اورشلیم؛ از کهن‌ترین شهرهای جهان اسلام و پایتخت کشور فلسطین.
اورشلیم، پایتخت کشور فلسطین بوده که توسط رژیم صهیونیستی اشغال شده و هویت‌زدایی می‌شود. رژیم اسرائیل می‌کوشد به دروغ این شهر را پایتخت خود معرفی کند؛ اما این تلاش در جهان به رسمیت شناخته نشده و تنها دولت آمریکا و چند دولت غربی از آن حمایت کرده‌اند. سابقه و رویداهای تاریخی، نام‌گذاری‌ها و آثار اسلامی در این شهر بر هویت فلسطینی و اسلامی آن گواهی می‌دهد و پژوهشگران معتقدند که هیچ اثر مادی و معنوی مربوط به فرهنگ و تمدن یهودی در این شهر وجود ندارد. اسرائیل می‌کوشد با انحراف افکار عمومی، این مکان تاریخی و متعلق فلسطین و جهان اسلام را یهودی نشان دهد. ارشلیم با نام اسلامی بیتالمقدس، همواره در تاریخ اسلام مهم بوده است.
نام‌گذاری
اورشلیم (Jerusalem) از دو واژۀ «اُور» به‌معنای آتش، روشنایی و مقدس و «شَلیم» به‌معنی شهر، صلح، سلامتی و آرامش تشکیل شده و با هم به‌معنای شهر مقدس و میراث مقدس است. [۱] این شهر در دورۀ اسلامی به‌طور اخص «قدس» و گاهی «قدس شریف» [۲] و «بیتالمقدس» خوانده شده است.[۳] بر اساس برخی مدارک تاریخی، کنعانیان در پایان هزارۀ چهارم پیش از میلاد، این شهر را بنا کردند و از آنجا که پادشاه آنها به نام «ملک صادق»، دوستدار صلح و آشتی بود، به احترام الهۀ صلح و آرامش یعنی «شالیم» آن شهر را «اورشلیم» به‌معنی «شهر صلح و آرامش» نام‌گذاری کردند.[۴] بنابر روایت دیگری، از دو هزار سال پیش از میلاد، این شهر «اورسلم» نام داشت و پیش از نبردی که حضرت داوود انجام داد آن را «یبوس» می‌نامیدند، اما در زمان حکومت حضرت داوود این شهر را «اورشالم» و «یورشالائیم» و «اورشلیم» (به‌معنی شهر صلح) نامیدند.[۵] گاهی نیز آن را شهر عدالت، شهر امین، شهر زیبا، شهر مقدس، كوه معبد، شهر خدا و یا به تنهایی و به‌طور مطلق، معبد یا شهر خوانده‌اند.[۶] در تورات در كنار نام‌های دیگر، بیش از ۶۵۰ بار نام اورشلیم آمده است. به باور محققان بررسی‌های زبانشناختی و تاریخی نشان می‌دهد که اروشلیم یک نام عربی-کنعانی است نه عبری و یهودی و از این جهت، این نام نیز بر فلسطینی‌بودن این سرزمین دلالت می‌کند.[۷]
تاریخچه
به گواهی تاریخ، شهر کوهستانی اورشلیم، از ابتدا تا روزگار داود نبی در اختیار یبوسیان (کنعانیان) بود. بعد از فتح اورشلیم توسط داود در سدۀ یازده قبل از میلاد، «تابوت عهد» به اینجا منتقل شد.[۸] بنابر روایت تورات بعد از سلیمان، بیست‌وهفت تن از فرزندان او به حکومت رسیدند چنانکه چندبار میان خاندان داود و شاهان یهود و فرمانروای آشوری دست‌بهدست شد. در سال ۵۹۷ قبل از میلاد و در زمان پادشاهی آخرین فرد از خاندان سلیمان، «بخت‌النصر» فرمانروای کلدانی بابل، اورشلیم را ویران کرد و بعدها توسط کورش کبیر یهودیان آزاد و به اورشلیم برای ساخت دوبارۀ معبد سلیمان بازگردانده شدند. بار دیگر اورشلیم در سال ۷۰ قبل از میلاد توسط رومیان ویران شد. [۹] سه سال بعد از فتح شام توسط سپاه اسلام، سربازان مسلمان به دروازه‌های اورشلیم رسیدند و در زمان خلافت عمر، این شهر تحت تسلط مسلمانان درآمد و نام این شهر از «ایلیا» به بیتالمقدس تغییر پیدا کرد. از ۱۰۹۵م غربی‌ها جنگ‌های صلیبی را در این شهر آغاز کردند[۱۰] که دو قرن به طول انجامید و این شهر توسط مسیحیان افراطی اروپایی اشغال شد، اما با پایداری مسلمانان و شجاعت صلاح‌الدین ایوبی دوباره فتح شد.[۱۱] با قدرت‌یافتن ترکان عثمانی در سدۀ ۱۰ق تحول بزرگی در خاورمیانه و بهویژه بیتالمقدس پدیدار شد که تا چهار سده ادامه یافت. این عصر دورۀ آبادانی و بازسازی اورشلیم دانسته شده است. بنابر روایت تاریخ‌نگاران این شهر در سیر تاریخی خود 32 بار توسط اقوام مختلف تصرف و مهندم شده، اما هربار از نو ساخته شده است.[۱۲] به نظر پژوشگران اوج توسعه و پیشرفت اورشلیم از نظر ساخت‌وساز مراکز مهم دینی، آموزشی و درمانی و برقراری صلح و آرامش میان گروه‌های مختلف قومی و مذهبی، در عصر اسلامی بوده است.[۱۳]
جایگاه و اهمیت
اورشلیم به‌دلیل موقعیت جغرافیایی و سرگذشت تاریخی خود، از جایگاه و اهمیت ویژه برخوردار است و برای پیروان ادیان توحیدی بهویژه مسلمانان جهان به‌دلیل وجود اماکن دینی مانند قبة‌الصخره و مسجدالاقصی مقدس محسوب می‌شود. این شهر، محل ظهور و عبور پیامبران الهی از جمله ابراهیم، موسی و عیسی بوده است و از نظر تاریخی، فرهنگی و سیاسی نیز اهمیت فوق‌العاده زیادی دارد؛[۱۴] این سرزمین از کهن‌ترین شهرهای جهان و بزرگترین شهر کرانۀ غربی محسوب می‌شود که در زمان امپراتوری‌های کهن جهان پل ارتباطی میان آفریقا، اروپا و آسیا بوده است.[۱۵] جایگاه مذهبی این شهر باعث شده است تا حکومت بر آن، به لحاظ سیاسی نیز اهمیت بیشتری یابد. این منطقه در دوره‌های اخیر و در بیشترین دورۀ زمانی، تحت حاکمیت مسلمانان بوده و اکثریت ساکنان آن، عرب و مسلمان بوده‌اند. در دوران معاصر اشغال فلسطین و آواره‌شدن مردم این سرزمین و اصرار رژیم اسرائیل برای یهودی‌سازی مناطق مختلف فلسطین از جمله بیتالمقدس علی‌رغم اعتراض بسیاری از کشورهای جهان و نیز سازمان ملل، موجب شده است تا مردم جهان بهویژه مسلمانان نسبت به وقایع فلسطین و بیتالمقدس بسیار حساس شوند.[۱۶]
هویت عربی و فلسطینی اورشلیم
محققان و مورخان معتقدند که اورشلیم تاریخ و هویت عربی و فلسطینی دارد، اما در قرن بیستم ادعای هویت یهودی و حق مالکیت یهودیان بر این سرزمین مطرح شد. این ادعا را نخستین‌بار سازمان صهیونیسم جهانی به شورای عالی نیروهای متفقین در کنفرانس صلح پاریس در سال 1919م تسلیم کرد و خواستار آن شد که نیروهای متفق، حاکمیت تاریخی مردم یهود را بر سرزمین فلسطین و حق آنها را برای بازسازی این کشور به‌عنوان وطن ملی به رسمیت بشناسند؛[۱۷] تاریخ‌پژوهان این ادعا را بی‌اساس می‌دانند؛ زیرا بر اساس اسناد تاریخی پیش از بنی‌اسرائیل اقوام دیگری مانند کنعانیان، حتیان در حوالی شهر هبرون، عموئیان در ناحیه عمان، موآبیان در شرق بحرالمیت، ادومیان در جنوب شرقی زندگی می‌کردند. همزمان با ورود عبرانی‌ها، فلسطینیان نیز از سوی دریای اژه رسیدند و بین منطقه کارمل و صحرا ساکن شدند. کسانی که امروزه، به نام فلسطینی شناخته شده‌اند فقط از نسل عرب‌ها نیستند بلکه از نسل کنعانیان هستند که از 5000 سال پیش در آنجا زندگی می‌کردند که از اسلاف پارسیان، یونانیان، رومیان، عرب‌ها، ترک‌ها، حتیان و مصریان هستند.[۱۸] فتح فلسطین در 637م توسط مسلمانان نیز آغاز حکومت عرب‌ها بر فلسطین نبوده است، بلکه عرب‌ها، جزو اقوامی هستند که پیش از اسلام در فلسطین زندگی می‌کردند. عرب‌های مسلمانی که فلسطین را در قرن هفتم میلادی فتح کردند بسیار کم بودند و در مردمان بومی فلسطین حل شدند. [۱۹]
هویت اسلامی اورشلیم
از نظر آثار و بناهای تاریخی، اورشلیم یک شهر اسلامی است نه یهودی؛ به گواهی محققان، این شهر، پر از آثار و بناهای کهن و نفیس اسلامی است؛ مساجد، مدرسه‌ها، زوایا، تکایا، رباط‌ها، مقابر و قلعه‌ها و استحکامات شهری و نظامی از دوران‌های مختلف اسلامی در این شهر وجود دارد. برای مثال بنای «مسجدالاقصی» و «قبة‌الصخره» قدیمیترین، نفیسترین و زیباترین این بناها بوده که در زمان عبدالملک بن مروان، در سال 72م ساخته شده و تاکنون باقی مانده است.[۲۰] در کنار مسجد الاقصی که به‌عنوان نماد هویت اسلامی اورشلیم یاد می‌شود، آثار و بناهای دیگر نیز وجود دارد که هویت اسلامی این شهر را تأیید می‌کند و برخی از آنها عبارتند از: الزاویة الجرّاحیة، المدرسة الناصریة، زاویة الدرکاء، کتابخانة خالدیه، زاویة الهنود، المدرسة المعظمیة، رباط علاءالدین البصیر، دارالحدیث، المدرسة الدواداریة، تربة وحدیة، مدرسة السُلاّ میَّة، زاویة المغاربة، التربة الجالقیة، جامع قلعة القدس، المدرسة الجاولیة،المدرسة التنکزیة، الخانقاه الفخریة، المدرسة الملکیة، المدرسة الفارسیة، المدرسة و التربة الارغونیة، المدرسة المنجکیة، المدرسة محدثیة، المدرسة الاسعردیة، المدرسة اللؤلؤیة، المدرسة الخاتونیة، المدرسة الباسطیة، المدرسة الطولونیة، المدرسة الغادریة، المدرسة العثمانیة، المدرسة الجوهریة، المدرسة الاشرفیة، المسجد القیمری، رباط بیرم، المدرسة الرصاصیة. [۲۱]
اشغال توسط اسرائیل غاصب
با پایان‌یافتن نظام قیمومت انگلیس بر کشور فلسطین در ۱۵ مه ۱۹۴۸م جنگ، تجاوز و اشغال فلسطین توسط اسرائیل آغاز شد و این رژیم بخش غربی شهر بیتالمقدس را به اشغال خود درآورد؛ در حالیکه کشور اردن بخش شرقی شهر، شامل منطقۀ محصور قدیمی را در تصرف داشت. [۲۲] در ژانویة ۱۹۵۰م، رژیم صهیونیستی پایتخت خود را به بیتالمقدس غربی انتقال داد و در بخش غربی آن کارگزاری‌های حکومتی تأسیس کرد. تا ۱۹۶۷م اورشلیم وضعی نامتعادل داشت، اما به جهت حاکمیت سیاسی، تابعی از دولت اردن محسوب می‌شد[۲۳] و به دنبال جنگ شش‌روزه در ژوئن ۱۹۶۷، اسرائیل بخش شرقی شهر را نیز اشغال کرد. [۲۴]
یهودی‌سازی اورشلیم توسط صهیونیست‌ها
صهیونیست‌ها از زمان اشغال این شهر سرسختانه در تلاش بوده‌اند تا این منطقۀ مهم و تاریخی را که به منزلۀ قلب فلسطین اشغالی و جهان اسلام است، به یک شهر یهودی تبدیل کند؛ اما به‌دلیل ایستادگی گروه‌های مقاومت اسلامی موفق به این کار نشده است. اورشلیم پس از اشغال رسمی فلسطین توسط صهیونیست‌ها و پس از صدور قطعنامۀ تقسیم در سازمان ملل، به دو بخش تقسیم شد. بخش غربی آن به‌صورت رسمی در 1948م همزمان با تشکیل دولت جعلی صهیونیستی جزء اسرائیل فعلی درآمد و به تصویب جامعۀ بین‌الملل و سپس دولت‌های عربی رسید و اعتراض خاصی بر آن صورت نگرفت. بیتالمقدس شرقی بر اساس قطعنامۀ تقسیم، جزء سرزمینهای کرانۀ غربی و متعلق به فلسطینیان اعلام شد. قدس قدیم که مسجدالاقصی و قبة‌الصخره نیز شامل آن می‌شوند در این بخش یعنی بیتالمقدس شرقی قرار دارند. رژیم صهیونیستی که از همان ابتدا قصد انضمام کل بیتالمقدس به مناطق اشغالی 1948م را داشت، با وجود اکثریت ساکنان عرب منطقۀ شرقی، طی برنامه‌ریزی تدریجی و با شیوه‌های گوناگون تاکنون سیاست اشغال و هویت‌زدایی از این شهر را دنبال کرده است. بهویژه پس از اشغال کرانۀ غربی در چهارم ژوئن 1967م و اعمال سلطۀ نظامی و امنیتی بر کرانۀ فلسطین‌نشین، فرصت را غنیمت شمرده و ضمن بسط توسعۀ نظامی خود بر مناطق حساس کرانۀ غربی از قبیل مناطق استراتژیک، منابع آبی و شاهراه‌ها، انضمام تدریجی بیتالمقدس شرقی را به مناطق 1948م بیش از مناطق دیگر فلسطین در دستور کار دارد. این امر در اصطلاح «یهودی‌سازی قدس» نام گرفته است.[۲۵] رژیم صهیونیستی اقدامات عملی زیر را برای هویت‌زدایی اورشلیم و یهودی‌سازی آن انجام داده است:
الف) شهرک‌سازی
رژیم اسرائیل پس از اشغال اورشلیم به‌صورت مستقیم عملیات گسترده‌ای را با هدف یهودی‌سازی کامل شهر بیتالمقدس از طریق شهرک‌سازی در آن آغاز کرده است که بافت جمعیتی شهر را دچار دگرگونی کرده و زمینة پاکسازی تدریجی قومی را در این شهر فراهم آورده است.[۲۶] نخستین طرح شهرک‌سازی قدس یک سال پس از اشغال آن ارائه شد. در این طرح، سیاست پیوند‌دادن میان نقاط مسکونی یهودی و جداسازی واحدهای مسکونی فلسطینیان و ایجاد حصار در اطراف شهر از طریق شهرک‌سازی، درنظر گرفته شد. طرح‌های بعدی نیز بر افزایش یهودیان در قدس شرقی متمرکز شده است.[۲۷] در حالی که هنگام خروج دولت عثمانی از بیتالمقدس تنها ۴۷ محلة یهودی‌نشین با حدود دوازده هزار تن ساکن وجود داشت، در ۱۹۶۴م شمار محله‌های یهودی نشین به ۷۲۴ رسید و این محله‌ها امروزه افزایش یافته است.[۲۸]
ب) تخریب منازل و مصادرۀ زمین
رژیم صهونیستی در ژوئن 1967م بلافاصله پس از تصویب طرح الحاق بیتالمقدس به اسرائیل غاصب، به تخریب خانه‌ها و آواره‌کردن ساکنان آن پرداختند. برای مثال، در ۲۸ ژوئیه 1967م رژیم صهیونیستی با صدور اعلامیه‌ای که به «قانون قضا» مشهور شد، حدود هفتادهزار هکتار از اراضی اطراف قدس را تصاحب کرد و در ۱۸ اوت 1967م عملیات تسریع اسکان و خانه‌سازی به شهرداری قدس تفویض شد.[۲۹] بعد از آن شهرک مغربیان را ویران کردند و تمام ساکنان آن به ناچار موطن خود را ترک گفتند. بسیاری از ساکنان شهرک الشرف نیز در بخش قدیمی شهر آواره شدند. این اقدامات سرانجام به مصادرۀ 116 جریب از اراضی موقوفۀ اسلامی بخش قدیمی بیتالمقدس، مرکب از 595 قطعه ملک وقفی اسلامی انجامید و یک مدرسۀ دخترانه و دو مسجد مصادره شد که آواره‌شدن 7413 تن از ساکنان عرب آنجا را در پی داشت. مقامات اسرائیلی پس از آن به اقدامات گسترده‌ای در جهت مصادرۀ اراضی خارج از بخش قدیمی بیتالمقدس، در حوزه عملیاتی دبیرخانه بیتالمقدس و سپس در محدودۀ آنچه به بیتالمقدس بزرگ موسوم است، دست زدند.[۳۰]
ج) یهودی‌سازی مؤسسات خدمات عمومی
یهودی‌کردن مؤسسات خدمات عمومی در اقدامات زیر شکل گرفته است:
1.منحل‌کردن انجمن شهر اورشلیم عربی و الحاق کارمندان و کارگزاران آن به شهرداری بیتالمقدس اشغالی در 1948م.
2. یهودی‌کردن دادگستری با انتقال مقر دادگاه استیناف از اورشلیم به رام‌الله و قطع ارتباط سازمانی دادگستری با ساحل غربی رود اردن و الحاق ساکنان بیتالمقدس به دادگاه شرعی شهر یافا که از 1948م اشغال شده بوده و اجرای قوانین جزایی و مدنی و مالیاتی اسرائیل در مورد ساکنان بیتالمقدس عربی و سیطره دادگستری اسرائیل بر آنها.
3. یهودی‌کردن مؤسسات خدمات عمومی، با منحل‌کردن ادارات عربی و انتقال بخشی از آنها به خارج از اورشلیم و الحاق سازمان‌های آب و تلفن به بیتالمقدس غربی که از 1948م اشغال شده بوده و الحاق ادارات عربی به ادارات اسرائیلی و وضع قانونی که اعراب صاحب حرفه را مجبور می‌کند به مؤسسات یهودی بروند.
4. انتقال تعدادی از وزارتخانه‌ها و ادارات دولتی اسرائیل مانند وزارت دادگستری، دادگاه عالی، مقر رئیس پلیس، وزارت مسکن، دفاتر کنگره صهیونیسم و مقر نخست وزیری به بیتالمقدس.
5. یهودی‌سازی آموزش و پرورش با الغای مراحل سه‌گانه روش‌های عربی تدریس در مدارس دولتی و اجرای روش آموزش و پرورش اسرائیلی و تصرف موزۀ آثار تاریخی فلسطین و جلوگیری از انتشار صدها کتاب فرهنگ عربی و اسلامی و نام‌گذاری خیابانها و میدان‌های شهر به نام‌های یهودی در بیتالمقدس عربی.
6. یهودی‌سازی اقتصاد با از میان‌بردن موقعیت گمرکی ساحل غربی رود اردن و اجرای قوانین مالیاتی اسرائیل در مورد مؤسسه‌های اقتصادی و بازرگانی عربی بیتالمقدس به ویژه، مالیات بر نرخ گمرکی که بر کالاها اضافه می‌شود.[۳۱]
د) تلاش برای دگرگونی چهرۀ شهر
از روش‌های مهم رژیم غاصب اسرائیل، برای یهودی‌سازی اورشلیم، ایجاد تغییرات در سیمای فیزیکی و چهرۀ شهر است. برای مثال در بخش عربی قدس، دگرگونی‌های مهندسی و ساخت‌وساز در حال اجرا است که در چارچوب طرح مرکز بازرگانی و نوسازی عملیاتی می‌شود. این طرح در قسمت شمال‌غربی قدس قدیم در مساحتی بسیار وسیع به وجود آمده است و محلۀ باب الساهره، محلۀ باب العمود، بخشی از محله شیخ جراح، بخشی از محله‌های مصراره، سعد و سعید را در بر می‌گیرد. همۀ این مناطق از محله‌های مسکونی، جایگاه مدارس و تجارتخانه‌های فلسطینان و دارای جاذبه‌های گردشگری و جهانگردی بود. همچنین در چهارچوب دگرگونی چهرۀ شهر، طرح پارک عمومی که دیوار شهرک قدیمی را از شرق و جنوب احاطه می‌کند، توسط صهیونست‌ها اجرا می‌شود. این طرح به‌صورت مستقیم پس از اشغال شهر در 1967م برنامه‌ریزی شد، به‌همین منظور ساکنین عرب شماری از محله‌های واقع در منطقه درون حصار بهویژه اهالی عین‌الحلوه و بخش عظیمی از سلوان تخلیه شدند و بخش دیگری از این طرح نیز بر خرابۀ گورستان اسلامی قدس شرقی بنا شد. [۳۲]
ه) ایجاد موانع حقوقی
از روش‌های دیگر صهیونیست‌ها برای یهودی‌سازی اورشلیم، ایجاد موانع حقوقی و اداری برای ساکنان بومی شهر است. برای مثال لغو حق اقامت برای هر کس که به کرانۀ غربی منتقل می‌شود و همچنین عملیات کوچاندن سری و ایجاد موانع برای صدور جواز ساخت مسکن و رد مجتمع‌های خانوادگی از جملۀ این روش‌ها است. در حالی که اسرائیل اجازه نمی‌دهد تا اعراب به کرانۀ غربی منتقل شوند در عین حال با آنها به‌طور برابر برخورد نمی‌کند بلکه آنها را بنا بر دیدگاه صهیونیسم که می‌گوید بیتالمقدس یکپارچه و یهودی است، به‌عنوان مهاجر به حساب می‌آورد و در نتیجه اعرابی را که در آن زندگی می‌کنند، ساکنین اصلی آن شهر به حساب نمی‌آورد.[۳۳] همچنین صهیونیست‌ها اقدامات تشویقی برای مهاجرت یهودیان به این شهر مانند برقراری معافیت مالیاتی و عوارض شهری، ممانعت از مرمت بناها و منازل مسلمانان، تحمیل مالیاتهای سنگین و گرفتن اوراق هویت فلسطین را در پیش گرفته‌اند.[۳۴]
و) تلاش برای محو نمادها و میراث تمدن اسلامی
تلاش برای نابودی بناها و نمادهای تمدن اسلامی در بیتالمقدس از روش‌های دیگر صهیونیست‌ها برای یهودی‌سازی این شهر تاریخی و فلسطینی است. برای مثال توطئۀ اسرائیل علیه حرم شریف بیتالمقدس بهویژه مسجدالاقصی و قبة‌الصخره که نماد هویت اسلامی شهر محسوب می‌شود، از زمان اشغال این شهر در جریان جنگ ژوئن 1967م آغاز شد و این توطئه، با شیوه‌های مختلفی اجرا شد. حفاری‌های متعدد در اطراف و زیر مسجدالاقصی برای یافتن معبد سلیمان، یکی از این روش‌ها برای تخریب این مکان مقدس و محو این نماد اسلامی است. این حفاری‌ها در اواخر 1967م آغاز شد و تا 1980م در هشت مرحله انجام شد که به ویرانی و واردآمدن آسیبهای جدی به بسیاری از بناهای اسلامی مجاور مسجدالاقصی منجر شد. این حفاری‌های جنایت‌آمیز تا هنوز ادامه دارد و آتش‌زدن مسجدالاقصی توسط نیروهای اشغالگر در اوت 1969م و تلاش برای اقامۀ نماز از سوی یهودیان در محوطۀ مسجدالاقصی، تجاوز به قبور اسلامی در این شهر، از دیگر اقدامات این رژیم برای محو نشانه‌های اسلامی و فلسطینی در این شهر است. [۳۵]
ایستادگی و مخالفت با اشغال و یهودی‌سازی اورشلیم
1. گروه‌های خودجوش مقاومت فلسطینی
جنبش‌های مردمی در فلسطین علاوه‌بر مبارزه برای آزادسازی کل سرزمین فلسطین از لوث وجود رژیم صهیونیستی، همواره با طرح‌های مختلف یهودی‌سازی اسرائیل به‌صورت موردی مبارزه کرده و هزاران نفر در این راه شهید داده‌اند. گروه‌های فلسطینی خودجوش آموخته‌اند که هرگاه مقاومت کنند و به‌دور از جریانات سیاسی که هر کدام به‌دنبال منافع حزبی خود هستند، ابتکار عمل را به‌دست بگیرند، دشمن صهیونیست را به زانو درخواهند آورد.[۳۶] برای مثال در 1996م حفاری برای یک دسترسی جدید به تونلی که از نزدیکی محوطه مسجدالاقصی می‌گذرد، از سوی طرف فلسطینی به‌عنوان هتک حرمت این مکان مقدس تلقی و باعث درگیری‌هایی شد که طی سه روز بیش از 80 نفر فلسطینی شهید شدند، اما طرح صهیونیست‌ها را ناکام گذاشت.[۳۷]
2. مخالفت سازمان‌ها و جامعۀ بینالمللی
گرچه سازمان‌ها و مجامع بینالمللی به‌صورت عملی و کارآمد از فلسطینیان دفاع نکرده و در برابر هویت‌زدایی از شهر اورشلیم، ایستادگی نکرده‌اند، اما گاهی به‌صورت نمادین با صدور قطعنامه‌ها اقدامات رژیم صهیونستی را محکوم کرده‌اند. برای مثال از اصول مهم سازمان ملل متحد، عدم جواز سلطه بر اراضی کشورهای دیگر از طریق زور و ممنوعیت الحاق بخشی از اراضی اشغالی به دولتی که آن را اشغال کرده، است. جامعۀ بینالمللی، اقدامات اسرائیل مبنی بر یهودی‌سازی ارشلیم را در 1976م از طریق قطعنامۀ مجمع عمومی شمارۀ ۲۲۵۳، مردود دانسته است. در این قطعنامه از اسرائیل خواسته شده است تا تدابیری را که در خصوص بیتالمقدس اتخاذ کرده است، لغو کند.[۳۸] همچنین شورای امنیت سازمان ملل متحد در 23 دسامبر 2016م با صدور قطعنامه اسرائیل را به توقف شهرک‌سازی در اراضی اشغالی فلسطینی‌ها فراخواند، اما اسرائیل با نادیده‌گرفتن این قطعنامه، همچنان به اقدامات خود برای توسعۀ یهودی‌سازی این شهر ادامه می‌دهد.[۳۹]
پانویس
- ↑ حمیدی، تاریخ اورشلیم (بیتالمقدس)، 1381ش، ص15.
- ↑ عزالدین، القدس، تاریخیاً و جغرافیاً، ۱۹۸۱م، ص11.
- ↑ سجادی و دیگران، «بیتالمقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1399ش، ج5، ص245.
- ↑ خسرو شاهى، تاريخ بيت المقدس و مسئله فلسطين، 1395ق، ص 7 و 8؛ تاجیک، «جغرافیای سیاسی سرزمین بیتالمقدس»، 1379ش، ص108-109.
- ↑ تاجیک، «جغرافیای سیاسی سرزمین بیتالمقدس»، 1379ش، ص108-109.
- ↑ سجادی و دیگران، «بیتالمقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1399ش، ج5، ص245.
- ↑ دباغ، بلادنا فلسطین، ۱۹۷۵م، ص40.
- ↑ شیرخدایی، «اورشلیم»، وبسایت پژوهه.
- ↑ آزاد، کوروش کبیر (ذوالقرنین)، ۱۳۸۶ش، ص۷۳.
- ↑ نوذری، مسیحیت از آغاز تا عصر روشنگری، بی‌تا، ص35؛ اسعدی، بیتالمقدس، ۱۳۶۷ش، ص63.
- ↑ ابن‌کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، مکتبه المعارف، 1986م، ج۸، ص۲۸۰.
- ↑ شیرخدایی، «اورشلیم»، وبسایت پژوهه.
- ↑ تاجیک، «جغرافیای سیاسی سرزمین بیتالمقدس»، 1379ش، ص108-109.
- ↑ مستوفی، نزهه القلوب، ۱۹۱۳م، ص۱۶.
- ↑ محمود، بیتالمقدس، ۱۹۷۰م، ص۱۵.
- ↑ «قدس، نماد همبستگی مسلمانان»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ صفاتاج، «پاسخ به شبهات تاریخی اشغال فلسطین؛آیا یهودیان در فلسطین حق تقدم ندارند؟»، 1391ش، ص21.
- ↑ صفاتاج، «پاسخ به شبهات تاریخی اشغال فلسطین؛آیا یهودیان در فلسطین حق تقدم ندارند؟»، 1391ش، ص21.
- ↑ رودنسون، اعراب و اسرائیل، 1348ش، ص260- 261.
- ↑ کریمی، جواد و دیگران، «بیتالمقدس (بیتالمقدس)»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ کریمی، جواد و دیگران، «بیتالمقدس (بیتالمقدس)»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ حمیدی، تاریخ اورشلیم (بیتالمقدس)، 1364ش، ص۱۱۰.
- ↑ حمیدی، تاریخ اورشلیم (بیتالمقدس)، 1364ش، ص268.
- ↑ مؤسسه مطالعات فلسطینی، سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ۱۳۷۷ش، ص۲۹۲-۲۹۳.
- ↑ «یهودی‌سازی درقدس شرقی چه گونه انجام می‌شود؟»، وبسایت دیپلماسی ایرانی.
- ↑ «اوضاع اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فلسطینیان در قسمت قدیمی بیتالمقدس: گزارش دوم»، 1376ش، ص22ـ24؛ ملکی، «موجودیت صهیونیستی: گسترش دامنة اقدامات پاکسازی قومی در بیتالمقدس، دیدگاهها و تحلیلها»، 1376ش، ص19.
- ↑ مؤسسه مطالعات فلسطینی، سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ۱۳۷۷ش، ص۲۹۲-۲۹۳.
- ↑ دباغ، فلسطینیات، 1399ش، ج۴، ص۱۶۰-۱۶۷.
- ↑ مؤسسه مطالعات فلسطینی، سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ۱۳۷۷ش، ص۲۹۲-۲۹۳.
- ↑ «یهودی‌سازی بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ فلسطین.
- ↑ «یهودی‌سازی بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ فلسطین.
- ↑ «یهودی‌سازی بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ فلسطین.
- ↑ «یهودی‌سازی کامل بیتالمقدس، هدف نهایی رژیم صهیونیستی»، وبسایت دیگران.
- ↑ «اوضاع اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فلسطینیان در قسمت قدیمی بیتالمقدس: گزارش دوم»، 1376ش، ص22ـ24؛ ملکی، «موجودیت صهیونیستی: گسترش دامنة اقدامات پاکسازی قومی در بیتالمقدس، دیدگاهها و تحلیلها»، 1376ش، ص19.
- ↑ «یهودی‌سازی بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ فلسطین.
- ↑ «راهکار مقاومت در بیتالمقدس، معادلات سیاسی را برای همیشه تغییر داد»، خبرگزاری بینالمللی القدس.
- ↑ «چرا محوطه مسجدالاقصی مکان فوق العاده حساسی است؟»، وبسایت دیپلوماسی ایرانی.
- ↑ «یهودی‌سازی کامل بیتالمقدس، هدف نهایی رژیم صهیونیستی»، وبسایت دیگران.
- ↑ «سازمان ملل متحد اسرائیل را محکوم کرد»، وبسایت تی‌آرتی فارسی.
منابع
- آزاد، ابوالکلام، کوروش کبیر (ذوالقرنین)، ترجمۀ محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران، علم، ۱۳۸۶ش.
- ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، بیروت، دار الفکر، ۱۹۸۶م.
- اسعدی، مرتضی، بیتالمقدس، تهران، بنیاد دایرة المعارف، ۱۳۶۷ش.
- «اوضاع اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی فلسطینیان در قسمت قدیمی بیتالمقدس: گزارش دوم»، مجلۀ نداءالقدس، شمارۀ 11، 1376ش.
- تاجیک، نصرالله، «جغرافیای سیاسی سرزمین بیتالمقدس»، مجلۀ حضور، شمارۀ 33، 1379ش.
- «چرا محوطه مسجدالاقصی مکان فوق‌العاده حساسی است؟»، وبسایت دیپلماسی ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ بهمن ۱۴۰۱ش.
- خسروشاهى، سيدهادى، تاريخ بيت‌المقدس و مسئله فلسطين، قم، دارالتبليغ اسلامى، 1395ق.
- حمیدی، تاریخ اورشلیم (بیتالمقدس)، تهران، امیرکبیر، 1381ش.
- دباغ، مصطفی مراد، بلادنا فلسطین، بیروت، بی‌نا، ۱۹۷۵م.
- دباغ، مصطفی مراد، فلسطینیات، بیروت، بی‌نا، ۱۳۹۹ش.
- «راهکار مقاومت در بیتالمقدس، معادلات سیاسی را برای همیشه تغییر داد»، خبرگزاری بینالمللی القدس، تاریخ درج مطلب: 13 مرداد 1396ش.
- رودنسون، ماکسیم، اعراب و اسرائیل، ترجمۀ رضا براهنی، تهران، خوارزمی، 1348ش.
- «سازمان ملل متحد اسرائیل را محکوم کرد»، وبسایت تی‌آرتی، تاریخ درج مطلب: 12 جولای 2019م.
- سجادی، صادق و دیگران، «بیتالمقدس»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 1399ش.
- شیرخدایی، ملیحه، «اورشلیم»، وبسایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: 24 آبان 1393ش.
- صفاتاج، مجید، «پاسخ به شبهات تاریخی اشغال فلسطین؛ آیا یهودیان در فلسطین حق تقدم ندارند؟»، مجلۀ پاسدار اسلام، شمارۀ 367، سال 1391ش.
- عزالدین، فاروق محمد، القدس، تاریخیاً و جغرافیاً، قاهره، بی‌نا، ۱۹۸۱م.
- «قدس، نماد همبستگی مسلمانان»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۶ تير ۱۴۰۰ش.
- کریمی، جواد و دیگران، «بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ جهان اسلام، تاریخ درج مطلب: 1398ش.
- محمود، معین احمد، بیتالمقدس، بیروت، بی‌نا، ۱۹۷۰م.
- مستوفی، حمدلله، نزهة‌القلوب، به کوشش استرنج، هلند، لیدن، ۱۳۳۱ق.
- ملکی، محمدرضا، «موجودیت صهیونیستی: گسترش دامنة اقدامات پاکسازی قومی در بیتالمقدس، دیدگاهها و تحلیلها»، ماهانة دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، سال 11، شمارۀ 114، سال 1376ش.
- مؤسسه مطالعات فلسطینی، سیاست و حکومت رژیم صهیونیستی، ترجمۀ مرکز مطالعات و تحقیقات اندیشه سازان نور، تهران، بی‌نا، ۱۳۷۷ش.
- نوذری، عزت‌الله، مسیحیت از آغاز تا عصر روشنگری، تهران، محقق، بی‌تا.
- «یهودی‌سازی بیتالمقدس»، وبسایت دانشنامۀ فلسطین، تاریخ بازدید: 18 دی 1402ش.
- «یهودی‌سازی درقدس شرقی چه گونه انجام می‌شود؟»، وبسایت دیپلماسی ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۱۲ شهریور ۱۳۸۹ش.
- «یهودی‌سازی کامل بیتالمقدس، هدف نهایی رژیم صهیونیستی»، وبسایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 8 اردیبهشت 1377ش.