مشارکت زنان در کشاورزی

مشارکت زنان در کشاورزی؛ فعالیت و همکاری زنان در کاشت و برداشت محصولات کشاورزی.

مشارکت زنان در کشاورزی، بیشتر میان زنان روستایی دیده می‌شود. آنها در کنار فعالیت‌های خانه‌داری به‌طور مستقیم در کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی حضور فعال دارند. این دسته از زنان با نقش‌آفرینی در خانه و مزرعه، بر رفاه و پایداری خانواده‌ اثر می‌گذارند.

پیشینه

زنان همواره در فعالیت‌های اقتصادی خانواده مشارکت داشته‌اند و به‌ سهم خود موجب پیشرفت کشاورزی بوده‌اند و متناسب با فعالیت کشاورزی، هزاران هنر دستی و صنعتی را ایجاد کرده‌اند. در مقاطعی از تاریخ و در برخی جوامع، فعالیت‌ کشاورزی زنان بیش از مردان بوده و آنها نقش اصلی را در تأمين مواد غذايي خـانواده داشته‌اند. در بسیاری از اجتماعات بشری، بدون کمک و مشارکت زنان به‌عنوان نیروي کار در مزارع، موفقیت کشاورزي ناممکن است.

آمار مشاکت زنان در کشاورزی

آمارها نشان می‌دهد که زنان ایرانی، 40 درصد از نیروي کار بخش کشاورزي را تشکیل می‌دهند. امروزه زنان روستایی نقش‌ مکمل مردان در فرآیند تولید محصولات زراعی را دارند و در برخی از فعاليت‌هاي كشاورزي كار زنان از نظر حجم و زمان، بیش‌تر از مردان است و به‌طور میانگین، کار روزانة زنان گاهی بین 15 تا 16 ساعت است که در فصل برداشت محصول، بیشتر هم می‌شود. میزان و شکل مشارکت زنان ایرانی در تولید محصولات زراعی براساس ویژگی‌های فرهنگی و شرایط اقلیمی، متفاوت است. همچنین مکانیزه‌شدن کشاورزی موجب کاهش روند مشارکت بانوان در بخش کشاورزی شده است.

انواع فعالیت‌های زنان در کشاورزی

کاشت و برداشت؛ از مهم‌ترین کارهای زنان و دختران در برخی از روستاها، نشاء و برداشت برنج است. مردان زمین‌های کاشت شالی را پر از آب کرده و با تراکتور آن را برای کاشت آماده می‌کنند و زنان قبل از طلوع آفتاب به ‌زمین‌ها‌ی پر از آب می‌روند و نشاء‌های برنج را با نظم خاصی در زمین می‌کارند. نشاء برنج از سخت‌ترین کارهای کشاورزی به‌حساب می‌آید. پرورش گیاهان لیفی مانند پنبه، كتان و كنف نیز در بسیاری از مناطق به عهده زنان نهاده می‌شود. زنان ایرانی در 50 درصد از کاشت و برداشت محصولات لیفی به‌خصوص پنبه مشارکت دارند. زنان ایرانی در پرورش گیاهان روغنی مانند سویا، آفتاب‌گردان، کنجد و زیتون و نیز روغن‌گیری از آنها، پرورش گیاهان علوفه‌ای مانند علف، یونجه و شبدر و پرورش گیاهان دارویی مانند زیره، آویشن، پونه، توتون و چای نیز نقش فعالی دارند. امروزه توسعة گیاهان دارویی نقش مهمی در اشتغال و درآمدزایی زنان ایرانی دارد. برخی پژوهش‌ها به نقش نود درصدی زنان در تولید سبزی و صیفی اشاره کرده‌اند.

باغداری؛ باغداری شامل پرورش درختان میوه‌دار سردسیری و گرمسیری، گیاهان آجیلی و همچنین گل‌های زینتی است که براساس تحقیقات و آمارهای به‌دست آمده زنان در 30 درصد امور کاشت و برداشت محصولات باغی مشارکت دارند.

باغچه‌های خانگی؛ بسیاری از زنان روستایی برای تأمین نیازها و امنیت غذایی و همچنین مدیریت اقتصادی خانواده، در کنار وظایفی که دارند باغچه‌های خانگی کوچکی را اداره می‌کنند و گیاهان بومی، درختان میوه، انواع سبزیجات و گیاهان دارویی را پرورش می‌دهند.

زنان کشاورز نمونه کشور

نسرین سلیمانی، باغدار نمونه

نسرين سليماني متولد 1335ش در استان کرمان و شهرستان عنبرآباد منطقة جیرفت، در 21 هکتار به تولید محصولات باغی و گلخانه‌ای شامل خیار، خرما و مرکبات مشغول است. عمل به توصیه‌های کارشناسان، رعایت اصول کاشت و برداشت، بازاریابی، نگهداری و بسته‌بندی باکیفیت محصولات از مواردی است که موجب شده خانم سلیمانی به‌عنوان باغدار نمونۀ زن در کشور معرفی شود.

حمیده حسینی، کشاورز نمونه

حميده حسيني متولد 1352ش در استان آذربايجان غربي و شهرستان خوي، با توليد 7 تن گندم آبي در هكتار، گندم‌كار نمونۀ كشور در سال 1384ش معرفی شد. وی از 1378ش در اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی بخش کشاورزی نقش فعالی داشت. رعايت زمان مناسب كاشت، آبیاری و برداشت تهية مناسب بستر بذر، استفاده بهينه از سم و كود و تنظيم كمباين جهت جلوگيري از ريزش زیاد گندم از مهم‌ترین دلايل انتخاب حمیده حسینی به‌عنوان كشاورز نمونه است.

مریم همت‌پور

مریم همت‌پور مدیر عامل شرکت تعاونی روستایی زنان الزهرا، از روستای مود در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی است و فعالیت اجتماعی خود را با عنوان مددکار جهاد کشاورزی در روستا آغاز کرد؛ سپس در1374ش به‌منظور احیای صنایع دستی و ایجاد زمینه برای اشتغال و حضور دختران تحصیل‌کرده و زنان روستا در فعالیت‌های اجتماعی، تعاونی الزهرا را ثبت و راه‌اندازی کرد. در تعاونی الزهرا فعالیت‌هایی نظیر خرید، بسته‌بندی و فروش محصولات کشاورزی به فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها و تبدیل گیاهان دارویی به عرقیجات با روش سنتی انجام می‌شود. تعاونی الزهرا با مدیریت مریم همت‌پور در1378ش رتبه اول استان و در 1379ش و 1380ش رتبه اول در کشور را به دست آورد.

منابع

• «اجرای طرح ایجاد باغچه‌های خانگی در شهرستان کازرون»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 19 شهریور 1399ش.
• افتخار، رفیع، « همراه با زنان کشاورز»، پایگاه اطلاع ‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 15 مهر 1402ش.
• «باغدار نمونة زن 18 تن مركبات در يك هكتار باغ توليد كرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 18 دی 1384ش.
• «بانوان زنجانی باید با مکانیزه شدن بخش کشاورزی همگام شوند»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1393ش.
• پاسندی، حدیثه، «زنان نشاگر»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 23تیر 1398ش.
• پناهی، رجب، «شهرنشینی و تاثیر آن بر اراضی کشاورزی در چین»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: 24 مهر 1402ش.
• «زنان، پیشروان توسعة روستایی»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 15 مهر 1402ش.
• «زنان نمونة کشاورزی سال 1384»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 17مهر1402ش.
• شمس، نازیلا و دیگران، «بررسی مشارکت زنان روستايی در فعاليت‌های دامداری»، نشریة روستا و توسعه، 1397ش.
• طرهانی و دیگران، «بررسی نقش و جایگاه زنان روستایی در تولید و توسعة کشاورزی»، همایش ملی زن و توسعة پایدار روستایی 1393ش.
• فال سلیمان ودیگران، «بررسی نقش شرکت‌هاي تعاونی روستایی زنان در وضعیت اقتصادي و اجتماعی اعضا»، مجلة علمی پژوهشی برنامه‌ریزي فضایی (جغرافیا)، شمارة چهارم، زمستان 1392ش.
• «کاشت و برداشت گیاه دارویی زیره توسط بانوی دیلمی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 4 اردیبهشت 1402ش.
• «كشاورز نمونة 7 تن در هكتار گندم آبي برداشت كرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 11 دی 1384ش.
• «گروه‌بندی گیاهان زراعی»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 23 بهمن 1387ش.
• «همراه با زنان کشاورز»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 16مهر1402ش.