خشونت علیه مردان
خشونت علیه مردان؛ انواع سوء رفتارهای جنسی، روانی، جسمی و اقتصادی علیه مردان.
خشونت علیه مردان، از جمله پدیده‌های مخفی اما شایعی است که از عوامل متعددی ناشی می‌شود و آسیب‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی شدیدی را به‌دنبال دارد.
مفهوم‌شناسی
خشونت علیه مردان به رفتارهای تهاجمی و اجباری اشاره دارد که در برگیرندۀ حملات فیزیکی، جنسی، روانی، اجتماعی و نیز فشار و تهدید اقتصادی است که زنان علیه مردان انجام می‌دهند.[۱] برای مثال مفهوم جملۀ «مرد که گریه نمی‌کنه»، گونه‌ای از خشونت علیه مردان را بازنمایی می‌کند و آنها را به تحمل وادار می‌کند.[۲]
عوامل خشونت علیه مردان
در یک مطالعۀ کیفی عوامل مهم زمینهساز این نوع خشونت در شش دسته خلاصه شده است:
الف) عوامل فردی
این عوامل مربوط به ویژگی‌های شخصیتی زنان می‌شود و عبارتند از: اعتیاد، اختلال شخصیتی، کینه‌توزی، لجبازی، سوءظن بیش از حد، حسودی، پرتوقع بودن، کم‌حوصلگی، درون‌گرایی، زود عصبانی‌شدن، داشتن استرس زیاد، افسردگی، اضطراب، تحمل پایین، ضعف در خودکنترلی، خسیس‌بودن، مغروربودن، ساده و زودباوربودن، دهن‌بین‌بودن، سردی عاطفی و عدم پختگی روانی.[۳]
ب) عوامل خانوادگی
این عوامل مربوط به زندگی زناشویی در حوزه‌های ذیل است:
- رفتارهای ارتباطی ناسالم؛ مانند بی‌احترامی به یکدیگر، قهرکردن زیاد، وقت‌نگذاشتن کافی برای همدیگر، انتقام‌گرفتن زن از شوهر، شکایت‌کردن زوجین از همدیگر، گذشت‌نکردن از همدیگر، تحقیرکردن در حضور دیگران.
- نداشتن مهارت در حل تعارض؛ مانند عدم مهارت زن در حل اختلافات پیش‌آمده و شوهرداری، نقش والدگری زن به‌جای نقش همسر، باور زن به خشونت به‌عنوان راه‌حل مشکلات یا دفاع از خود.[۴]
- تفاوت‌های زن و مرد؛ مانند جدیت و پشتکار مرد در برابر بی‌خیالی و راحت‌طلبی زن، درون‌گرایی مرد و برون‌گرایی زن، منطقی‌بودن مرد و احساسی‌بودن زن، تفاوت در دینداری و رعایت مسائل مذهبی و تلاش زن برای مجبورکردن مرد به انجام فرائض مذهبی، اختلاف زن و مرد در مورد تربیت مذهبی فرزندان، سنتی‌بودن مرد و نوگرابودن زن، اختلاف سِنی زیاد، تفاوت در چگونگی گذران اوقات فراغت، اختلاف فرهنگی و تحصیلی.
- کمبود یا فقدان عشق و صمیمت میان زوجین که در قالب طلاق عاطفی زوجین و خستگی زن از شوهر ظهور می‌یابد.
- ناتوانی جنسی مرد؛ مانند ناتوانی مرد در رابطۀ جنسی، ناتوانی در حفظ نغوظ، علاقه‌نداشتن مرد به ایجاد رابطۀ جنسی، کوتاه‌بودن رابطۀ جنسی و انزال زودرس مرد.[۵]
- مقایسۀ شوهر خود با شوهران دوستان و خویشاوندان و برجسته‌کردن ویژگی‌های مثبت آنان و تحقیر، سرزنش و بی‌کفایت قلمدادکردن شوهر خود.[۶]
- انتظارهای مافوق توانایی؛ بعضی زنان از شوهران خود توقع‌های مافوق توانایی مالی آنها دارند. در صورت برآورده‌نشدن این توقع‌ها، شوهران خود را به تنبلی، بی‌کفایتی و عدم انجام مسؤلیت در برابر خانواده متهم می‌کنند.
- سوءظن به دخالت خانوادۀ شوهر در زندگی مشترک، عدم وساطت خانوادۀ زن در حل مشکلات زوجین، دخالت خانوادۀ زن در امور زوجین، انتلاف زن با بچه‌ها در زمان اختلاف با شوهر.[۷]
- زن‌سالاری در خانواده؛ گاهی خشونت زنان علیه مردان پیامد قدرت‌یابی زنان در خانواده است که از طریق اشتغال، تحصیلات، منزلت اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به‌دست می‌آید.[۸]
ج) عامل اقتصادی
زنانی که در زندگی زناشویی خود به‌دلیل شرایط بد اقتصادی کشور یا وضعیت نامناسب مالی شوهران، دچار مشکلات اقتصادی می‌شوند، از زندگی خود احساس رضایت ندارند. این عدم احساس رضایت در اشکال گوناگون از جمله رفتار خشونت‌آمیز علیه شوهران ظاهر می‌شود.[۹]
د) عامل اجتماعی
براساس نظریه یادگیری اجتماعی، زنانی که در دوران کودکی تجربۀ خشونت خانوادگی داشته یا در جامعۀ مملو از خشونت بزرگ شده‌اند، احتمال بیشتری برای بهره‌گیری از خشونت علیه شوهران خود دارند.[۱۰]
ه) عامل فرهنگی
مانند تهاجم فرهنگی، تقلید از فرهنگ بیگانه، تفکرات فیمنیستی، کمبود آموزش مهارت‌های زندگی در جامعه، نداشتن بلوغ فکری و روحی برای ازدواج، مشروعیت‌بخشی سیستم فرهنگی به خشونت، کمبود آموزش مهارت‌های قبل از ازدواج.[۱۱]
و) عامل حقوقی
بخش مهمی از خشونت علیه مردان، نتیجۀ رعایت‌نکردن حقوق زنان در خانواده و اجتماع و ظلم به آنان است.[۱۲]
انواع خشونت علیه مردان
۱. خشونت روانی
خشونت روانی یا عاطفی هر نوع رفتار کلامی یا غیر کلامی است که اثر منفی بر سلامت روانی و احساسی فرد می‌گذارد[۱۳] و به کرامت، عزت نفس و اعتماد به‌نفس آسیب می‌رساند؛[۱۴] خشونت روانی غیرکلامی مانند رها‌کردن، نادیده‌گرفتن و بی‌توجهی به همسر، انجام‌ندادن امور خانه، القای حس بی‌ارزشی، ائتلاف مادر با فرزندان به نحوی که پدر از همۀ روابط عاطفی میان اعضای خانواده کنار گذاشته شود و نقش او به نان‌آور خانواده محدود شود.[۱۵] خشونت روانی کلامی مانند استفاده از ادبیات تند و تحقیرآمیز، فحاشی به مرد و بستگان وی، به کاربردن لقب‌های ناشایست برای مرد، شوخی دور از نزاکت با دوستان خود در حضور مرد،[۱۶] طعنه‌زدن، تهدیدکردن، متلک‌گفتن، بی‌احترامی، اظهار اجبار در انتخاب شوهر، اظهار خستگی از زندگی مشترک. این نوع خشونت علیه مردان بسیار رایج است، زیرا زنان براساس خصوصیت ذاتی در هنگام عصبانیت، قدرت زبان و کلام‌شان چند برابر می‌شود.[۱۷]
۲. خشونت اقتصادی
به هر نوع سوءرفتار از سوی زن در راستای عدم دستیابی مرد به منابع اقتصادی، ایجاد محدودیت مالی یا تخریب اموال وی گفته می‌شود. مانند منع از دسترسی به درآمد و پس‌انداز خانواده، انتظارات و خواسته‌های فراتر از درآمد مالی شوهر، مالکیت دارایی شوهر چون خانه و ماشین، ولخرجی و کنترل حساب بانکی، وسواس در مخارج منزل، تخریب اموال شوهر.[۱۸]ایجاد محدودیت مالی بر شوهر از طریق گرفتن کارت‌های بانکی و تنها دادن پول توجیبی، دخالت و پرس‌وجو در خرج کردن درآمد.[۱۹]
۳. خشونت جسمی
این نوع خشونت شامل انواع بدرفتاری علیه شوهر می‌شود که به جسم مرد آسیب می‌رساند.[۲۰] مانند چنگ‌انداختن، با مشت و لگدزدن، هل‌دادن و پرت‌کردن، پرتاپ‌کردن اشیا، انداختن آب دهن و سیلی‌زدن.[۲۱]
۴. خشونت جنسی
عبارت است از هر عملی که با خصیصۀ جنسی علیه شخصی در اوضاع و احوال اجبارآمیز ارتکاب یابد؛[۲۲] مانند برقراری رابطۀ جنسی زن با مرد با توسل به زور، تهدید مرد از سوی زن به رابطۀ جنسی یا برعکس محروم‌کردن مرد از این رابطه همراه با خشونت و عدم تمکین زن توأم با خشونت در برابر درخواست‌های مکرر مرد یا به تعویق انداختن آن و خیانت زن به مرد.[۲۳]
5. خشونت اجتماعی
به هرنوع سوءاستفادۀ زن از قدرت خود برای کنترل مرد و ممانعت از رشد فرهنگی، آموزشی تعریف شده است؛ مانند انزوای اجتماعی، محدودکردن مرد در برقراری ارتباط با اعضای خانواده، دوستان، آشنایان و ایجاد محدودیت در ادامۀ تحصیل، مهارت‌آموزی و مشارکت در انجمن‌های اجتماعی.[۲۴]
پیامدها
خشونت علیه مردان انواع آسیب‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی غیرقابل جبران را به دنبال دارد، از جمله:
- آسیب روانی؛ مانند افسردگی و ناامیدی، اضطراب و نداشتن اعتمادبه‌نفس.
- فقدان قدرت مرد در خانه؛[۲۵]
- آسیب جسمانی؛ مانند ضرب و جرح، شوهرکشی و خودکشی شوهر؛[۲۶]
- جدایی یا طلاق عاطفی؛
- رفتارهای پرخطر؛ مانند اقدام به خیانت و اقدام به خودکشی؛
- آسیب‌دیدگی اجتماعی و عاطفی فرزندان و افسردگی آنان؛
- از هم‌گسیختگی و تضعیف بنیان خانواده، مانند قطع روابط خویشاوندی، سکوت حاکم در خانه، آشفتگی و هرج و مرج در خانواده.
- نداشتن مدیریت مالی خانواده؛ مانند ولخرجی و اسراف، نداشتن اتحاد در هزینه کردن بودجه خانواده.[۲۷]
راهکارهای کاهش خشونت علیه مردان
- درمان اختلالات جنسی مرد؛
- آموزش احترام به دیگران در مدرسه، رسانه‌ها و خانواده‌ها؛[۲۸]
- آموزش مهارت زندگی و نحوه حل مشکلات به زوجین؛[۲۹]
- بهره‌گیری از خدمات مشاوره‌ای تخصصی؛[۳۰]
- رعایت حقوق زنان و اصلاح قوانین؛[۳۱]
- تقویت سازوکار قرآنیِ وساطت خانواده‌ها برای رفع اختلاف زوجین؛[۳۲]
- آگاهی‌بخشی دربارۀ نقش آرامش‌بخشی زن در سبک زندگی قرآنی.[۳۳]
پانویس
- ↑ حسینی و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»، ۱۴۰۰ش، ص۲۰۲.
- ↑ «چرا خشونت علیه مردان گفته و شنیده نمی‌شود؟»، خبرآنلاین.دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۱۲.
- ↑ قاضی‌زاده و دیگران، «مدل مفهومی عوامل زمینهساز خشونت زناشویی زنان علیه مردان از دیدگاه مردان»، ۱۳۹۷ش، ص۳۹ و ۴۰؛
- ↑ فیروزجاییان و رضایی چراتی، «تحلیل جامعه‌شناختی خشونت علیه مردان»، ۱۳۹۳ش، ص۱۱۲.
- ↑ قاضی‌زاده و دیگران، «مدل مفهومی عوامل زمینهساز خشونت زناشویی زنان علیه مردان از دیدگاه مردان»، ۱۳۹۷ش، ص۴۰؛دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۱۲ و ۱۹.
- ↑ بهرامی و دیگران، «خشونت خانگی علیۀ مردان»، ۱۴۰۲ش، ص۴۷.
- ↑ بهرامی و دیگران، «خشونت خانگی علیۀ مردان»، ۱۴۰۲ش، ص۴۴.
- ↑ سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۷.
- ↑ حسینی و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»، ۱۴۰۰ش، ص۲۱۰.
- ↑ حسینی و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»، ۱۴۰۰ش، ص۲۰۸.
- ↑ قاضی‌زاده و دیگران، «مدل مفهومی عوامل زمینهساز خشونت زناشویی زنان علیه مردان از دیدگاه مردان»، ۱۳۹۷ش، ص۴۰؛دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۱۲.
- ↑ سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۳۹.
- ↑ «آیا شما یک قربانی خشونت عاطفی هستید؟»، وب‌سایت سلامت نیوز.
- ↑ فیروزجاییان و رضایی چراتی، «تحلیل جامعه‌شناختی خشونت علیه مردان» ۱۳۹۳ش، ص۱۱۸.
- ↑ «خشونت خانگی علیه مردان؛ رازی که فاش نمی‌شود»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۱۴.
- ↑ «خشونت در فاز عاطفی»، وب‌سایت روزنامۀ همدلی، ۲۳ اسفند ۱۴۰۰، ص۴.
- ↑ فیروزجاییان و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی تأثیر بی‌نظمی در خانواده بر خشونت خانگی زنان علیه مردان»، ۱۳۹۴ش، ص۱۱۵؛سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۴.
- ↑ بهرامی و دیگران، «خشونت خانگی علیۀ مردان»، ۱۴۰۲ش، ص۳۳.
- ↑ فیروزجاییان و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی تأثیر بی‌نظمی در خانواده بر خشونت خانگی زنان علیه مردان»، ۱۳۹۴ش، ص۱۱۵.
- ↑ دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۱۴.
- ↑ اخگری بناب، «جرم‌انگاری خشونت جنسی در اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی»، ۱۳۸۸ش، ص۱۹۴.
- ↑ بهرامی و دیگران، «خشونت خانگی علیۀ مردان»، ۱۴۰۲ش، ص23 و ۴۷.
- ↑ سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۶.
- ↑ دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۲۳ و ۲۴.
- ↑ سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۴.
- ↑ دانش و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، ۱۴۰۱ش، ص۲۳ و ۲۴.
- ↑ «خشونت خانگی علیه مردان؛ رازی که فاش نمی‌شود»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ حسینی و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»،۱۴۰۰ش، ص۲۲۱.
- ↑ سلیمی و چیت‌ساز، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، ۱۳۹۹ش، ص۲۴.
- ↑ حسینی و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»،۱۴۰۰ش، ص۲۲۱.
- ↑ سورۀ نساء، آیۀ ۳۵.
- ↑ سورۀ روم، آیۀ ۲۱.
منابع
- قرآن کریم
- «آیا شما یک قربانی خشونت عاطفی هستید؟»، وب‌سایت سلامت‌نیوز، تاریخ درج مطلب ۱۲خرداد ۱۴۰۳.
- بهرامی، ولی و دیگران، «خشونت خانگی علیه مردان»، در فصلنامۀ انحرافات و مسائل اجتماعی، شمارۀ ۷، بهار ۱۴۰۲ش.
- حسینی، ابوالفضل و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی اعمال خشونت خانگی زنان علیه مردان در شهر مشهد»، در مجلۀ پژوهشنامۀ مددکاری، شمارۀ ۲۸، ۱۴۰۰ش.
- «خشونت خانگی علیه مردان؛ رازی که فاش نمی‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب ۸ خرداد ۱۴۰۳.
- «خشونت در فاز عاطفی»، وب‌سایت روزنامۀ همدلی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۴۰۰ش.
- دانش، پروانه و دیگران، «تبیین جامعه‌شناختی خشونت زنان علیه مردان»، در فصلنامۀ پژوهش مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ ۵، پاییز۱۴۰۱ش.
- سلیمی، منیژه و چیت‌ساز، محمدعلی، «شناسایی عوامل مؤثر بر خشونت خانوادگی علیه مردان»، در مجلۀ پژوهش‌های جامعه‌شناختی، شمارۀ ۳، پاییز ۱۳۹۹ش.
- فیروزجاییان، علی‌اصغر، و رضایی چراتی، زهرا، «تحلیل جامعه‌شناختی خشونت علیه مردان» در فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، شمارۀ ۲، زمستان ۱۳۹۳ش.
- فیروزجاییان و دیگران، «تحلیل جامعه‌شناختی تأثیر بی‌نظمی در خانواده بر خشونت خانگی زنان علیه مردان»، در مجلۀ مسائل اجتماعی ایران، شمارۀ ۲، پاییز و زمستان ۱۳۹۴ش.
- قاضی‌زاده، هادی و دیگران، «مدل مفهومی عوامل زمینهساز خشونت زناشویی زنان علیه مردان از دیدگاه مردان»، در نشریۀ روان‌پرستاری شمارۀ ۴، مهر و آبان ۱۳۹۷ش.