سرکتاب باز کردن

سرکتاب باز کردن؛ خرافه‌ای به‌منظور کشف علل و عوامل ماورایی مشکلات افراد.

از گذشته تا امروز، برخی، برای حل مشکلات سخت به راهکارهایی متوسل می‌شوند که از منظر اندیشمندان، خرافه‌گرایی انگاشته می‌شود. این افراد، گاهی در زندگی خود آن‌قدر درمانده و ضعیف می‌شوند که توکل به ‌خدا را فراموش کرده و دست به دامان سحر، جادو، فال و سرکتاب می‌شوند. روی‌آوری به این سازوکارها معمولا این افراد را گرفتار مشکلات بیشتری می‌کند. امروزه نیز بسیاری از مشکلات افراد به‌دلیل باور به این انگارۀ نادرست، شکل می‌گیرد.

تعریف

سرکتاب در لغت‌نامه دهخدا به فال دیدن از روی کتاب، معنا شده است. سرکتاب باز کردن، پیش‌گویی آینده است که توسط افراد خاصی و با شیوه‌های مختلفی انجام می‌شود.

سرکتاب در باور عمومی

گاهی اوقات انسان در زندگی خود احساس درماندگی شدیدی می‌کند. انسانی که سررشته زندگی‌ از دستش خارج شده و هیچ کنترلی بر امور زندگی‌اش ندارد، تلاش می‌کند تا به هر ریسمانی چنگ بزند و خود را از این مخمصه بیرون بکشد. بسیاری از افراد در این مواقع فکر می‌کنندکه زندگی‌شان تحت تأثیر عوامل ماورایی مانند سحر، جادو، طلسم، چشم‌زخم یا مواردی از این قبیل، قرار گرفته است. چنین فردی به امید رهایی از مشکلاتش سراغ افرادی می‌رود که با علوم ماورایی آشنا باشند و برای او سرکتاب باز کنند، تا به‌وسیله دعاها و کارهای دیگر موانع از سر راه او برداشته شوند و آیندۀ خوبی در پیش روی او باز شود.

انواع سرکتاب

در باورهایی که بین مردم وجود دارد دو نوع سرکتاب باز کردن دیده می‌شود؛

سرکتاب باز کردن با حروف ابجد؛ دعانویس‌ها کتاب‌های مخصوصی برای خود دارند. آن‌ها ابتدا اسم شخص و مادرش را می‌پرسند و سپس آن را به حروف ابجد در می‌آورند و جمع می‌کنند، بعد بر 12 تقسیم می‌کنند و هرچه که باقی می‌ماند بر اساس چهار عنصر آب، آتش، باد و خاک، طبع و مشکلات و بیماری‌ها را پیش‌بینی و پیش‌گویی می‌کنند. البته این موارد دلیل و مدرک علمی ندارند.

سرکتاب باز کردن با قرآن یا کتاب‌های مقدس؛ مثلا افراد برای ازدواج فرزندان خود یا قبول شدن در امتحان، به‌جای تحقیق در امر ازدواج و درس خواندن برای امتحان، به قرآن تفأل می‌کنند و از قرآن پیش‌بینی آینده را می‌طلبند.

برای این کار از کتاب‌هایی چون حافظ، شاهنامه و مثنوی مولوی نیز استفاده می‌کنند؛ اما امروزه چون به قرآن باور بیش‌تری دارند با باز کردن قرآن آیه‌ای را به فال نیک یا فال بد می‌گیرند.

سرکتاب باز کردن از منظر آموزه‌های اسلام

در اسلام سرکتاب باز کردن، هیچ جایگاهی ندارد و در سیره و سبک زندگی پیامبر و امامان نیز هیچ توصیه و سفارشی به این کار نشده است.

در روایات نیز به چنین امری سفارش نشده، بلکه منع هم شده است. در روایتی از امام صادق آمده که به قرآن تفأل نزن و در روایتی از امام علی توصیه شده که برای انجام هر کاری آن را به فال نیک بگیر تا به خوبی برسی.

فرق سرکتاب باز کردن با استخاره

تفاوت استخاره و سرکتاب باز کردن با قرآن، آن است که در استخاره فرد بعد از تفکر و مشاوره با اطرافیان خود، اگر به تصمیم روشنی نرسید به‌سمت استخاره با قرآن می‌رود و از خدا طلب خیر می‌کند. البته در استخاره طلب خیر، هم در دنیا و هم در آخرت است. اما در تفأل یا سرکتاب باز کردن فرد فقط پیش‌گویی آینده را در همین دنیا می‌طلبد. این‌گونه تفأل زدن به قرآن بسیار نهی شده است.

جایگاه دعا در حل مشکلات

دعا کردن در تغییر سرنوشت انسان مؤثر است و در اسلام هم به آن سفارش شده است. دعا می‌تواند به‌صورت دعا برای خود یا این‌که کسی را واسطه قرار دهیم، صورت بگیرد. دعانویسی و دعا همراه داشتن از نظر شرعی اشکالی ندارد. در زمان امامان هم دعاهایی به‌منظور دفع چشم زخم یا افزایش رزق و روزی به افراد داده می‌شد که همراه خود داشته باشند و دعانویس، بین مردم به تقوا، پاکدامنی و آگاهی شناخته می‌شد.

اما امروزه بسیاری از افرادی که به کار دعانویسی و رمالی مشغول هستند به‌دنبال سودجویی از مال و عقیده مردم هستند.

از منظر آموزه‌های اسلام، علم غیب و باخبر بودن از آینده فقط متعلق به خدا است و کارشناسان دینی برای حل مشکلات، افراد را به تعقل، مشورت با اهل فن، خواندن دعاهای معتبر، صدقه دادن و خواندن نماز و قرآن راهنمایی می‌کنند.

رواج جن‌گیری و رمالی در کشورهای غیر مسلمان

در کشورهایی مانند روسیه و انگلیس، ارتباط با اجنه و ارواح برای حل مشکلات‌شان بسیار دیده می‌شود. در این جوامع، انسان‌های تحصیل‌کرده و برخی دانشمندان نیز وجود دارندکه به‌دنبال چنین راه‌حل‌هایی می‌روند. در کشور هند به‌دلیل فرهنگ خاصی که دارد این پدیده رواج بیشتری دارد و با خرافه‌های زیادتری آمیخته است. از منظر پژوهشگران، گرایش به سمت خرافه، به جامعه و فرهنگ خاصی، محدود نمی‌شود، بلکه ناآگاهی مردم، زمینه‌ساز رونق بازار رمالان و دعانویسان می‌شود.

منابع

• «آیا طلسم‌نویسی و دعانویسی واقعیت دارد؟»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 22 دی 1397ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 8 آبان 1401ش.
• «سرکتاب باز کردن»، وب‌سایت پرسمان، تاریخ درج مطلب: 28 آذر 1392ش.
• «سرکتاب چیست؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: 8 آبان 1401ش.
• «سرکتاب یا دکان شیادی با تابلوی دین؟»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 7 مهر 1392ش.
• «فرق استخاره با سرکتاب گرفتن در چیست؟»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 8 آبان 1401ش.
• مرتضوی، مریم، «آیا دعانویسی در احکام اسلامی جایگاهی دارد؟/ از چشمه زلال دین تا مرداب دعانویسان»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 6 اسفند 1397ش.
• «مرز واقعیت و خرافه؛ فرق دعا و کتاب باز کردن چیست؟»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 18 شهریور 1397ش.