خرمشهر (شهرستان)
خرمشهر (شهرستان)؛ شهرستانی در استان خوزستان در جنوب غربی ایران.
خرمشهر، شهرستانی در استان خوزستان، واقع در جنوب غربی ایران و در موقعیت مرز آبی با کشور عراق است.[۱]
جمعیت‌شناسی
آمار جمعیتی
جمعیت این شهرستان، در 1355ش، در حدود 255,633 نفر بود که پس از شروع جنگ (میان ایران و عراق)، این منطقه خالی از سکنه شد. پس از پایان یافتن جنگ، در سرشماری‌های 1375ش، جمعیت این شهرستان به 129,346 نفر رسید و در 1390ش به 163,701 نفر افزایش یافت.[۲] در سرشماری صورت گرفته در 1395ش نیز جمعیت شهرستان خرمشهر در حدود 170,976 نفر اعلام شد.[۳]
اقوام و زبان‌ها
بیشترین جمعیت این شهرستان را مردمی از طوایف بنی‌کعب، قبایل بَحارِنه (بحرینی‌ها)، بیت‌غانم، خاندان سادات جزایری، خاندان جمال‌الدین و عشایر بنی‌طُرَف، تشکیل می‌دهند.[۴]
مردم این منطقه، به زبان‌های فارسی و عربی سخن گفته و از مسلمانان و شیعیان دوازده امامی هستند.[۵]
جغرافیا
موقعیت جغرافیایی
شهرستان خرمشهر، از غرب با کشور عراق، از جنوب غربی با رود مرزی اروندرود، از جنوب و جنوب شرقی با شهرستان آبادان، از شرق با شهرستان شادگان و از شمال با شهرستان اهواز همسایگی دارد.[۶]
کوه‌ها و دشت‌ها
جغرافیای خرمشهر، به‌صورت کلی به زمین‌های هموار و پوشیده از شوره‌زار و نیز بلندی‌هایی اندک، مانند تپه‌های جنوب شرقی این شهرستان (کوه‌های میشان با ارتفاع 250 متر)، تقسیم می‌شود.[۷]
آب و هوا
آب‌وهوای این منطقه، متأثر از بادهای خشک و گرمی است که از سمت عربستان می‌وزد. رطوبت خرمشهر، به‌دلیل نزدیکی به آب کارون، اروندرود و خلیج فارس، بسیار بالا است. اما، با توجه به درجۀ بالای هوا در این مناطق، این رطوبت منجر به بارندگی نشده و این منطقه، از بارندگی بسیاری کمی برخوردار است. خرمشهر، از جمله نقاط گرم در ایران است که دمای آن، در برخی از روزهای سال، به بالاتر از 50 درجه سانتی‌گراد می‌رسد.[۸] علاوه بر آن، طوفان خاک و شن، در تمامی ماه‌های سال، به‌ویژه ماه‌های خرداد و تیر، در این منطقه وجود داشته و گاهی چنان شدت می‌گیرد که رفت‌وآمد را با مشکل مواجه می‌کند.[۹]
اقتصاد
کشاورزی و دامپروری
اقتصاد خرمشهر، بیشتر بر پایۀ کشاورزی، دامداری، ماهیگیری، بازرگانی و صنایع ماشینی و دستی است. از آن‌جایی که خرمشهر، در منطقه جلگه‌ای خوزستان قرار گرفته، از نظر کشاورزی، شرایط مساعدی دارد. از جمله محصولاتِ تولیدی این شهرستان می‌توان به نیشکر، چغندر قند، خرما و مرکبات اشاره کرد. در برخی نقاط، مردم به کِشت و تولید گندم، جو، تره‌بار و برنج نیز می‌پردازند.[۱۰] کاشت درختان خرما و صیفی‌جات نیز از جمله فعالیت‌های اقتصادی عمده به‌‌شمار می‌روند.
صنعت
از جمله صنایع ماشینی این منطقه نیز می‌توان به کارگاه‌های ساخت قایق و کشتی‌های کوچک در خرمشهر اشاره کرد.[۱۱]
فرهنگ و هنر
تصویرپردازی
مقاومت مردم خرمشهر در 8 سال دفاع مقدس، موضوع بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی بوده است. از جمله فیلم‌های ساخته شده در این زمینه می‌توان به کیمیا، سرزمین خورشید، دوئل، روز سوم، خاک سرخ، قفسی برای پرواز، در چشم باد و گل‌های گرمسیری اشاره کرد.[۱۲]
آداب و رسوم
آداب و رسوم دینی و ملی در این خطه، با توجه به سنت‌های گذشته در میان مردم، هنوز رایج است. مراسم مذهبی ماه‌های محرم و صفر در این سرزمین، که همراه با موسیقی‌های محلی برگزار می‌شود، برای هر ایرانی، آشنا است.[۱۳] برگزاری محافل مذهبی در ماه مبارک رمضان نیز در این شهرستان متداول است. مردم، در کنار روزه‌داری، در محافل معنوی نیز شرکت کرده و سفره‌های افطاری متعددی را می‌گسترانند.[۱۴]
جاذبه‌های گردشگری
از دیدنی‌های این شهرستان زیبا می‌توان به پل شهید جهان‌آرا (پل دوم خرمشهر)، بازار سیف، کنزالمال، مسجد جامع، جزیره مینو، قصر فیلیه، اروندرود، مجتمع تفریحی_تجاری برلیان، موزه جنگ، بازار ماهی‌فروشان، پارک ساحلی خرمشهر، کشتی زمان جنگ اروند صغیر، مجتمع گردشگری جزیره مینو، کانال عضدی و بازار بزرگ امام رضا اشاره کرد.[۱۵]
صنایع محلی
در خرمشهر، بافت حصیر، عبا و سبد خرما، رواج دارد.[۱۶]
تقسیمات کشوری
آخرین تقسیمات کشوری صورت گرفته، این شهرستان را دارای 2 بخش (مرکزی و مینو)، 3 شهر (خرمشهر، مقاومت و مینوشهر) و 4 دهستان معرفی کرده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ تکمیل همایون، «خرمشهر»، دانشنامه ایران‌زمین.
- ↑ جعفری، «خرمشهر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ مرکز آمار ایران، جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395ش.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ۱۳۶۵ش، ج90، ص57؛
عزیزی بنی‌طرف، قبایل و عشایر عرب خوزستان، ۱۳۷۳ش، ص۳۵ و ۴۲-۴۳ و ۶۹-۷۱ و ۷۵. - ↑ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ۱۳۶۵ش، ج90، ص57.
- ↑ مؤسسة گيتاشناسي، اطلس گيتاشناسي استان‌هاي كشور، 1383ش، ص117.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ۱۳۶۵ش، ج90، ص58.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ۱۳۶۵ش، ج90، ص58.
- ↑ جعفری، «خرمشهر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ۱۳۶۵ش، ج90، ص57-58.
- ↑ جعفری، «خرمشهر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «معرفی فیلم‌هایی که برای خرمشهر ساخته شدند»، سایت مشرق نیوز.
- ↑ «فرهنگ شهر خرمشهر»، سایت بانی بوم.
- ↑ «آداب و رسوم مردم خرمشهر در ماه مبارک رمضان»، سایت خبرگزاری آنا.
- ↑ «دیدنی‌های خرمشهر»، سایت کجارو.
- ↑ جعفری، «خرمشهر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ دفتر تقسيمات كشوري، نشرية عناصر و واحدهاي تقسيمات كشوري، 1384ش.
منابع
- «آداب و رسوم مردم خرمشهر در ماه مبارک رمضان»، سایت خبرگزاری آنا، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1401ش.
- تکمیل همایون، غلامحسین، «خرمشهر»، دانشنامه ایران‌زمین، تاریخ بازدید: 8 مرداد 1401ش.
- جعفری، شیوا، «خرمشهر»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.
- دفتر تقسيمات كشوري، نشرية عناصر و واحدهاي تقسيمات كشوري، تهران، دفتر تقسيمات كشوري (وزارت كشور)، 1384ش.
- «دیدنی‌های خرمشهر»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1401ش.
- عزیزی بنی‌طرف، یوسف، قبایل و عشایر عرب خوزستان، تهران، سهند، ۱۳۷۳ش.
- فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور (آبادان)، ادارۀ جغرافیایی ارتش، تهران، ۱۳۶۵ش.
- «فرهنگ شهر خرمشهر»، سایت بانی بوم، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1401ش.
- مرکز آمار ایران، جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395ش.
- «معرفی شهر خرمشهر»، سایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: 4 مرداد 1401ش.
- «معرفی فیلم‌هایی که برای خرمشهر ساخته شدند»، سایت مشرق نیوز، تاریخ بازدید: 11 مرداد 1401ش.
- مؤسسة گيتاشناسي، اطلس گيتاشناسي استان‌هاي كشور، تهران، گيتاشناسي، 1383ش.