دل سپردن به دریا (آیین)

پرونده:دل-به-دریا-سپردن.jpg

دل سپردن به دریا (آیین)؛ آیینی سنتی در چهارشنبۀ آخر ماه صفر.

دل سپردن به دریا، آیینی کهن در میان مردم مناطق جنوبی ایران، به‌ویژه استان هرمزگان است که در آخرین چهارشنبه از ماه صفر، به‌صورت گروهی یا انفرادی، صورت می‌گیرد. آنها، براساس باورهای گذشتگان خود، در این روز، دل به دریا می‌سپارند تا خود را از زنگار و شومی گناهان شسته و پاک کنند. این آیین، همچنان در میان مردمان جنوبی ایران پابرجا بوده و گذشت زمان به آن آسیبی وارد نکرده است. این آیین سنتی، به‌عنوان میراثی معنوی در استان هرمزگان به ثبت ملی رسیده است.

آداب‌ورسوم

آیین‌های سنتی و بومی در استان هرمزگان، از پیشینه‌ای طولانی برخودار بوده و مردم این دیار در عصر تکنولوژی و ارتباطات، همچنان به بسیاری از آیین‌های سنتی و اعتقادی خود پایبند بوده و آنها را به نسل‌های بعدی خود نیز منتقل می‌کنند. دلدادگی و معرفت دینی مردمان این خطه از سرزمین ایران، چشمگیر بوده و آنها، آیین‌های خود را موجب رشد و تقویت پایه‌های دینی در اجتماع می‌دانند. در این سرزمین، در حدود 40 درصد از مردم اهل‌سنت و 60 درصد دیگر نیز شیعه هستند، اما در برپایی این آیین سنتی، همگی آنها به نشانۀ همبستگی، دستان یکدیگر را گرفته و دل به دریا می‌سپارند. آنها، با فرستادن صلوات، سه مرتبه سرهای خود را درون آب کرده، بیرون آورده و از خداوند، طلب خیر و سلامتی می‌کنند.

پرونده:دل-به-دریا-زدن.jpg

مردمان سرزمین جنوبی ایران بر این باورند که پس از دو ماه عزاداری برای امام حسین و یاران او، در ماه‌های محرم و صفر، می‌توان با آب تنی در آب جاری دریا، بدشگونی و نحسی را از جسم و جان خود بیرون کرده و از دریا، طلب شفا و خیر کنند. آنها، آخرین چهارشنبه از ماه صفر را زمان مناسبی برای پایان دادن به اندوه دو ماهۀ خود دانسته و نیز آن را آغازی برای از سر گرفتن زندگی عادی و جشن و شادی می‌دانند. مردم خطۀ جنوب معتقدند که در زمان آب‌تنی باید هفت موج از سر آنها گذشته و با هر موج، سوره‌های انشراح، نصر، تین و توحید را می‌خوانند. پس از آن، بر محمد و آل او درود فرستاده و سه مرتبه سر خود را در آب دریا فرو کرده و بیرون می‌آورند. این آیین در راستای تطهیر بدن آدمی از گناهان و نحسی‌های سالانه با آب شور دریا صورت می‌گیرد. مردم جنوب، پس از انجام این آیین به خانه‌های خود بازگشته، رخت عزا را از تن بیرون کرده و بار دیگر بدن‌های خود را با آب شیرین می‌شویند که به «هُو شیرینی» معروف شده است. «هُو» در فرهنگ مردم هرمزگان به‌معنای آب است. برخی از مردم، در آخرین چهارشنبۀ سال شمسی نیز این اعمال را انجام داده و خود را به آب دریا می‌سپارند.

فواید

کارشناسان، بر این باورند که از نظر علمی نیز ثابت شده است آب دریا، خاصیت درمانی داشته و برای درمان انواع بیماری‌ها، به‌خصوص بیماری‌های پوستی و مفصلی بسیار مفید است. با این پشتوانۀ علمی، در چنین روزهایی، افراد مریض، توسط بستگان و نزدیکان او به کنار دریا برده شده و تن او را نیز به دریا و آب درمان‌بخش او می‌سپارند. همچنین، پس از گذران دوران نقاهت، مردم جنوب، به‌سمت دریا رفته و برای سرحال شدن، بدن خود را به آب دریا می‌زنند. مردم، از طریق آب تنی در دریا، در معرض املاح و عناصری همچون سدیم، فسفات کلسیم، منیزیم و پتاسیم قرار گرفته و این عناصر از طریق منافذ پوستی وارد بدن می‌شوند.

باورها

مردم جنوب ایران معتقدند که با دل سپردن به دریا در آخرین چهارشنبۀ ماه صفر، نیات و حوائج آنها برآورده شده و علاوه بر آن، بیماری‌ها و بدشگونی‌ها رفع خواهند شد. افراد سالمند و بزرگان هر خانه، در چنین روزی به دریا رفته و اهالی خانه را نیز به دریا می‌برند. آنها، آرزوهای خود را به دریا گفته و سر و تن خود را در آن می‌شویند. برخی از افراد مسن نیز مقداری قند و خرما با خود به دریا برده و آنها را در دریا می‌ریزند تا در ازای شیرینی که به دریا داده‌اند، شفا یابند. آنها، همزمان یک بیت شعر را با لهجۀ بندری خود می‌خوانند که «شیرینی ما بی تو، شفای تو بی ما» به‌معنای آن که شیرینی، هدیۀ ما به شوری دریا و سلامتی و شفا، هدیۀ خداوند برای ما باشد.

منابع

• «چهارشنبۀ آخر ماه صفر در هرمزگان»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ بارگذاری: 1 آبان 1398ش.
• «دل به دریا زدن، رسم دیرینۀ هرمزگانی‌ها در آخرین چهارشنبۀ ماه صفر»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی دانا، تاریخ بارگذاری: 1 آبان 1398ش.
• «سنت دیرینۀ مردم جنوب در چهارشنبۀ آخر ماه صفر» خبرگزاری میزان، تاریخ بارگذاری: 14 آبان 1397ش.
• «گناهانی که هرمزگانی‌ها به موج‌ها می‌سپارند»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بارگذاری: 14 آبان 1397ش.