رستوران

رستوران ایرانی

رستوران؛ مکان عمومی برای خوردن غذا با پرداخت هزینه.

رستوران یا غذاخوری مکانی است که در آنجا افراد با پرداخت هزینه می‌توانند غذای مورد نیاز و علاقۀ خود را تهیه کنند. امروزه با گسترش شهرنشینی، محدودیت‌های زندگی آپارتمان‌نشینی و کاهش روابط افراد در محیط خانه، بسیاری از خانواده‌ها رستوران را برای دورهمی و برگزاری مراسم‌های مختلف خانوادگی، مکان مناسبی می‌دانند.

معرفی

چلوکبابی

رستوران در لغت، به جایی گفته می‌شود که در آن غذا و نوشیدنی می‌خورند. در گذشته این مکان‌ها به مهمان‌خانه یا قهوه‌خانه شهرت داشتند. در ایران گاهی به‌جای واژۀ رستوران از اصطلاح «چلوکبابی» استفاده می‌شود. امروزه رستوران‌ها از فضای سنتی و سادۀ گذشته فاصله گرفته و برای جذب مشتری به فضایی لوکس‌تر و پُر زرق‌و‌برق با امکانات و تنوع غذایی بیشتری تبدیل شده‌اند. برخی رستوران‌ها به‌دلیل غذای خاص یا کیفیت مطلوب، مشهور شده و دارای شعبه‌های مختلف و زنجیره‌ای در یک یا چند شهر و منطقه هستند.

پیشینه

غذاخوردن در کاروانسراها یا مهمان‌خانه‌ها در ایران قدمتی طولانی دارد. تهیه و ارائۀ غذا، از شغل‌های كهن در تاریخ بشر است و سابقۀ تأمین غذای مسافران به دوران باستان بازمی‌گردد. با گسترش شهر‌نشینی، برپایی مکان‌های عمومی ویژۀ غذاخوری افزایش یافت.

پیدایش رستوران‌های مدرن در ایران

ایرانیان در گذشته بر اساس سبک زندگی اصیل خود، غذا خوردن در خانه و کنار اعضای خانواده را ترجیح می‌دادند و کمتر به سفره‌‌خانه‌ها و مهمان‌خانه‌های عمومی می‌رفتند. سفره‌‌خانه‌های عمومی در آن دوران بیشتر مورد استفادۀ مسافران خارجی بود. اولین رستوران ایرانی در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار تأسیس شد که بیشتر شبیه رستوران‌های فرانسوی بود. از دیگر رستوران‌های اولیه در ایران، مهمان‌خانه نظافت بود که در سال 1321ش توسط میرزا اسحق‌خان معز‌الدوله در تبریز ساخته شد. این رستوران‌ها در آغاز متأثر از فرهنگ و سنت ایرانی، غذاهای اصیل ایرانی را ارائه می‌کردند؛ اما با گذر زمان، سبک بیگانه در معماری و نوع غذا نیز مورد توجه قرار گرفت. امروزه رستوران‌ها و غذاخوری‌ها در ایران از نظر معماری و منوی غذایی متنوع هستند. فضای برخی رستوران‌ها همچنان متشکل از تخت‌های متعدد است که روی آنها گلیم سنتی، بالشت و پشتی قرار دارد و غذاهای اصیل و سنتی ایرانی را ارائه می‌کنند و در نام‌گذاری نیز از عناوین سنتی و اصیل مانند باغ‌رستوران، سفره‌خانه‌، طباخی، چایخانه، قهوه‌خانه و دیزی‌سرا بهره می‌گیرند. در برخی از این رستوران‌ها گروه موسیقی نیز به اجرای زندۀ موسیقی سنتی و محلی می‌پردازند.

تحول مهمان‌داری ایرانیان

ایرانیان به‌صورت تاریخی و فرهنگی در بسیاری از جشن‌ها، مراسم‌های آیینی و مذهبی و دورهمی‌های خانوادگی، غذا را در خانه تهیه می‌کردند و مناسبت‌ها بهانه‌ای می‌شد برای جمع‌شدن خویشان دور یک سفره بلندبالا در خانه‌های یکدیگر. با گذر زمان این شیوۀ مهمان‌داری دگرگون شد و تحت تأثیر سبک زندگی مدرن از خانه به رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی منتقل شد. بسیاری از خانواده‌ها به‌خصوص در کلان‌شهرها تحت تأثیر سبک زندگی مدرن، مراسم‌های جشن تولد، عقد، نامزدی و سوگواری عزیزان خود را در رستوران و تالار برگزار می‌کنند و در اثر این دگرگونی، محتوای پذیرایی هم برای میزبان و هم برای مهمان بیشتر از ماهیت این مراسم‌ها اهمیت یافته است.

عوامل ترویج رستوران‌گردی در ایران

رستوران گردون برج میلاد

1. گسترش سبک زندگی شهری و تراکم جمعیت شهرنشین؛
2. لذت در اجتماع بودن؛
3. گسترش سبک زندگی آپارتمان‌نشینی و کوچک شدن مسکن‌ها که امکان برپایی مهمانی‌های بزرگ را سلب می‌کند:
4. کاهش میزان تعامل و معاشرت افراد با دیگران مانند روابط خانوادگی، مهمانی رفتن و دید‌و‌بازدیدها؛
5. تعیین رستوران به‌عنوان یک فضای فردی و محل تفریحات آنی به‌جای خوشی‌ها و تفریحات دسته جمعی و خانوادگی؛
6. دگرگونی سبک زندگی که سفره‌ها را به میزهای غذا‌خوری تبدیل کرده، غذا خوردن را از یک امر خانگی، خارج کرده، انسان‌ها زمان کمتری را به آشپزی اختصاص می‌دهند و یا فرصت برگشتن به خانه برای خوردن غذا ندارند؛
7. تنوع‌طلبی غذایی و تبدیل غذا خوردن به تفریح و سرگرمی؛
8. تنبلی و راحت‌طلبی که غذا درست کردن را نوعی اتلاف وقت و انرژی می‌نمایاند؛
9. کم‌ اهمیت شدن آشپزی و غذا خوردن در خانه و محیط خانواده؛
10. تغییر مکان اوقات فراغت در شب‌نشینی‌ها، مهمانی‌ها و جشن‌ها از خانه به رستوران.

چالش‌های رستوران‌ در ایران

رستوران عباسی

فرهنگ غذایی اصیل ایرانیان متکی بر اهمیت مصرف مواد غذایی تازه و با‌ کیفیت، به‌موقع غذا خوردن، استفاده از نوشیدنی‌های سالم و استفاده از سبزیجات در قالب غذاهای سنتی بوده است. با گسترش رستوران‌ها در فضای شهری، این آداب غذایی و نیز ذائقۀ غذایی ایرانیان دگرگون شده و به‌خصوص نسل‌های جدید تمایل به غذاهای بیرونی و رستورانی دارند که اغلب خیلی سریع و با مواد غذایی کم‌کیفیت و پرکالری تهیه می‌شوند و سلامت افراد را تهدید می‌کند.

پیامدهای مثبت

1. رونق گردشگری: رستوران‌های سنتی با تهیه و طبخ غذاهای مختلف سنتی و اصیل ایرانی علاوه بر معرفی شایستۀ فرهنگ غذایی مردم ایران به جهان، نقش مهمی در آشنایی گردشگران با فرهنگ و آداب و رسوم و غذاهای محلی اقوام مختلف ایران دارند. همچنین رستوران‌های بین‌المللی با منوی غذاهای خارجی، پاسخ‌گوی میل و نیاز غذایی گردشگران و مهمانان خارجی در ایران هستند.
2. تبادل فرهنگ غذایی به‌خصوص با کشورهای همسایه؛
3. احیای غذاهای و سفره‌خانه‌های سنتی در کشور و آشنایی نسل جوان با سبک غذایی اصیل ایرانی؛
4. فراهم‌آوردن فرصت معاشرت و تعامل کامل با مهمانان؛
5. ایجاد فرصت و بهانه برای رفع کدورت‌ها و دشواری‌های ارتباطی میان دوستان و خویشاوندان در فضایی متفاوت و جذاب.

منابع

• «آشنایی با تاریخچه اولین رستوران ایرانی»، وب‌سایت حامی، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1403ش.
• «آشنایی با نخستین رستوران بیرون‌بر در تاریخ ایران»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1399ش.
• «آشنایی با هزینه‌های عقد / چه کسی هزینه عقد محضر و سالن عقد را می‌دهد؟»، پایگاه خبری و تحلیلی انصاف، تاریخ درج مطلب: 25 بهمن 1399ش.
• «استفاده از برنامه‌های فرهنگی در رستوران‌ها با برند ایرانی»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1393ش.
• «تاریخچه رستوران در ایران»، وب‌سایت ناریجه، تاریخ درج مطلب: 20 مرداد 1403ش.
• «چرا رستوران رفتن در ساختار زندگی‌های مدرن مورد توجه است»، خبرگزاری دانشجو: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1396ش.
• «چک لیست مراسم ترحیم + اقدامات قبل از تدفین»، خبرگزاری کار ایران: ایلنا، تاریخ درج مطلب: 19 مهر 1402ش.
• «در کدام رستوران جشن تولد بگیریم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 17 شهریور 1399ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدی: 21 مرداد 1403ش.
• «راه اندازی رستوران ایرانی و فرنگی»، وب‌سایت سانازسانیا، تاریخ بازدید: 21 مرداد 1403ش.
• «رستوران با موسیقی زنده در فرحزاد»، وب‌سایت برترین‌ها، تاریخ بازدید: 22 مرداد 1403ش.
• «رستوران‌داری | نکاتی کلیدی برای موفقیت در مدیریت رستوران‌داری»، وب‌سایت سپیدز، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1403ش.
• رفیعی نائینی، شهرام، «بررسی نقش فناوری نوین روبات‌های خدماتی در صنعت رستوران و مهمان‌نوازی سبز محور، مطالعه موردی: هتل‌های سازگار با محیط زیست و رستوران روبوشف تهران»، فصلنامۀ مطالعات مدیریت و کارآفرینی، شمارۀ 4، 1401ش.
• زعفری، فرهاد، «فرهنگ‌شناسی: رستوران‌های مدرن و مدرنیته –ایران، I.C.A»، وب‌سایت ایران شف، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1403ش.
• صالحان، حسنیه، «سبک زندگی غربی، تغییر ذائقه ایرانی»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 28 خرداد 1398ش.
• فرجی، سارا، «غذای بیرون از خانه چطور به زندگی قرن بیست و یکمی‌ها وارد شد؟»، وب‌سایت کتاب کاله، تاریخ درج مطلب: 4 مرداد 1401ش.
• مقدر، مهدی، «بررسی جایگاه صنعت رستوران داری در توسعۀ گردشگری»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 8 بهمن 1392ش.