مهماندار هواپیما

پذیرایی از مسافران و راهنمایی آنها بر عهده مهماندار است

مهماندار هواپیما؛ ارائه کننده خدمت به مسافران در هواپیما.

مهماندار هواپیما از مشاغل خدماتی در هواپیما است که آموزش نکات مهم حین پرواز، پذیرایی از مسافران و راهنمایی آنها را در هواپیما بر ‌عهده دارد. مهمانداری هواپیما با وجود چالش‌های متعدد یکی از مشاغل پرطرفدار در میان بانوان است.

معرفی

مهماندار هواپیما از خدمۀ پرواز است^[۱] و به‌منظور ایمنی بیشتر و آسایش مسافران در پرواز‌ هواپیماها به‌کار گرفته می‌شود. خدمات مهماندار، نوعی احساس راحتی در سفر را به مسافران می‌دهد.^[۲]

شرایط

شغل مهمانداری از مشاغل سخت و پرمسئولیت است؛^[۳] اما به‌دلیل بازار کار مناسب و درآمد خوب به یکی از مشاغل پرطرفدار به‌خصوص میان بانوان تبدیل شده است. جذب نیرو برای شغل مهمانداری در هواپیما، شرایط مخصوصی دارد، از جمله: صلاحیت پزشکی و سلامت جسمی و روانی؛ مدرک مهمانداری؛ صبوری در پاسخگویی به مسافران؛ مهارت برقراری ارتباط با مسافران؛ علاقمندی به سفر؛ تسلط به زبان خارجی در پروازهای بین‌المللی؛ آراستگی؛ توانایی خودکنترلی و حفظ آرامش؛ تاب‌آوری در برابر فشارهای کاری؛ داشتن روحیۀ کار گروهی و بهره‌مندی از روحیه و انرژی زیاد.^[۴] در جمهوری اسلامی ایران، ویژگی‌ها و شرایط مهمانداران هواپیما بر اساس آموزه‌های اسلامی به‌ویژه در حوزۀ حجاب و کرامت انسانیِ زن، تعریف می‌شود.^[۵]

کارکرد فرهنگی

با توجه به اهمیت روزافزون صنعت توریسم و نقش شرکت‌های هواپیمایی در توسعۀ آن در کشور، مهماندار هواپیما به منزلۀ حلقۀ انسانی مرتبط با مسافران از اهمیت بالایی برخوردار است.^[۶] نوع رفتار مهماندار هواپیما نقش مهمی در رضایت گردشگر ^[۷] و ترغیب وی برای انتخاب مجدد ایران برای مسافرت و درآمدزایی کشور از طریق صنعت توریسم دارد. مهمانداران هواپیما با داشتن ظاهری متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی ـ اسلامی نقش مهمی در جذب توریست و آشنایی گردشگران و مسافران خارجی با فرهنگ ایرانی-اسلامی دارند.^[۸]

چالش‌ها

مهمانداری هواپیما اگرچه یک شغل پر‌طرفدار است؛ اما با چالش‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی بسیار روبرو است، از جمله:

شیفت‌های کاری فشرده به‌ویژه در تعطیلات، اعیاد و مناسبت‌های ملی و مذهبی؛^[۹]
خستگی جسمی و روانی به‌دلیل دوری طولانی‌مدت از خانواده و دوستان؛^[۱۰]
افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند واریس، پا درد و کمردرد؛ ^[۱۱]
اختلال در روابط خانوادگی و کاهش عملکرد در محیط خانواده؛^[۱۲]
فراوانی تنش‌های محیط کار در مواجهه با مسافران پرخاشگر یا مبتلا به بیماری‌های خاص^[۱۳] و همچنین احتمال خطراتی مانند سقوط هواپیما یا قرار گرفتن در معرض اختلاف فشار هوا؛^[۱۴]
بی‌توجهی برخی شرکت‌های هواپیمایی به رعایت موازین اسلامی دربارۀ حجاب بانوان مهماندار؛^[۱۵]
قبح‌زدایی از ارتباط مهماندار با نامحرم در محیط کاری با گروه پرواز^[۱۶] و با مسافران.^[۱۷]

پیامدهای فرهنگی شغل مهمانداری هواپیما برای بانوان

نگاه ابزاری و فیزیکی به زنان: اگرچه نگاه ابزاری به زنان در شغل مهمانداری هواپیما نسبت به گذشته و پیش از انقلاب کاهش یافته، اما همچنان استانداردهای جسمانی نقش پررنگی در گزینش و انتخاب افراد به‌ویژه بانوان در شغل مهمانداری دارد.^[۱۸] بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی به‌دلیل ظرافت، زیبایی و رفتار بهتر بانوان، بیشتر کادر مهمانداری خود را از میان زنان جذب می‌کنند. ^[۱۹] از طرفی بانوان مهماندار برای ارتقای شغلی به ویژگی‌های ظاهری خود بسیار اهمیت داده و برای رسیدن به ظاهر مطلوب، به اقداماتی مانند عمل جراحی و آرایش بیشتر صورت روی می‌آورند.^[۲۰]
ازدواج‌: شغل مهمانداری هواپیما برای بانوان، ازدواج آنها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. سختی این شغل برای بانوان و عدم‌پذیرش شرایط شغلی مهمانداری بعد ازدواج توسط شوهر آنها، گاهی سبب ایجاد اختلاف و مشاجره میان زن و شوهر شده و بانوان را در دوراهی استعفاء از شغل مهمانداری یا طلاق گرفتن قرار می‌دهد.^[۲۱] این عواقب برای برخی بانوان موجب ازدواج‌هراسی شده و آمار دختران مجرد را در جامعه افزایش می‌دهد.^[۲۲]
فرزندآوری و تربیت فرزند: شرکت‌های هواپیمایی هنگام استخدام زنان به‌عنوان مهماندار هواپیما، از آنها برای ترک‌نکردن خدمت به‌مدت چند سال و بچه‌دار نشدن به مدت پنج سال پس از استخدام تعهد می‌گیرند. شرایط غیر‌منعطف مهمانداری هواپیما و ناسازگاری آن با زندگی متأهلی، بر میزان فرزندآوری بانوان مهماندار، اثرگذار است. بانوان مهماندار متأهل با آسیب‌های ناشی از پرواز بر مادر و جنین مانند اختلاف فشار هوا و کمبود اکسیژن، کمبود مرخصی یا نبود مرخصی زایمان، ساعت کاری نامنظم و کمبود حضور در کنار فرزند خود مواجه هستند. این امر سبب شده آنها به تک‌فرزندی یا زندگی بدون فرزند روی آورند.^[۲۳] بانوان که اقدام به فرزند‌آوری می‌کنند، به‌دلیل اینکه نمی‌توانند وقت کافی برای ایفای نقش مادری برای فرزند و رسیدگی به امور تربیتی، آموزشی و تحصیل او ندارند^[۲۴] و مادر و فرزند هر دو دچار آسیب‌هایی مانند اضطراب،^[۲۵] انزوا و افسردگی^[۲۶] می‌شوند. برخی مهمانداران که مادر می‌شوند از شغل خود استعفا می‌‌دهند؛ اما برخی دیگر به‌دلیل نیاز اقتصادی این شرایط سخت را پذیرفته و به شغل خود ادامه می‌دهند.^[۲۷]
مدیریت امور خانه: نقش همسری و مادری از مهمترین نقش‌های زن در کانون خانواده است. اشتغال زن در کارهای شیفتی مانند مهمانداری هواپیما سبب اختلال در وظایف وی در بستر خانواده می‌شود.^[۲۸]

پانویس

منابع

اشقلی فراهانی، گیتا، «کیفیت زندگی حمل و نقل هوایی، عینیت‌ها و ذهنیت‌ها»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی مدیری، گردشگری و تکنولوژی، 1400ش.
«شغلی دیوانه‌کننده اما پرطرفدار/گزارشی از مشکلات شغل مهمانداری هواپیما»‌ وب‌سایت رکنا، تاریخ درج مطلب: 30 فروردین 1400ش.
عرفانی سروری، محبوبه و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381»، فصلنامۀ مدیریت فرهنگ سازمانی، شمارۀ 1، 1397ش.
کریمی، فاطمه، «نارضایتی مهمانداران هما از شرایط کاری»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 19 اردیبهشت 1395ش.
محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو، تاریخ درج مطلب: 27، مارس، 2024‌م.
«مهمانداران هواپیما برای چه سختی‌هایی آماده هستند؟»، وب‌سایت خبر‌آنلاین، تاریخ درج مطلب: 28 آذر 1397ش.
میربها، منیرالسادات و محسنی، سونا، «مقایسه رضایت خانوادگی و سلامت روان زنان شاغل در دو بخش پروازی و غیر پروازی شرکت هواپیمایی هما»، فصلنامۀ برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شمارۀ9، 1390ش.
«ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان، تاریخ درج مطلب: 29 دی 1398ش.

[1] . اشقلی فراهانی، «کیفیت زندگی حمل و نقل هوایی، عینیت‌ها و ذهنیت‌ها»، 1400ش، ص649-650.

[2] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[3] . کریمی، «نارضایتی مهمانداران هما از شرایط کاری»، خبرگزاری مهر.

[4] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[5] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص238،

[6] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص237،

[7] . اشقلی فراهانی، «کیفیت زندگی حمل و نقل هوایی، عینیت‌ها و ذهنیت‌ها»، 1400ش، ص649-650.

[8] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص239،

[9] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[10] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[11] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[12] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[13] . «مهمانداران هواپیما برای چه سختی‌هایی آماده هستند؟»، وب‌سایت خبر‌آنلاین.

[14] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[15] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص239،

[16] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[17] . «مهمانداران هواپیما برای چه سختی‌هایی آماده هستند؟»، وب‌سایت خبر‌آنلاین.

[18] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص238-239،

[19] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[20] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص238-239،

[21] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص238-239،

[22] . عرفانی سروری و همکاران، «استراتژی مدیران سازمانی و تمرد هویتی (پوششی، آرایشی و کلامی) بانوان مهماندار در پروژه استانداردسازی یونیفرم زنان مهماندار ایرانی 89-1381» 1397ش، ص238.

[23] . «شغلی دیوانه‌کننده اما پرطرفدار/گزارشی از مشکلات شغل مهمانداری هواپیما»‌ وب‌سایت رکنا.

[24] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[25] . میربها و محسنی، «مقایسه رضایت خانوادگی و سلامت روان زنان شاغل در دو بخش پروازی و غیر پروازی شرکت هواپیمایی هما»، 1390ش، ص209-210.

[26] . «شغلی دیوانه‌کننده اما پرطرفدار/گزارشی از مشکلات شغل مهمانداری هواپیما»‌ وب‌سایت رکنا.

[27] . «ناشنیده‌هایی از شغل مهمانداری هواپیما»، وب‌سایت تابناک‌جوان.

[28] . محمدی، «معرفی شغل مهماندار هواپیما درآمد و بازار کار مهماندار هواپیما»، وب‌سایت استخدام‌شو.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]