محمد اسحاق فیاض

آیت الله محمداسحاق فیاض

محمد اسحاق فیاض؛ مجتهد افغانستانی و مرجع تقلید شیعیان.

محمد اسحاق فیاض، از دانش‌آموختگان مکتب آیت‌الله خویی و از عالمان معروف شیعه در افغانستان است. او، باتربیت شاگردان و انجام خدمات فراوان اجتماعی، فرهنگی، علمی و مذهبی، از محبوبیت و جایگاه اجتماعی خاصی نزد مردم برخوردار است.

کودکی و نوجوانی

اسحاق فیاض، فرزند محمدرضا از قوم هزاره، در سال 1309ش، در روستای «صوبۀ» جاغوری از توابع ولایت غزنی، در یک خانوادۀ مذهبی به‌دنیا آمد. او، خواندن و نوشتن را در پنج‌سالگی از مکتب‌خانۀ زادگاه خود آغاز و دروس مقدماتی حوزوی را در مدرسۀ علمیۀ حوتقُل جاغوری، نزد قربانعلی وحیدی و رمضانعلی شریفی فراگرفت.

جوانی

فیاض، برای ادامة تحصیل عازم ایران و عراق شد. او، مدت یک‌سال در مشهد تحصیل کرد و سپس به عراق رفت. دروس حوزوی را در نجف از محضر اساتیدی همچون مدرس افغانی، اسدالله مدنی، علی آقا فلسفی و مجتبی لنکرانی آموخت. فیاض، از سن 20 سالگی به‌مدت 15 سال در درس خارج آیت‌الله خویی شرکت کرد. او، در این دوره، از شاگردان برجستة آیت الله خویی بود و در شورای استفتای او نیز فعالیت می‌کرد.

شاگردان

فیاض، شاگردان فراوانی تربیت کرد که برخی از آنها از عالمان و مدرسان بزرگ هستند، همچون آیت‌الله هاشم صالحی، آیت‌الله نادر مهدوی، علی رفیعی، علی مروج وغلام‌حسین اخلاقی.

سیرة اخلاقی

آیت‌الله فیاض، از شهرت علمی پرهیز می‌کند. او در زمان حیات آیت‌الله خویی حاضر نشد اعلام مرجعیت کرده و توضیح المسائل خود را چاپ و منتشر کند. بعد از فوت خویی نیز از پذیرش مرجعیت و نشر توضیح المسائل خودداری کرد و مردم را به تقلید از آیت‌الله سیستانی سفارش می‌کرد. فیاض، خوش‌برخورد و نسبت به سادات بسیار متواضع است و توجه خاصی به توسل به اهل‌بیت دارد.

جایگاه علمی- اجتماعی

فیاض، جایگاه علمی بالایی نزد مراجع قم و نجف دارد. وی، از افراد فعال و مورداطمینان آیت‌الله خویی بود. در شورای استفتاء مسئول استفتاءات او، و در امور حج نمایندۀ تام‌الاختیار و در سفرهای دور و نزدیک، همواره در کنار خویی بود. فیاض در میان علما و طلاب حوزه‌های علمیه نیز شناخته‌ شده است. او، از هم‌دوره‌های مراجعی همچون محمدباقر صدر، آقا جواد تبریزی، وحید خراسانی و سید علی سیستانی است.

فیاض در میان شیعیان عراق و افغانستان به‌عنوان یک مرجع تقلید، جایگاه ویژه‌ای دارد. دفاتر او در نجف، قم، تهران، مشهد، غزنی، کابل، هرات، مزار شریف و کویتة پاکستان نشانگر مقبولیت او نزد مردم است. معرفی او، به‌عنوان شخصیت جهان اسلام میان شیعه و سنی، نشان از جایگاهی علمی بالای او، در مراکز معتبر جهان اسلام دارد.

فیاض از نگاه اندیشمندان

آیت‌الله خویی، فیاض را نور چشم، دانشمند، علامه، محقق و فاضل می‌دانست. سید محمد صدر، فیاض را از مراجع اعلم دانسته و به مقلدان خود سفارش می‌کرد که بعد از فوت او، از اسحاق فیاض تقلید کند. به اعتقاد آیت‌الله عیسی خراسانی، فیاض از مفاخر حوزه‌های علمیه و از مراجع بزرگ تقلید است.

آثار

فیاض، تاکنون بیش از 40 اثر در موضوعات فقهی، اصولی، اجتماعی و سیاسی نوشته است. محاضرات فی اصول الفقه، تعلیقة علی العروة الوثقی، منهاج الصالحین، احکام البنوک، منهج الحکومة الاسلامیه، موقع المراة فی النظام السیاسی الاسلامی، المسائل الطبیة و توضیح المسایل از جمله آثار اسحاق فیاض است.

فعالیت‌ها

علمی

اسحاق فیاض، از زمان تحصیل در حوزۀ علیمۀ نجف تاکنون به تدریس، تألیف و تربیت شاگردان علوم دینی پرداخته است. او ده سال به تدریس سطوح عالی حوزه در نجف مشغول و از سال 1356ش، تدریس درس خارج فقه و اصول فقه را آغاز کرد و تاکنون ادامه دارد.

سیاسی

فیاض، هرگز از مسائل سیاسی غافل نبوده است. او، پس از سقوط صدام و تشکیل حکومت موقت در عراق، از تدوین قانون اساسی، شرکت مردم در همه‌پرسی آن حمایت کرد. در اولین انتخابات پارلمانی از ائتلاف گروهای شیعی عراق حمایت و از فساد در حکومت و توجه نکردن دولت به نیازهای عامۀ مردم انتقاد ‌کرد. فیاض نسبت به مسائل و تحولات افغانستان نیز بی‌توجه نبوده، حوادث تروریستی در افغانستان، همچون انفجار مرکز آموزشی سیدالشهدا در کابل را محکوم و از کوتاهی حکومت نسبت به تأمین امنیت شهروندان انتقاد کرده است.

اجتماعی

تأسیس بنیاد خیریه و توزیع پول نقد، مواد سوختی و غذایی موردنیاز همچون آرد، برنج، روغن و شکر میان مردم و خانواده‌های فقیر، در هرات، کابل، مزار شریف، بامیان، غزنی، ساخت و تعمیر شفاخانه (بیمارستان) و کلینیک (درمانگاه) در مناطق متعدد و محروم افغانستان، همچون شفاخانة 70 بسترخاتم المرسلین غزنی و شفاخانة علی‌ابن ابیطالب انگوری بخشی از فعالیت‌های اجتماعی آیت الله فیاض است.

فرهنگی

تأسیس حوزۀ علمیة امام صادق در کویتة پاکستان و مسجدی در شهر کراچی ازجمله فعالیت‌های فرهنگی اسحاق فیاض است.

دیدگاه‌ها

آیت‌الله فیاض، در برخی مسائل اجتماعی نظرات خاصی دارد. او، در حاکم اسلامی اعلمیت را شرط می‌داند و معتقد است که روحانیت نباید در امور سیاسی دخالت کنند. فیاض فعالیت زنان در همۀ مشاغل و پست‌‌های دولتی را جایز و در قضاوت و مرجعیت هیچ تفاوت میان مرد و زن قائل نیست. او، بلوغ شرعی دختران را اتمام 13 سال قمری می‌داند.

منابع

• «آیت‌الله فیاض، من فرق بین زن و مرد نمی‌دانم»، خبرگزاری آفتاب، تاریخ بازدید: 24 آذر1401ش.
• «آیت‌الله فیاض به‌عنوان شخصیت برتر جهان اسلام برگزیده شد»، شیعه نیوز، تاریخ بازدید: 24 آذر1401ش.
• «پیام آیت‌الله فیاض درپی‌حادثة تروریستی کابل»، مجمع جهانی شیعه شناسی، تاریخ بازدید: 23 آذر1401ش.
• «ساخت شفاخانة 70بستر حضرت خاتم المرسلین غزنی توسط آیت الله اسحاق فیاض»، خبرگزاری صدای افغان (آوا). تاریخ بازدید: 25 آذر1401ش.
• «زندگی‌نامة محمد اسحاق فیاض»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، تاریخ بازدید: 23 آذر1401ش.
• صادقی، غلام حسین، «محمد اسحاق فیاض»، دانشنامه پژوهه پژوهشگاه باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 24 آذر1401ش.
• «فیاض محمد اسحاق»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 23 آذر1401ش.
• «فیاض، محمد اسحاق»، ویکی‌نور، تاریخ بازدید: 23 آذر1401ش.
• «کمک به خانواده‌های نیازمند توسط بنیاد خیریة آیت‌الله فیاض»، شیعه نیوز؛ شبکه تمدن، تاریخ بازدید: 24 آذر1401ش.
• «محمد اسحاق فیاض»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 23 آذر1401ش.
• محقق خراسانی، محمد عیسی، المؤالفون الافغانیون المعاصرون، نجف، النعمان، 1389ق.
• ناصری، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مؤسسة امام خمینی، چ1، 1379ش