حجاب استایل
حجاب استایل؛ سبک تازه‌ای از پوشش زن با استفاده از عنصر زیبایی و جذابیت در حجاب اسلامی.
حجاب استایل، به‌مثابه سبک خاصی از پوشش بانوان مسلمان در ابتدا توسط طراحان پوشاک اروپایی با هدف تصاحب بازار پوشاک زنان مسلمان وارد چرخۀ تولید شد و طی چهار دهه به رشد چشمگیری رسید. در ایران از سال ۱۳۸۷ش، کارگروه ساماندهی مد و لباس به‌عنوان مرجع تعریف استانداردهای پوشش، تشکیل شد. حوزه مد در ایران علاوه بر فرصت‌های متعدد با چالش‌های عمده‌ای نیز روبرو است.
مفهوم‌شناسی
حجاب‌استایل (Hijab style) با ترکیب واژۀ حجاب بهمعنای پوشاندن، جداکردن و فاصله‌انداختن میان دو چیز[۱] و واژۀ استایل بهمعنای شیوه، سبک، فرم و کیفیت و ترکیب، [۲] پیشینه‌ای در فرهنگ واژگان ندارد، [۳] بلکه متأثر از زمینه‌های متنوعی چون پوشش، مد، حجاب، بازاریابی و تبلیغات و کاربرد گستردۀ اصطلاح «استایل» در دو دهۀ اخیر برای توصیف هنر، چیدمان منزل و به‌خصوص سبک خاصی از لباس، اکسسوری و نوع پوشش، [۴] ساخته شده است.
اصطلاح حجاب‌استایل به سبکی از مد در حوزۀ پوشش اشاره دارد که ضمن رعایت حدود حجاب اسلامی، بر شیک و امروزی‌بودن تأکید دارد. در این سبک پوشش، مانتو لباس اصلی است و روسری یا شال و چادرهای پوشیده همراه با اکسسوری‌های متنوع مانند کیف، کلاه، عینک آفتابی، دستبند، دستکش و سایر ملزومات در کنار آن قرار می‌گیرند.[۵]
اصطلاح حجاب‌استایل در کاربرد غیرتخصصی در زبان فارسی به زنان و دخترانی گفته می‌شود که مدل، بلاگر و اینفلوئنسر حجاب و ملزومات آن هستند.[۶] این کاربرد اشتباه در آغاز فعالیت بلاگرهای حجاب‌استایل بیشتر به کار می‌رفت، اما اکنون بسیاری از سایت‌های پوشاک به‌صورت درست و بهمعنای سبک استفاده می‌کنند[۷] و برخی دیگر با فارسی‌سازی این اصطلاح، آن را به‌صورت «استایل حجاب» به‌کار می‌برند.[۸] در کنار اصطلاح حجاب‌استایل، اصطلاحات دیگری مانند حجاب شیک و لاکچری، [۹] مد اسلامی و مد باحیا (مادست فشن)[۱۰] نیز شکل گرفته است.[۱۱]
تاریخچه
پیشینۀ حجاب‌استایل به ورود شرکت‌ها و صنعت پوشاک غربی به حوزۀ پوشاک اسلامی در نیمۀ دوم قرن بیستم بر می‌گردد. در نیمۀ دوم قرن بیستم که طراحان مد و پوشاک اروپایی بهدلیل وضعیت نابسامان اجتماعی و وام‌های پرداخت نشده با مشکلات زیادی روبرو بودند، با الگوگیری از تاکتیک آمریکا در تشویق عرب‌ها به سرمایه‌گذاری پترودلارها در اقتصاد آمریکا، به فکر استفاده از این دلارها افتادند.
با وجود چالش تفاوت لباس غرب با لباس زنان عرب، طراحان فرانسوی و ایتالیایی توانستند لباس‌های مناسب ذائقۀ مردم غرب آسیا طراحی کنند. این امر نه تنها موجب نجات صنعت مد و پوشاک غرب از بحران سیاسی و اقتصادی شد، بلکه باعث شد تا در اواخر قرن ۲۰م و اوایل قرن ۲۱م به شکل بی‌سابقه‌ای رشد کند. بر اساس گزارش مجلۀ فورچون (Fortune)، در سال ۲۰۱۳م مسلمانان ۲۶۶ میلیارد دلار در بازارهای اروپا خرج کردند و آن زمان پیش‌بینی شده بود که تا پایان سال ۲۰۲۰م این هزینه به ۵۰۰ میلیارد دلار برسد.[۱۲]
اکنون فروشگاه‌ها و مجموعه‌های بزرگ پوشاک غربی و برندهای مشهور همچون شنل، گوچی، مانگو و دولچه گابانا وارد بازار پوشاک اسلامی شده‌اند و به‌صورت مداوم هفته‌های مد و برنامه‌های کت‌واک با مدل‌های محجبه نه‌تنها در اروپا و آمریکا بلکه در کوالالامپور، جاکارتا، استانبول و دبی هم برگزار می‌کنند.[۱۳] طی چهار دهه، مد اسلامی تبدیل به یک بازار پرسود برای غربی‌ها و محملی برای القای سلیقۀ فرهنگی طراحان غربی برای زنان مسلمان شده است. امروزه در کنار غذای حلال و سفر، از مد اسلامی (Modest fashion) نیز به‌عنوان یک فعالیت اقتصادی رو به رشد در غرب نام برده می‌شود.[۱۴]
حجاب‌استایل در ایران
اصطلاح حجاب‌استایل در ایران پس از کاربرد واژۀ حجاب اجباری و حجاب شیک در بستر اینستاگرام[۱۵] و با گسترش بلاگرهای حجاب و استفادۀ غیرتخصصی این اصطلاح برای آنها، شناخته شد.[۱۶] پیشینۀ حجاب‌استایل به‌عنوان حجاب مدگرا و مدرن پس از انقلاب اسلامی، به دو سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های ۱۳۸۱ش و ۱۳۸۳ش دربارۀ حجاب برمی‌گردد. او در این سخنرانی‌ها گرایش خود را به مدگرایی و نوآوری در صورتی که افراطی و تقلید از غرب نبوده و از داخل جوشیده باشد، اعلام کرد.[۱۷]
با اعلام نظر آیت‌الله خامنه‌ای، قانون ساماندهی مد و لباس در ۱۲ دی ۱۳۸۵ش در مجلس تصویب[۱۸] و دو سال بعد کارگروه ساماندهی مد و لباس در ۱۳ تیر ۱۳۸۷ش زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایجاد شد.[۱۹] اعضای این کارگروه به‌عنوان متولی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی حوزه مد و لباس کشور عبارت‌اند از: وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نمایندگان وزارت آموزش و پرورش و وزارت صنعت، صداوسیما، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، نمایندۀ کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و سه نفر از نمایندگان صنوف طراحان و تولیدکنندگان پارچه و لباس.[۲۰] این کارگروه تاکنون جلسات کارشناسی، همایش‌های بزرگ، جشنواره و نمایشگاه‌های متعددی برگزار کرده است.[۲۱] فعالیت این کارگروه پس از گسترش بلاگرهای حجاب‌استایل در پلتفرم اینستاگرام و در دولت سیزدهم بیشتر و تخصصی‌تر شده است.[۲۲]
اهداف و چشم‌انداز
در سبک پوشش حجاب‌محور غربی هدف اصلی تصاحب بازار پوشاک اسلامی و القای سلیقۀ طراحان غربی است؛ [۲۳] اما کارگروه ساماندهی مد و لباس به‌منظور حمایت از ارزش‌های فرهنگی اهداف زیر را پیگیری می‌کند:
- حفظ و تقویت فرهنگ و هویت ایرانی– اسلامی؛
- هدایت بر اساس طرح‌ها و الگوهای داخلی؛
- پرهیز از تبلیغ الگوهای مغایر با فرهنگ و هویت ایرانی اسلامی؛
- تقویت جایگاه مد و لباس ایرانی- اسلامی در سطح بین المللی.[۲۴]
فعالیت‌ها و اقدامات
کارگروه ساماندهی مد و لباس علاوه بر اقدامات کلی در حوزۀ پوشاک مانند صدور نشان شیما (شناسه یکپارچه مد و لباس اسلامی- ایرانی)، برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها در تهران و شهرستان‌ها، حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، حمایت از موسسات هنری مد و لباس و خانه‌های مد (مزون)، [۲۵] تصویب سند ملی پوشش ایرانی- اسلامی و تلاش برای تأسیس بنیاد ملی سبک پوشش ایرانی- اسلامی، [۲۶] در بخش حجاب و عفاف نیز به تدوین و تصویب سند شاخص‌های نظارت بر تمام مراحل طراحی، تولید، تبلیغ و عرضه پرداخته است.
در این سند، لباس بانوان به سه بخش خصوصی، مجلسی و اجتماعی، دسته‌بندی شده است و مهم‌ترین شاخص پوشاک اجتماعی تأکید بر عفت، وقار و حیا است.[۲۷] برگزاری نمایشگاه گوهر زیبایی[۲۸] و لباس عاشورایی، [۲۹] اعطای مجوز به مؤسسات برگزاری نمایشگاه زنده مانند موسسه مدینو، ویولت و بهپوشی[۳۰] و بخشی از هفتۀ بین‌المللی مد موقر از دیگر فعالیت‌های این کارگروه به‌شمار می‌رود.[۳۱]
چالش‌ها و پیامدها
کارشناسان رسانه و خانواده تأثیر طراحان و صنعت پوشاک غربی را یکی از چالش‌های عمده در استایل حجاب می‌دانند.[۳۲] فعالیت بلاگرهای حجاب و تلاش آنها برای تغییر ذائقۀ جامعه، [۳۳] به‌صرفه نبودن تولید طرح‌های برگزیدۀ لباس در جشنواره‌ها بهدلیل ارزان‌تر بودن لباس خارجی، پیامدهای منفیِ عدم نظارت بر پوشش سلبریتی‌های خانم در جشنوارۀ فجر، عدم هماهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دستگاه‌های مرتبط با پوشاک، تأکید بر اقدامات سلبی به‌جای معرفی الگوی متناسب با فرهنگ جامعه و ضعف عملکرد دستگاه‌های حاکمیتی از دیگر چالش‌های این حوزه شمرده شده است.[۳۴]
فرصت‌ها
کارشناسان رسانه، خانواده، فرهنگ و اقتصاد توجه به استایل (مد) در حوزۀ حجاب را موجب ایجاد فرصت‌های بسیار می‌دانند، ازجمله:
- جهت‌دهی و ارتقای ذائقۀ جامعه؛
- پیشگیری از چالش‌های اجتماعی با عرضۀ پوشاک مطابق با فرهنگ جامعه؛
- تقویت و رونق تولید و بازار از طریق ایجاد اتحادیۀ مرکب از چهار حلقۀ تولیدکنندگان، فروشندگان، تبلیغ‌کنندگان و سیاست‌گذاران؛
- مدیریت ذائقۀ مخاطب از طریق نوآوری و پویایی؛
- مدیریت نیاز جامعه از طریق توجه به سه مؤلفۀ اساسی: الف) زیبایی ظاهری و تنوع؛ ب) راحتی و دست‌وپاگیر نبودن و ج) پوشیدگی در طراحی؛
- طراحی لباس حجاب برای مشاغل مانند آزمایشگاه و محیط کار؛
- ایجــاد ســکوهای فروش محصـولات حجـاب در شـهرهای بـزرگ؛
- حمایت از تولیدکنندگان خرد و بخش خصوصی.[۳۵]
پانویس
- ↑ . غروی نائینی و عامری، «پویشی در معنا و مفهوم حجاب»، 1386ش، ص116-117.
- ↑ . "style"، Britannica Dictionary website.
- ↑ . «ضرورت تحلیل حجاب‌استایل به‌مثابة سبک زندگی»، کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص6.
- ↑ . «استایل چیست (Style)؟ انواع استایل و ویژگی‌های آنها را بشناسید!»، وب‌سایت وقت مد.
- ↑ . «ضرورت تحلیل حجاب‌استایل به‌مثابة سبک زندگی»، کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص7.
- ↑ . حجاب‌استایل‌های اینستاگرمی (اینفلوئنسر‌های حجاب)، با تکیه بر کلان‌دادة فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی، 1402ش، ص4.
- ↑ . «60 حجاب‌استایل معروف ایرانی و فوق‌العاده شیک برای مجالس رسمی و دورهمی»، وب‌سایت ماگرتا، «مای حجاب‌استایل» وب‌سایت مای حجاب‌استایل، «سبک‌های مختلف حجاب‌استایل»، وب‌سایت فاطیما.
- ↑ . «8 استایل حجاب با پارچه‌های مختلف»، وب‌سایت پارچه‌نگار.
- ↑ . پاک‌فطرت، «شاهد پدیدة حجاب لاکچری هستیم چادری هستند ولی با آرایش جوانان را به دنبال خود می‌کشانند، لایحه حجاب و عفاف به فکر مشکل زنان خیابانی هم بوده است»، وب‌سایت دیده‌بان.
- ↑ . modest fashion
- ↑ . «مادست فشن یا مد متواضع»، کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص10-11.
- ↑ . «لباس شهرت»، مجموعه مستند ضد، وب‌سایت شبکه مستند، «حجاب‌استایل غربی»، کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص8-9.
- ↑ . «حجاب‌استایل غربی»، کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص8-9.
- ↑ . «لباس شهرت»، مجموعه مستند ضد، وب‌سایت شبکه مستند.
- ↑ زهرایی، «حجاب‌استایل، تهدید یا فرصت؟»، 1402، ص35.
- ↑ . محمد‌بیگی، «کارگروه ساماندهی مد و لباس در دولت سیزدهم احیا شد»، خبرگزاری ایرنا، «شاخص‌های نظارت بر طراحی، تولید، تبلیغ و عرضة پوشاک اجتماعی بانوان»، مصوب کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، 1400ش.
- ↑ . «طرح بحث لباس ملی در شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط آیت‌الله خامنه‌ای»، تاریخ درج مطلب: 17 تیر 1383ش.
- ↑ . آشنا و مهربانی‌فر، «تحلیل سیاست‌گذاری قانون ساماندهی مد و لباس مجلس شورای اسلامی بر اساس مدل فرایندی» 1392ش، ص11.
- ↑ . «تعیین وظایف کارگروه ساماندهی مد و لباس»، روزنامة اقتصاد، 1387ش.
- ↑ . «معرفی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه ساماندهی مد و لباس.
- ↑ . «عملکرد دبیرخانة کارگروه ازسال ١٣٩٢ لغایت ١٣٩٩.
- ↑ . محمد‌بیگی، «کارگروه ساماندهی مد و لباس در دولت سیزدهم احیا شد»، خبرگزاری ایرنا، «شاخص‌های نظارت بر طراحی، تولید، تبلیغ و عرضة پوشاک اجتماعی بانوان»، مصوب کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، 1400ش.
- ↑ . «لباس شهرت»، مجموعه مستند ضد، وب‌سایت شبکه مستند.
- ↑ . «قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور» وب‌سایت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه مد و لباس.
- ↑ . «عملکرد دبیرخانة کارگروه ازسال ١٣٩٢ لغایت ١٣٩٩»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه مد و لباس.
- ↑ . «مشکلات دبیرخانة کارگروه مد و لباس، تاسیس بنیاد ملی سبک پوشش ایرانی- اسلامی» وب‌سایت ایسنا.
- ↑ . «شاخص‌های نظارت بر طراحی، تولید، تبلیغ و عرضة پوشاک اجتماعی بانوان»، مصوب کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، 1400ش.
- ↑ . پژم، «بررسی چرایی برپایی نمایشگاه گوهر زیبایی در ژانر عفاف و حجاب مد و لباس ایرانی»، هنرآنلاین.
- ↑ . «نمایشگاه لباس عاشورایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه ساماندهی مد و لباس.
- ↑ . «مراکز مجاز برگزاری نمایش زندة لباس معرفی شدند»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
- ↑ . «هفتة بین‌المللی مد مُوَقَّر در شیراز رونمایی شد»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ . «بررسی تخصصی حجاب‌استایل‌ها»، فصل 3، قسمت 12، وب‌سایت آپارات.
- ↑ . چیذری، «حجاب حجاب‌استایل‌ها عفاف ندارد»، وب‌سایت جوان آنلاین.
- ↑ . «چرا کارگروه مد و لباس تشکیل شده است؟» خبرگزاری ایسنا.
- ↑ . «آینده‌نگری یک ناهنجاری» کجراه (پدیدة حجاب‌استایل در ایران)، 1402ش، ص27. زین‌العابدین، «حوزة مد و لباس، نیازمند نگاه حمایتی بویژه در بخش خصوصی است»، خبرگزاری ایرنا «مدگرایی با الگوی وطنی»، خبرگزاری ایرنا «بررسی تخصصی حجاب‌استایل‌ها»، فصل 3، قسمت 12، وب‌سایت آپارات.
منابع
- آشنا، حسام‌الدین و مهربانی فر، حسین، «تحلیل سیاست‌گذاری قانون ساماندهی مد و لباس مجلس شورای اسلامی بر اساس مدل فرایندی»، دو فصلنامۀ علمی-پژوهشی دین و ارتباطات، سال 20، شماره 43، 1392ش.
- «استایل چیست (Style)؟ انواع استایل و ویژگی‌های آنها را بشناسید!»، وب‌سایت وقت مد، تاریخ درج مطلب: 20 نوامبر 2023م.
- «بررسی تخصصی حجاب‌استایل‌ها»، فصل 3، قسمت 12، وب‌سایت آپارات. تاریخ درج مطلب: 13 مهر 1402ش.
- پاک‌فطرت، علیرضا، «شاهد پدیدۀ حجاب لاکچری هستیم؛ چادری هستند ولی با آرایش جوانان را به دنبال خود می‌کشانند؛ لایحه حجاب و عفاف به فکر مشکل زنان خیابانی هم بوده است»، وب‌سایت دیده‌بان، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1402ش.
- پژم، عطیه، «بررسی چرایی برپایی نمایشگاه گوهر زیبایی در ژانر عفاف و حجاب مد و لباس ایرانی»، هنرآنلاین، تاریخ درج مطلب: 24 اردیبهشت 1398ش.
- «تعیین وظایف کارگروه ساماندهی مد و لباس»، روزنامۀ اقتصاد، شمارۀ 1561، تاریخ درج مطلب: 13 تیر 1387ش.
- حجاب‌استایل‌های اینستاگرمی (اینفلوئنسر‌های حجاب)، با تکیه بر کلان‌دادۀ فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی، مردم‌نگاری مجازی، شمارۀ 1، مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور، گروه مطالعات داده‌‌محور، 1402ش.
- «چرا کارگروه مد و لباس تشکیل شده است؟» خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 28 تیر 1399ش.
- چیذری، زهرا، «حجاب حجاب‌استایل‌ها عفاف ندارد»، وب‌سایت جوان آنلاین، تاریخ درج مطلب: 3 مهر 1402ش.
- چیذری، زهرا، «حجاب‌استایل‌هابه دین و زن نگاه تجاری دارند»، وب‌سایت روزنامۀ جوان، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1400ش.
- خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاه‌های استان همدان»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 17 تیر 1383ش.
- زین‌العابدین، سمانه، «حوزۀ مد و لباس، نیازمند نگاه حمایتی بویژه در بخش خصوصی است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 31 تیر 1398ش.
- زهرایی، محمدرضا، «حجاب‌استایل، تهدید یا فرصت؟»، مجله پیام زن، شمارۀ 360، 1402ش.
- «سبک‌های مختلف حجاب‌استایل»، وب‌سایت فاطیما، تاریخ درج مطلب: 25 فوریه 2023م.
- «شاخص‌های نظارت بر طراحی، تولید، تبلیغ و عرضۀ پوشاک اجتماعی بانوان»، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شورای فرهنگی عمومی، مصوب کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، 1400ش.
- «ضرورت تحلیل حجاب‌استایل به‌مثابۀ سبک زندگی»، ویژه‌نامۀ کجراه (پدیدۀ حجاب‌استایل در ایران)، مرکز رصد فرهنگی کشور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی: کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، 1402ش.
- علیخواه، فردین و محمدزاده، حمیده «دربارۀ دختران چادریِ مدرن: ظهور نسلِ تری‌این‌وان در ایران»، فصلنامۀ علمی جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، دوره چهارم، شمارۀ 2، 1401ش.
- «عملکرد دبیرخانۀ کارگروه ازسال ١٣٩٢ لغایت ١٣٩٩»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه مد و لباس، تاریخ دستیابی: 3 مهر 1403ش.
- غروی نائینی، نهله، و عامری، وحیده، «پویشی در معنا و مفهوم حجاب»، فصلنامۀ شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال نهم، شماره 36، 1386ش.
- «لباس شهرت»، مجموعه مستند ضد، وب‌سایت شبکه مستند، تاریخ دستیابی: 17 شهریور 1403ش.
- «مای حجاب‌استایل» برند تخصصی پوشاک حجاب بانوان، وب‌سایت مای حجاب‌استایل، تاریخ درج دستیابی: 15، شهریور 1403ش.
- محمد‌بیگی، فاطمه، «کارگروه ساماندهی مد و لباس در دولت سیزدهم احیا شد»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 3 آذر 1402ش.
- «مدگرایی با الگوی وطنی»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 17 اسفند 1396ش.
- «مراکز مجاز برگزاری نمایش زنده لباس معرفی شدند»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 7 تیر 1393ش.
- «مشکلات دبیرخانۀ کارگروه مد و لباس؛ تاسیس بنیاد ملی سبک پوشش ایرانی- اسلامی» وب‌سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: 18 اردیبهشت 1403ش.
- «معرفی کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه ساماندهی مد و لباس، تاریخ مشاهده: 2 مهر 1403ش.
- «نمایشگاه لباس عاشورایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، وب‌سایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کارگروه ساماندهی مد و لباس، تاریخ مشاهده: 4 مهر 1403ش.
- «هفتۀ بین‌المللی مد مُوَقَّر در شیراز رونمایی شد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 27 اردیبهشت 1403ش.
- «60 حجاب‌استایل معروف ایرانی و فوق‌العاده شیک برای مجالس رسمی و دورهمی»، وب‌سایت ماگرتا، تاریخ مشاهده: 15 شهریور 1403ش.
- «8 استایل حجاب با پارچه‌های مختلف»، وب‌سایت پارچه‌نگار، تاریخ مشاهده: 15 شهریور 1403ش.
- ."style"، Britannica Dictionary website، accessed on 26 2024.