سیمین دانشور
سیمین دانشور، نخستین زن داستان‌نویس ایران.
تولد
سیمین دانشور در هشتم اردیبهشت ۱۳۰۰ش در شیراز متولد شد.[۱]
زندگی شخصی
پدر او محمدعلی دانشور ملقب به احیاء السلطنه از پزشکان بنام شیراز و مادرش قمرالسلطنه حکمت، نقاش و از شاگردان کمال‌الملک بود.[۲] او در ۱۳۲۸ش با جلال آل‌احمد، ادیب، متفکر و سیاستمدار ازدواج کرد.[۳]
تحصیلات
سیمین ابتدایی و دبیرستان را در مدرسۀ مهرآیین شیراز گذراند. مدیر این مدرسه انگلیسی‌زبان بود و اکثر درس‌ها در مدرسه نیز به زبان انگلیسی تدریس می‌شد. همچنین خانوادۀ دانشور خدمتکاری داشتند که به زبان انگلیسی مسلط بود. همۀ این‌ها سبب شد تا او در همان دوران کودکی و نوجوانی به زبان انگلیسی مسلط شود.[۴] در امتحانات نهایی متوسطه، شاگرداول شد و پس از آن به دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران رفت.[۵] او در این دانشگاه از محضر بزرگانی چون محمدتقی بهار، احمد بهمنیار، بدیع‌الزمان فروزانفر، نصرالله فلسفی و محمدحسین تونی (فاضل تونی) بهره‌مند شد اما بیش از همه خود را مدیون دکتر فاطمه سیاح می‌دانست که سبب گرایش او به داستان‌نویسی شده بود.[۶] او رشتۀ ادبیات را تا مقطع دکتری ادامه داد و در سال ۱۳۲۸ش از رسالۀ خود با عنوان «علم‌الجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» دفاع کرد. سیمین پس از آن در سال 1331ش با دریافت بورس به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در رشتۀ زیبایی‌شناسی تحصیل کرد. در این دانشگاه بود که نزد والاس استنگر و فیل پریک داستان‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی را آموخت.[۷]
آغاز آشنایی او با ادبیات
فضای حاکم بر خانواده سبب شد تا سیمین از همان دوران کودکی با اشعار سعدی، حافظ و همچنین آثار ناصرخسرو و بیهقی آشنا شود.[۸] همچنین دسترسی به کتابخانۀ مجهز پدر و علاقۀ شدید او به مطالعه، سبب آشنایی زودهنگام او با ادبیات جهان شد.[۹]
فعالیت‌های اجرایی
دانشور مدتی در روزنامۀ ایران با نام‌های مستعار «شیرازی بی‌نام» و «شاخه نبات» مقاله می‌نوشت.[۱۰] در سال 1329ش به‌عنوان دبیر زیبایی‌شناسی با هنرستان عالی موسیقی همکاری داشت و پس از آن برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت.[۱۱] پس از بازگشت به ایران به ترجمۀ داستان و همکاری با مطبوعات ادامه داد و در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و مجلۀ نقش و نگار را منتشر کرد. او همچنین مدتی به‌عنوان عضو هیئت نویسندگان مجلۀ علم و زندگی اشتغال داشت.[۱۲] او در سال 1338ش در دانشگاه تهران استخدام شد و به تدریس تاریخ هنر پرداخت و در سال 1358ش با رتبۀ دانشیار بازنشسته شد.[۱۳]
آثار
کتاب‌ها
- مجموعه داستان آتش خاموش، اردیبهشت 1327ش؛
- شهری چون بهشت، دی ۱۳۴۰ش؛
- به کی سلام کنم؟، خرداد ۱۳۵۹ش؛
- پرنده‌های مهاجر، ۱۳۷۶ش.
رمان‌ها
- سووشون، تیر ۱۳۴۸ش؛
- جزیره سرگردانی، ۱۳۷۲ش؛
- ساربان سرگردان، ۱۳۸۰ش؛
- کوه سرگردان.
آثار غیرداستانی
- غروب جلال؛
- شاهکارهای فرش ایران؛
- راهنمای صنایع ایران؛
- ذن بودیسم؛
- مبانی استتیک.
ترجمه‌ها
- سرباز شکلاتی، نوشته برنارد شاو، ۱۳۲۸ش؛
- دشمنان، نوشته آنتون چخوف، ۱۳۲۸ش.[۱۴]
مهم‌ترین اثر دانشور
«سووشون» مهم‌ترین اثر سیمین بود که در سال 1348ش منتشر شد. منتقدان و تاریخ‌نگاران ادبی ایران این سال را آغاز داستان‌نویسی زنان و سیمین دانشور را اولین زن رمان‌نویس ایران می‌دانند. همچنین انتشار میلیونی این اثر در داخل و ترجمۀ آن به شانزده زبان، سبب شهرت او به‌عنوان یک زن ایرانی داستان‌نویس در تراز جهانی شد.[۱۵] برای نخستین بار در این رمان راوی و نویسنده زن است، چیزی که تا به آن روز در ایران رایج نبود. سووشون بیانگر زندگی زوج جوانی با نام‌های زری و یوسف در خلال جنگ جهانی دوم و نفوذ انگلیس‌ها در جنوب ایران است.[۱۶]
درگذشت
سیمین دانشور سرانجام پس از یک دوره بیماری آنفلوانزا در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ش در تهران دیده از جهان فروبست و در قطعه هنرمندان بهشت‌زهرا به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانويس
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص405-409.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص406-415.
- ↑ تقی‌زاده، «نخستین داستان‌نویس زن ایرانی»، شهریور و مهر 1386ش، ص48.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص412.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ طهماسبی نمینی، جزیره‌نشین سرگردان (جستارهایی دربارۀ آثار سیمین دانشور)، 1395ش، ص40.
- ↑ جعفری، نامه‌های سیمین دانشور به جلال آل احمد1383ش، ص19.
- ↑ مافی، نام‌های مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، 1381ش، ص118.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص423-425.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص424.
- ↑ عبداللهی، «سالشمار دکتر سیمین دانشور»، فروردین و تیر 1389ش.
- ↑ «سیمین دانشور از جلال آل احمد تا سووشون»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 26 اسفند 1398ش.
- ↑ اسحاقیان، درنگی بر سرگردانی‌های شهرزاد پسامدرن، 1385ش، ص12.
- ↑ پرستش؛ قربانی، «سرگذشت سیمین دانشور در میدان ادبی ایران»، بهار و تابستان 1391ش، ص32 و 41.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
منابع
- «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- «سیمین دانشور از جلال آل احمد تا سووشون»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 26 اسفند 1398ش.
- اسحاقیان، جواد، درنگی بر سرگردانی‌های شهرزاد پسامدرن، تهران، گل‌آذین، 1385ش.
- پرستش، شهرام؛ قربانی، ساناز، «سرگذشت سیمین دانشور در میدان ادبی ایران»، جامعه‌شناسی هنر و ادبیات، سال چهارم، شماره 1، بهار و تابستان 1391ش.
- تقی‌زاده، صفدر، «نخستین داستان‌نویس زن ایرانی»، ماهنامۀ فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ادبی فردوسی، شمارۀ 56-57، شهریور و مهر 1386ش.
- جعفری، مسعود، نامه‌های سیمین دانشور به جلال آل احمد، تهران، نیلوفر، 1383ش.
- دانشور، سیمین، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، گردآورنده: مصطفی زمانی‌نیا، تهران، کتاب سیامک، 1375ق.
- طهماسبی نمینی، زهرا، جزیره‌نشین سرگردان (جستارهایی دربارۀ آثار سیمین دانشور)، تهران، روزگار، 1395ش.
- عبداللهی، مهناز، «سالشمار دکتر سیمین دانشور»، مجله فرهنگی هنری بخارا، شماره 75، فروردین و تیر 1389ش.
- مافی، عباس، نام‌های مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، تهران، امیرکبیر، 1381ش.