لاجیم

لاجیم؛ از مناطق گردشگری استان مازندران، معروف به «نگین انگشتری سوادکوه».

لاجیم، شامل جنگل و روستایی از توابع سوادکوه در استان مازندران است که بخشی از ذخیره‌گاه هیرکانی محسوب شده و به «نگین انگشتری سوادکوه» نیز شهرت دارد.

تاریخچه

باستان‌شناسان، از بررسی برج لاجیم و نیز کتیبه‌هایی که در این منطقه یافت شده به این باور رسیده‌‍اند که لاجیم، در گذشته، دارای برج‌وباروی مستحکمی بوده و نحوۀ ساخت برج لاجیم و قرار گرفتن خندق‌هایی عمیق در سه طرف آن، حکایت از وجود قلعه‌ای با دیوارهای قطور در این منطقه داشته است. برخی قدمت این روستا را از قرن 4 و 5ق، دانسته و قدمت برج تاریخی لاجیم را نیز به 1500 سال قبل نسبت می‌دهند.

جمعیت‌شناسی

جمعیت روستای لاجیم، در 1385ش در حدود 742 نفر اعلام شد که در 1390ش به 778 نفر افزایش یافته است. این مردم، به زبان مازندرانی سخن گفته و همۀ آنها مسلمان و پیرو مذهب جعفری هستند.

موقعیت جغرافیایی

جنگل لاجیم در استان مازندران، در منطقۀ سوادکوه از رشته‌کوه‌های البرز شرقی قرار گرفته است. روستای لاجیم نیز از توابع بخش مرکزی شهرستان سوادکوه است که در 30 کیلومتری از شمال شرقی پل سفید و 35 کیلومتری از جنوب شرقی ساری واقع شده است. این روستا، از شمال به جنگل و روستاهای ورکی، آقمشه و آمره، از شرق به جنگل‌های آچو، منطقۀ دودانگه و قارن‌سرا، از جنوب به جنگل و روستاهای اتو و پیرنعیم و از غرب به روستاهای ولیلا و سوخته‌سرا می‌رسد.

رشته‌کوه‌ها

روستای لاجیم توسط کوه‌هایی همچون قیاس‌کوه در شمال، پاتاق‌کوه در غرب، آچوکوه و کیجا قلعه در شرق و نیز اروگاء و گرد غول در جنوب محاصره شده است.

پوشش گیاهی

این جنگل، به‌دلیل داشتن آب‌وهوای مرطوب، از پوشش گیاهی غنی برخوردار است. درختان کهنسالی در این منطقه وجود دارند که از عصر یخبندان جان سالم به در برده‌ و از بقایای جنگل‌های هیرکانی محسوب می‌شوند.

آب‌وهوا

لاجیم، در ارتفاع 760 متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای آب‌وهوایی کوهستانی است. تابستان‌های این منطقه خنک و معتدل و زمستان‌های آن نیز سرد است. در فصل سرما و بازگشایی مدارس، بسیاری از مردم این منطقه، به مکان‌های گرمسیر مهاجرت می‌کنند. میانگین بارندگی در این منطقه نیز در حدود 1109 میلی‌متر در سال است.

منابع آبی

در این روستا، رودخانۀ لاجیم (کَسِلیان) جریان دارد که از سرشاخه‌های رود تجن بوده و از کوه‌های سامان سرچشمه می‌گیرد. آب این رودخانه، توسط نهربندی به‌نام «هندازی» به‌سمت مزارع هدایت می‌شود. علاوه بر آن، چشمه‌ای به‌نام «چِرچِری» در این روستا جریان دارد که از آب آن برای تأمین آب آشامیدنی روستا استفاده می‌شود.

معماری

روستای گردشگری لاجیم، دارای بافتی سنتی و متمرکز در دامنه‌های البرز و جنگل‌های انبوه است. هستۀ اولیۀ این روستا، در پایین محله و در اطراف مسجد و برج شکل گرفته است. خانه‌ها در این منطقه، شامل ایوان‌های بزرگ، دیوارهای گِلی، کف کرسی سنگی، سقف شیروانی و اتاق‌های تو در تو هستند. کارشناسان، بر این باورند که این سبک معماری از نوع فعالیت و معیشت مردم، الهام گرفته است. خانه‌های جدید در این روستا، به همان سبک خانه‌های قدیمی ساخته می‌شوند با این تفاوت که در آنها، از مواد و مصالح جدید و مقاوم‌تری استفاده می‌شود.

اقتصاد

مردم در روستای لاجیم به فعالیت‌هایی همچون زراعت، باغ‌داری، دام‌داری و تولید صنایع دستی مشغول هستند. مهمترین محصولات زراعی آنها، برنج ،گندم، جو و سیب‌زمینی است. از جمله تولیدات باغی این منطقه، آلوچه و سیب هستند. دام‌داری نیز در این منطقه به‌صورت سنتی رواج داشته و مردم به پرورش طیور خانگی در خانه‌های خود مشغول هستند. علاوه بر آن، گروهی از مردم در کارخانه‌های چوب‌بری و نیز در واحدهای تولید گل‌وگیاه زینتی و جنگلی (نهالستان جاجیم) مشغول به کار هستند.

گردشگری

روستای گردشگری لاجیم، در استان مازندران، به‌دلیل غنای تاریخی خود و نیز قرار گرفتن در میان سه منطقۀ خوش آب‌وهوا و سرسبز کسلیان، دودانگه و چهاردانگه، سالانه، میزبان گردشگران بسیاری است. از جمله جاذبه‌های تاریخی در این روستا می‌توان به آثار باقی‌مانده از گورستان گبری، برج تاریخی لاجیم، سنگ‌نوشته‌های کوفی و پهلوی در این منطقه اشاره کرد. جنگل زیبای لاجیم و مسیر گلگشت در کنار رودخانۀ لاجیم نیز از جمله جاذبه‌های طبیعی در این منطقه به شمار می‌روند.

سوغات و صنایع محلی

تولید صنایع دستی از جمله جاجیم‌بافی، چرم‌سازی، جوراب‌بافی، پتو بافی، لاک‌تراشی و نجاری در این روستا رایج هستند.

غذاهای محلی

کتی خورشت، آش ترش، آش دوغ و بنه‌بزهآش از جمله غذاهای محلی این منطقه محسوب می‌شوند.

آداب‌ورسوم

مردم در روستای لاجیم، همچون سایر مردم ایران، دارای جشن‌ها و مراسم‌های آیینی و ملی هستند. در روزهای عید نوروز، اعیاد مذهبی همچون قربان، فطر و غدیر و نیز ولادت پیامبر در این منطقه جشن و سرور بر پا می‌شود. در روزهای وفات ائمه و نیز در ایام محرم نیز در این منطقه مراسم سوگواری برقرار است. از جمله مراسم‌های ویژه در این منطقه نیز می‌توان به مجمع سری در جشن عروسی، سیزده شو، عید مردگان و آیین 26 عید ماه اشاره کرد. از جمله بازی‌های محلی در این منطقه نیز «کشتی لوچو» است که در بین جوانان رواج دارد.

موسیقی

سازهایی همچون تمبک، سرنا و لَله وا در این منطقه رایج هستند. مردم لاجیم، به آوازخوان‌های محلی «لوطی» می‌گویند.

مسیر دسترسی

برای بازدید از این منطقۀ گردشگری، کافی است از مسیر جاده‌ای تهران- فیروزکوه به‌سمت روستای لاجیم حرکت کرد. در تهران، می‌بایست اتوبان بسیج به‌سمت آبعلی و دماوند را پیموده و پس از پشت سر گذاشتن شهرهای پردیس، رودهن، بومهن و دماوند به فیروزکوه رسید. با ادامه راه به‌سمت سوادکوه، می‌توان به روستای لاجیم رسید. برای کسانی که خودروی شخصی ندارند، وسایل نقلیۀ عمومی همچون اتوبوس‌هایی به‌سمت شهرهای مختلف استان مازندران فراهم شده است.

منابع

• «جنگل لاجیم کجاست؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: 27 مهر 1401ش.
• «روستای لاجیم، پیوندگاه تاریخ و طبیعت»، وب‌سایت میهمان شو، تاریخ بارگذاری: 29 فروردین 1399ش.
• «روستای لاجیم»، وب‌سایت توریستگاه، تاریخ بازدید: 27 مهر 1401ش.
• «لاجیم»، وب‌سایت دهگردی، اطلس گردشگری ایران، تاریخ بازدید: 27 مهر 1401ش.
• «لاجیم»، ویکی روستا، تاریخ بازدید: 27 مهر 1401ش.