حسینعلی ابوذر

حسین‌علی ابوذر؛ چهرۀ سیاسی، فرهنگی و جهادی هزاره.

حسین‌علی ابوذر، چهرۀ مشهور سیاسی، فرهنگی و جهادی هزاره است که نام و یاد او به‌دلیل اندیشه و مبارزات عدالت‌خواهانه، در میان مردم ماندگار شده است. او همیشه از عدالت سخن می‌گفت و برای تأمین عدالت اجتماعی، مبارزه کرد و جان داد.

کودکی و نوجوانی

حسین‌علی ابوذر معروف به «ابوذر غزنوی» در 1336ش، در قریۀ سبزسنگ پاتو ولسوالی (شهرستان) جاغوری از ولایت غزنی، چشم به‌جهان گشود. وی در کودکی همراه با خانواده بر اثر اختلافات منطقه‌ای، از زادگاه خود آواره شد و مدت شش سال در منطقۀ پشتون‌نشین زابل زندگی کرد. ابوذر پس از مراجعت به زادگاه خود، علوم ابتدایی دینی را نزد ملای محل، فرا گرفت.

دوران جوانی

ابوذر از 1351ش، تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. وی در کنار فراگیری ادبیات عرب و علوم دینی، به مطالعۀ تاریخ، ادبیات، شعر و سیاست علاقه داشت. همین مطالعات از ابوذر یک شخصیت دردمند و مبارز ساخت.

زمینه‌ها و بستر اجتماعی

1- تربیت در جامعۀ انقلابی

ابوذر از دوران کودکی تا جوانی، جامعه‌ای را تجربه کرد که در اثر محرومیت و بی‌عدالتی شاهد سربرآوردن جنبش‌های ضد استبداد بود. در دوران جوانی او سازمان‌ها و جنبش‌های ضد استعمار در حال شکل‌گیری بود.

2- گذشتۀ تاریخی مردم هزاره

ابوذرآثار علی شریعتی، سیدقطب، حسن البنا، اقبال لاهوری، فردوسی و بیرونی را مطالعه می‌کرد و با تکیه بر آنها، گذشتۀ تاریخی مردم هزاره را بررسی می‌کرد.

3- آشنایی با شخصیت‌های مبارز

ابوذر، در دوران جوانی با شخصیت‌ها و سازمان‌های انقلابی داخلی و خارجی، از جمله عبدالعلی مزاری آشنا شد و این آشنایی، زمینۀ تحول اندیشه، شخصیت و عمل او را فراهم کرد.

ویژگی‌های شخصیتی

زهد و تقوا، صداقت و تعهد به آرمان‌های جامعه، دلیری، اهتمام به مطالعه و اندیش‌ورزی، توان سخنوری، وطن‌دوستی، عدالت‌خواهی، صراحت و جدیت، احترام به دانش و فرهنگ و سرودن اشعار حماسی از خصوصیات شخصیتی ابوذر ذکر شده است.

فعالیت‌ها

الف. سیاسی

ابوذر با فعالیت‌ در حزب اسلامی «گلبدین حکمتیار»، سفرهای متعددی در هزاره‌جات و دیگر نقاط کشور داشت. پس از کودتای 1357ش و به قدرت رسیدن حزب دموکراتیک خلق و آغاز دوران اختناق، ابوذر به ایران مهاجرت کرد. وی در سال 1362ش، به افغانستان برگشت و با پیوستن به سازمان نصر (از احزاب شیعه) فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی خود را در مدارس دینی غزنی آغاز کرد و به مبارزه مسلحانۀ علیه تجاوز شوروی، وارد شد. پس از تشکیل حزب وحدت اسلامی در 1368ش، ابوذر به‌عنوان عضو شورای مرکزی انتخاب و به بامیان منتقل شد.

ب. نظامی

ابوذر، بعد از کودتای 1357ش، جهاد مسلحانه علیه حکومت کمونیستی را آغاز و در جنگ‌های چریکی شهری شرکت کرد. او هنگام عضویت در سازمان نصر، فعالیت نظامی خود را در ولسوالی قره‌باغ از ولایت غزنی، متمرکز ساخت و صدها عملیات ضد روسی را در نقاط مختلف ولایت غزنی و شاه‌راه کابل- قندهار، از همین پایگاه طراحی و مدیریت کرد. ابوذر پس از تشکیل حزب وحدت اسلامی، معاونت فرماندهی کل نیروهای نظامی این حزب را به‌عهده گرفت. او در ولایت بامیان، بیش از دو هزار نفر را به‌شکل منظم در برنامۀ آموزش نظامی دعوت کرد و وضعیت نظامی حزب وحدت را بهبود بخشید. ابوذر، به‌دستور شورای مرکزی، در پائیز1370ش، به‌منظور خاموش کردن اغتشاشات داخلی، به غزنی رفت. در 1371ش، به کابل رفت و در مقاومت مردم غرب کابل، مشارکت داشت. ابوذر، در روز‌های قبل از سقوط کابل به‌دست طالبان، ادارۀ مرکز فرماندهی نیروهای نظامی حزب وحدت را بر عهده داشت.

آثار

ابوذر در کنار جهاد نظامی از جهاد فرهنگی نیز غافل نماند و 25 هزار صفحه دست‌نوشته از خود به یادگار گذاشت. کتاب «نامه‌ها و سندها» از مجموعه آثار ابوذر، با همت مؤسسۀ نشر تاریخ شفاهی افغانستان، در سال 1397ش به‌چاپ رسیده است.

دیدگاه‌ها دربارۀ ابوذر

به‌باور مردم، ابوذر قهرمانی است که در راه دفاع از حقوق آنان مبارزه کرد و در نهایت در همین راستا جان خود را فدا کرد. همچنین به‌نظر بسیاری از محققان، ابوذر یک چهرۀ فرهنگی بود که تا آخر عمر مبارزات فرهنگی خود را به‌موازات مبارزات سیاسی و نظامی ادامه داد.

درگذشت

ابوذر، پس از چندین سال جهاد و مبارزه، در زمستان 1373ش، توسط گروه طالبان دستگیر و در 22 اسفند 1373ش، همراه با عبدالعلی مزاری رهبر حزب وحدت اسلامی، کشته شد. پیکر او پس از تشییع باشکوه توسط مردم، در جوار بازار سنگماشۀ جاغوری روی تپه‌ای به‌خاک سپرده شد.

منابع

• اخلاصی، احمد‌بخش، «رهبر شهید و یاران؛ (شهید ابوذر غزنوی)»، وب‌سایت سروش صبا، تاریخ مراجعه: 7 اردیبهشت 1402ش.
• اخلاصی، احمد‌بخش، «سردار نام‌آور شهید ابوذر»، وب‌سایت خانۀ طرح‌نو وطن، تاریخ بارگذاری: 23 اسفند 1392ش.
• الطاف، عصمت، «نامه‌ها و سندها؛ راوی روح یک دوران تاریخی»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ‌ما، تاریخ بارگذاری: 29 دی 1397ش.
• «حزب وحدت اسلامی افغانستان»، وب‌سایت خبرگزاری پیام آفتاب، تاریخ بارگذاری: 14 آذر 1386ش.
• رضایی، زمان‌علی، «زندگی‌نامۀ حجت‌الاسلام ابوذر غزنوی (قسمت دوم)»، وبلاگ اقتدار قرآنی، تاریخ بارگذاری: 7 خرداد 1388ش.
• «زندگی‌نامۀ سردار قهرمان شهید ابوذر غزنوی»، وبلاگ در آرزوی عدالت، تاریخ بارگذاری: 26 آبان 1390ش.
• مظفری، علی‌رضا، «یادی از سردار نام‌آور شهید ابوذر غزنوی»، وبلاگ اندیشۀ‌ نور پایگاه تبادل اندیشه‌های نورانی، تاریخ بارگذاری: 21 اسفند 1389ش.
• موسوی، عسکر، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ اسدالله شفایی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی هنری نقش سیمرغ، 1379ش.
• ناصری داوودی، عبدالمجید، مشاهیر تشیع در افغانستان، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، 1390ش.
• ورسجی، محمد‌ابراهیم، جهاد افغانستان و جنگ سرد قدرت‌های بزرگ، پشاور، مرکز نشرات اسلامی صبور، فروردین 1381ش.
• «متن نامۀ شهید ابوذر به سیاف» وبلاگ پیام، تاریخ بارگذاری: 1 اسفند 1391ش.