلبه مهیا کرده است که عبارت‌اند از:
- مرکز آموزش‌های کوتاه‌مدت معارفی
- مرکز امور نخبگان و استعدادهای برتر
- مرکز بین‌المللی آموزش زبان
- مرکز پاسخ‌گویی به سؤالات دینی
- مرکز مشاوره
- انجمن‌های طلاب
علاوه بر این مراکز، برنامه‌های متعدد دیگری مانند فعالیت‌های قرآنی و حدیثی، کلاس‌های مهارت‌افزایی در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری، فعالیت‌های مختلف ورزشی انجام می‌شود و طلاب بر اساس علایق و توانمندی‌های خود می‌توانند در این برنامه ها نیز شرکت کنند.[۲۷]
پانویس
- ↑ «فعالیتها و ظرفیت‌های جامعة الزاهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ «مدنی در نشست خبری با اصحاب رسانه»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰- ۱۳۵۷ش)، ۱۳۷۸ش، ص۳۴۰.
- ↑ جعفریان، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰- ۱۳۵۷ش)، ۱۳۷۸ش، ص۳۵۹.
- ↑ حاضری، امام خمینی و نهادهای انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱ش، ص۹۱.
- ↑ «گفتگو با سید محمدرضا طباطبایی»، مجله نامه جامعه، مهر ۱۳۸۳ش.
- ↑ «حجت الاسلام والمسلمین دیانی سرپرست جامعه الزهرا شد»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «اعتراض ۶۰۰ تن از طلاب و اساتید جامعه‌الزهرا به مدیریت مجموعه»، وب‌سایت رجانیوز.
- ↑ «مراسم تودیع و معارفه مدیر جامعه الزهرا آغاز شد»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ «حجت الاسلام والمسلمین دیانی سرپرست جامعه الزهرا شد»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «حوزه و روحانیت»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «چکیده سوابق علمی و اجرایی سرکار خانم سیده زهره برقعی»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ «مدنی در نشست خبری با اصحاب رسانه»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهراء قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1؛ «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهراء قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1؛ «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهراء قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1؛ «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهراء قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1؛ «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهرا قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1.
- ↑ «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ «درباره جامعةالزهرا»، وب‌سایت جامعه الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهرا قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1.
- ↑ «فعالیتها و ظرفیت‌های جامعة الزاهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهرا قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1.
- ↑ «فعالیتها و ظرفیت‌های جامعة الزاهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ غروی، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهرا قم»، فصلنامه بانوان شیعه، 1389ش، ص1.
- ↑ «فعالیتها و ظرفیت‌های جامعة الزاهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
- ↑ «فعالیتها و ظرفیت‌های جامعة الزاهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا.
منابع
- «آشنايي با جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش
- «اعتراض ۶۰۰ تن از طلاب و اساتید جامعةالزهرا به مدیریت مجموعه»، وب‌سایت رجانیوز، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش
- «تشکیلات جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش
- جعفریان، رسول، جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷ش)، تهران، خانه کتاب، ۱۳۷۸ش.
- «چکیده سوابق علمی و اجرایی سرکار خانم سیده زهره برقعی»، وب‌سایت جامعة الزهرا، 29 مرداد 1401ش
- حاضری، مهدی، امام خمینی و نهادهای انقلاب اسلامی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۱ش.
- «حجت‌الاسلام والمسلمین دیانی سرپرست جامعة الزهرا شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.
- «حوزه و روحانیت»، خبرگزاری رسا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.
- «درباره جامعةالزهرا، حوزه علميه خواهران»، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.
- غروی، سعیده، «گزارشی از حوزه علمیه جامعة الزهرا»، قم، فصلنامه بانوان شیعه، شماره 1، تاریخ انتشار: 4 خرداد 1389ش.
- «فعالیتها و ظرفیهای جامعه الزهرا»، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.
- «گفتگو با سید محمدرضا طباطبایی» مجله نامه جامعه، شماره ۱، مهر ۱۳۸۳ش.
- «مدنی در نشست خبری با اصحاب رسانه» ، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.
- «مراسم تودیع و معارفه مدیر جامعه الزهرا (س) آغاز شد»، وب‌سایت جامعة الزهرا، تاریخ بازدید: 29 مرداد 1401ش.