جن
جنّ؛ موجودی نامرئی از دید انسان و دارای عقل، اختیار و تکلیف.
جنّ، واژه‌ای عربی و به‌معنای استتار و پوشش است.[۱] جنّ در فرهنگ مسلمانان، موجودی اسرارآمیز است که همچون انسان دارای عقل، اختیار و تکلیف است. بنابر آیات قرآن و روایات، جنّ از آتش یا آمیزۀ آتش، آفریده شده است. این موجود، از دید انسان پوشیده است؛ اما مثل انسان، مکلّف است و در آخرت برای حسابرسی اعمال، برانگیخته می‌شود.[۲] جنّ را در ادبیات فارسی، دیو یا پری می‌گویند.[۳]
جنّ در قرآن
واژه جنّ
واژه جنّ 22 بار در قرآن به‌کار رفته است.[۴] واژه‌های مترادف و مرتبط با جنّ همچون «جان»، «جِنّه»، شیطان، شیاطین، ابلیس و عفریت نیز در قرآن آمده است. هفتادودومین سوره قرآن به نام جنّ است. در سورۀ جنّ و نیز در سورۀ أحقاف به ایمان آوردن گروهی از جنّیان اشاره شده است.[۵]
خلقت جن
بر اساس آیات قرآن، آفرینش جنّ قبل از انسان بوده و از «نار السَّموم»[۶] به‌معنای آتش گرم و سوزان و «مارجٍ من نار»[۷] به‌معنای شعله‌های مختلط و متحرّک آتش، آفریده شده است. همچنین فلسفه و علت آفرینش جنّیان همچون انسان، عبادت و پرستش خداوند بیان شده است.[۸]
دین جنّیان
در قرآن بیان شده است که برای هدایت جنّیان، پیامبرانی از جنس خودشان مبعوث گردیده‌اند.[۹] جنّیان مانند آدمیان، صالح و غیر صالح، مسلمان و کافر دارند[۱۰] و در روز قیامت از آنها بازخواست می‌شود[۱۱] و جزای عمل‌شان را به‌طور کامل در آخرت دریافت می‌کنند[۱۲] و بدکاران آنان به جهنم می‌روند.[۱۳] قرآن کریم به اسلام آوردن برخی جنّیان و انکار گروهی دیگر از آنان، اشاره کرده است.[۱۴]
توانایی و علم جنّیان
جنیان در سپاه سلیمان نبی حضور داشته[۱۵] و برای او کارهای خارق‌العاده و سخت از قبیل ساختن بناهای عظیم و حمل اشیای سنگین از مکان‌های دور[۱۶] را انجام می‌دادند.[۱۷] بر اساس آیات قرآن، آنان توانایی سیر و حرکت‌های آنی به مسافت‌های دور و بالا رفتن به‌سمت آسمان و استراق سمع و دریافت اخبار غیبی از ملائکه را داشته‌اند؛[۱۸] اما آنان پس از بعثت پیامبر اکرم از گرفتن اخبار غیبی و استراق سمع منع شده[۱۹] و از علم غیب بی‌بهره‌اند.[۲۰]
ازدواج جنّیان
علامه طباطبایی بر اساس آیه 50 سوره کهف و آیه 25 سوره فصلت، ازدواج و فرزندآوری جنّیان را تأیید کرده است.[۲۱] برخی از مفسرین بنابر آیات 56 و 74 سوره الرحمن، ازدواج جن با انسان را ممکن دانسته‌اند.[۲۲]
اِبلیس
بسیاری از مفسرین قرآن به استناد آیات و روایات معتقدند ابلیس از جنّیان بوده و از ملائکه نیست.[۲۳] شیطان به‌معنای شرور است که در قرآن گاهی در مورد ابلیس و گاهی با معنای عام خود به هر موجود شروری که شرارت در او «ملکه راسخ» شده، اطلاق شده است.[۲۴] در بین شیاطینِ جن، ابلیس در شرارت مقام عالی داشته و از بهشت رانده شده است.[۲۵]
میکروب
امام علی در روایتی، نوشیدن آب از قسمت شکستۀ ظرف را نکوهش کرده و آن را جایگاه شیطان دانسته است.[۲۶] پژوهشگران، اصطلاح به‌کار رفته در این روایت را ناظر به معنای لغوی شیطان، یعنی پنهان و غیر قابل دیدن، دانسته‌اند و آن موجودی است که امروزه، «میکروب» نامیده می‌شود.
پانویس
- ↑ خلیل بن احمد؛ العین، 1409ق، ذیل واژه «جنن».
- ↑ «جن»، ویکی شیعه.
- ↑ زنجی سجزی، مهذّب الاسماء فی مرتّب الحروف و الاشیاء، 1364ش، ص65-78.
- ↑ عبدالباقی، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، 1364ش، ذیل واژه «جن».
- ↑ سوره احقاف، آیه 29-32.
- ↑ سوره حجر، آیه 27.
- ↑ سوره الرحمن، آیه 15.
- ↑ سوره ذاریات، آیه 56.
- ↑ سوره انعام، آیه 130.
- ↑ سوره جن، آیه 11-14.
- ↑ سوره انعام، آیه 130.
- ↑ سوره احقاف، آیه 19.
- ↑ سوره جن، آیه 15.
- ↑ سوره احقاف، آیه 29-32.
- ↑ سوره نمل، آیه 17.
- ↑ «جن»، ویکی شیعه.
- ↑ سوره انبیاء، آیه 82
- ↑ سوره صافات آیه ۶-۹ و سوره جنّ، آیه ۸-۹.
- ↑ سوره جن، آیه 8-9.
- ↑ سوره سبأ، آیه 14.
- ↑ «جن»، ویکی شیعه.
- ↑ «جن»، ویکی شیعه.
- ↑ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، 1390ق، ج۱۲، ص۴۵۲.
- ↑ «جن»، ویکی شیعه.
- ↑ سوره کهف، آیه 50.
- ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج۶، ص۳۸۵، حدیث ۵.
منابع
- قرآن کریم
- «جنّ»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 31 فروردین 1401ق.
- خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، ۱۴۰۹ق.
- زنجی سجزی، محمود بن عمر، مهذّب الاسماء فی مرتّب الحروف و الاشیاء، تهران، چاپ محمدحسین مصطفوی، ۱۳۶۴ش.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، 1390ق.
- عبدالباقی، محمد فؤاد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، قاهره، ۱۳۶۴ش،
- کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.