روستای بوژان
بوژان؛ روستایی پلکانی و تاریخی در دامنة رشته‌کوه‌های بینالود نیشابور.
بوژان روستایی در دامنۀ ارتفاعات جنوبی رشته‌کوه بینالود در نزدیکی شهر نیشابور است. وسعت این روستا حدود 1225 هکتار است.[۱] روستای بوژان دارای معماری پلکانی است. [۲] این روستا دارای آب‌و‌هوای معتدل کوهستانی است. [۳] در روستای بوژان دو امامزاده به نام «امامزاده سلیم» و « امامزاده خواجه گُل‌علی» وجود دارد.[۴] شغل اهالی این روستا اغلب دامپروری، کشاورزی و فروش صنایع‌دستی محلی است.[۵]
نام‌گذاری
برخی علت نام‌گذاری این روستا را وجود نوعی گیاه به نام بوژان در این منطقه می‌دانند. همچنین بوژان پسوند مکانی است که دارای مناطق سر‌سبز و چشمه‌های متعدد است.[۶]
پیشینه
بر اساس آخرین مستندات باستان‌شناسان در حفاری قبرستانی که در روستای بوژان قرار دارد؛ ظروفی کشف شده که مربوط به زرتشتیان است. برخی با توجه به زیر‌خاکی‌های کشف شده در این مکان، قدمت این روستا را تا زمان امام حسن مجتبی، پی گرفته‌اند.[۷]
جمعیت شناسی
- آمار جمعیتی: روستای بوژان در دهستان فضل قرار دارد. بر اساس آخرین سرشماری در این روستا 800 نفر در قالب ۲6۶ خانوار ساکن هستند.[۸]
- دین و مذهب: مردم روستای بوژان به زبان فارسی صحبت می‌کنند.[۹] اهالی این روستا مسلمان و شیعه مذهب هستند.[۱۰]
جغرافیا
- موقعیت جغرافیایی: روستای بوژان در 20 کیلومتری شهر نیشابور[۱۱] و در دامنۀ جنوبی بینالود در استان خراسان رضوی قرار دارد.[۱۲] این روستا از شمال به مشهد، از جنوب به دو روستای بوژ‌آباد و حصار، از شرق به روستای سوقند و از غرب به روستای دُربهشت و اردوگاه باغرود محدود می‌شود.[۱۳]
- آب‌و‌هوا: روستای بوژان به‌دلیل قرارگرفتن در ارتفاع 1600 متری از سطح دریا[۱۴] این روستا دارای تابستان‌های بسیار خنک و زمستان‌های سرد و یخبندان است.[۱۵] دارای آب‌و‌هوای معتدل کوهستانی است.[۱۶]
- رشته‌کوه‌ها: اطراف روستای بوژان را رشته‌کوه‌های بینالود احاطه کرده‌اند.[۱۷] همچنین در شمال شرق روستای بوژان کوه‌های مرتفع و سنگلاخی بُلقشو قرار دارند. [۱۸]
- چشمه‌ها: در اطراف روستای بوژان چشمه‌های متعددی مانند: شکراب، باغ‌ملا، کلاغ‌چین و چشمۀ دوم‌کمر قرار دارد که این چشمه‌ها نقش به‌سزایی در تأمین آب روستا دارند.[۱۹]
- رودخانه‌ها: در میان رشته‌کوه‌های بینالود و در نزدیکی روستای بوژان رودخانه‌ای به نام «رودخانۀ بوژان» جریان دارد. این رودخانه از کوه‌هایی نظیر گودزرد، بوژان و سیاه‌خانی سر‌چشمه می‌گیرد.[۲۰]
- پوشش گیاهی: روستای بوژان به‌دلیل قرارگرفتن در یک منطقۀ خوش آب‌و‌هوا، دارای خاک حاصلخیز و پوشش گیاهی غنی است.[۲۱] مناطق کوهپایه‌ای و ارتفاعات اطراف این روستا محل مناسبی برای رشد برخی گیاهان دارویی مانند: ریواس،[۲۲] زیره‌کوهی، سماق، آویشن و خار‌مُشک است.[۲۳]
- حیات‌وحش: روستای بوژان به‌دلیل وجود کوه‌های مرتفع بینالود در اطراف آن، زیستگاه حیوانات متعددی مانند کلاغ،[۲۴] گاو، گوسفند و مرغ است.[۲۵]
معماری
یکی از زیبایی‌های روستای بوژان، دور‌نمای پلکانی و بافت تاریخی [۲۶] آن در دامنة ارتفاعات بینالود است. [۲۷] معماری روستا به‌صورت پلکانی؛ یعنی حیاط هر خانه، پشت‌بام ساختمان پایینی است.[۲۸]همچنین خانههای این روستا به روش کاملاً سنتی با کوچه‌های باریکی به یکدیگر متصل شده‌اند. خانههای این روستا با مصالحی از جنس چوب و سنگ به‌صورت خشکه‌چین ساخته شده است.[۲۹] برخی از خانههای این روستا دو طبقه دارند که طبقه همکف، انبار محصولات و محل نگهداری دام بوده و فضای اصلی مسکونی در طبقه بالا قرار گرفته است.[۳۰] در معماری بومی این منطقه استفاده از دیوارهای قطور، وجود ایوان های کوتاه برای کاهش تابش نور خورشید در تابستان و حداکثر تابش خورشید در داخل بنا در زمستان رعایت شده است.[۳۱]
اقتصاد
شغل ساکنان روستای بوژان زراعت، باغداری، دامداری و تولید صنایع‌دستی است که اقتصاد اهالی این روستا بیشتر بر پایة این مشاغل استوار است.[۳۲]
- کشاورزی: همچنین به‌دلیل شرایط اقلیمی این منطقه، سطح وسیعی از باغات روستای بوژان به درختان گیلاس، آلبالو و گردو اختصاص یافته است.[۳۳] پرورش دام و پرندگان اهلی نیز در این روستا از رونق زیادی برخوردار است.[۳۴]
- تجارت: تجارت مردم روستای بوژان بیشتر بر پایة فروش محصولات کشاورزی و باغی و دامپروری استوار است.[۳۵] فروش صنایع‌دستی این روستا نیز یکی دیگر از منابع در‌آمدی اهالی روستای بوژان به شمار می‌رود.[۳۶]
فرهنگ و هنر
- آداب‌و‌رسوم: از جمله آداب‌و‌رسوم مردم روستای بوژان، برگزاری مراسم آیینی و سنتی «شمایل‌خوانی» در ماه محرم است. در این مراسم، فردی به‌عنوان پرده‌خوان رو‌به‌روی پرده‌ای بزرگ و منقوش از تصاویر جنگ‌ها و مصائب اولیای مذهب شیعه و امام حسین می‌ایستد و از روی تصویر پرده روایت‌گویی می‌کند.[۳۷] پرده‌خوان تمام این نقل‌ها را به‌صورت آهنگین می‌خواند. همچنین مراسم «چوب‌بازی» از دیگر آداب‌و‌رسوم رایج در میان اهالی روستای بوژان است. این مراسم در عید‌ها و رویداد‌های مهم توسط اهالی بوژان برگزار می‌شود.[۳۸] در این مراسم مردم محلی با پوشیدن لباس‌های سنتی در حالی که چوب به دست گرفته‌اند، پایکوبی می‌کنند و با حرکات موزون، چوب‌هایی که در دست دارند را به هم می‌کوبند.[۳۹]
- امامزاده: در روستای بوژان دو امامزاده به نام «امامزاده سلیم» و « امامزاده خواجه گُل‌علی» وجود دارد.[۴۰] نسب سلیم به امام زین‌العابدین باز می‌گردد و مقبره او در شرق روستا قرار دارد. [۴۱] امامزاده خواجه گل‌علی نیز اگرچه مقبره‌ای ندارد اما مورد توجه روستاییان است.[۴۲]
- موسیقی: موسیقی محلی توسط اهالی بوژان در مراسم مختلف اجرا می‌شود. آنها با ساز‌هایی مانند: دو‌تار، دایره‌زنگی، قمشه، دُهل و سُورنا نوعی موسیقی محلی دلنواز را می‌نوازند.[۴۳]
- سوغات و صنایع‌دستی: از جمله صنایع‌دستی مرسوم در میان مردم روستای بوژان، قالی‌بافی، گلیم‌بافی و فُرت‌بافی است که سوغات این منطقه نیز به شمار می‌روند.[۴۴]
- غذا‌های محلی: از جمله غذا‌های محلی روستای بوژان می‌توان به اشکنه کشک، بلغور شیر، کله‌جوش، کوکو قارچ، حلوای محلی، فطیر مسکه، انواع آش، خورش و آبگوشت اشاره کرد.[۴۵]
جاذبه‌های گردشگری
روستای بوژان روستایی تاریخی با ساختاری پلکانی است که دارای جاذبه‌های گردشگری متعددی است.
- جاذبه‌های دیدنی: معماری خاص روستای بوژان از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این روستا به‌شمار می‌رود.[۴۶] همچنین وجود ارتفاعات بلقشو[۴۷] و بینالود پوشش گیاهی متنوع در این منطقه شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی و طبیعت‌گردی فراهم کرده است.[۴۸] آبشار بوژان یکی دیگر از جاذبه‌های دیدنی روستای بوژان است[۴۹] که در ارتفاعات شمالی روستا، در مسیر رشته‌کوه بینالود،[۵۰] در انتهای دره‌ای بزرگ به نام «دره بوژان» قرار گرفته است.[۵۱] همچنین از دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای بوژان می‌توان به «تخت هلاکو‌خان»،[۵۲] «منطقه کال عرب»، «خرمن‌گاه و خانه شیطان»، «بازه صدر»، «مرغزاردره» و چشمه شکراب اشاره کرد.[۵۳] توسعه صنعت گردشگری روستایی در این منطقه علاوه بر درآمدزایی برای جامعه سبب رونق و بهبود زندگی اقتصادی و اجتماعی روستاییان نیز می‌گردد. [۵۴]
- امکانات رفاهی: از جمله امکانات رفاهی روستا بوژان برای اقامت گردشگران، مسافر‌خانه و سوئیت‌های روستایی اجاره‌ای در این منطقه است. همچنین علاقه‌مندان به اقامت و اتراق در مناطق طبیعی و کوه‌های منطقه بوژان می‌توانند در این مناطق از امکانات کمپینگ و چادر مسافرتی شخصی استفاده کنند.[۵۵] علاوه بر امکانات اقامتی، در این روستا برخی امکانات رفاهی دیگر مانند: سفره‌خانه‌های سنتی، رستوران و سرویس بهداشتی، نیز برای استفادة گردشگران و توریست‌ها وجود دارد.[۵۶]
- مسیر دسترسی: برای سفر به روستای بوژان لازم است ابتدا به شهر نیشابور رفته، سپس با طی‌کردن 20 کیلومتر مسافت[۵۷] و با عبور از روستاهای حمیدآباد، فوشنجان و حصار بوژان به روستای بوژان رسید.[۵۸]
مشکلات زیست محیطی
- تخریب مراتع: تجمع رسوبات و افزایش درصد آهک در خاک این زیست بوم طبیعی سبب تخریب بسیاری از مراتع طبیعی و پوشش گیاهی اطراف این روستا شده است.[۵۹]
- تولید زباله‌ها: ساخت‌و‌ساز بی‌رویه و رها‌سازی زباله‌های دامی طبیعت بکر این روستا را به خطر انداخته، سبب انباشت زباله در این منطقه شده است.[۶۰]
زیر‌ساخت
روستای بوژان دارای خانة سلامت، تلفن‌خانه، لوله‌کشی آب و برق‌کشی است.[۶۱] همچنین مسیر دسترسی این روستا آسفالت و ماشین‌رو است که امکان تسهیل عبور‌و‌مرور با وسایل نقلیه عمومی مانند: کامیون، وانت، اتوبوس، تاکسی و خودروی شخصی را هم برای اهالی روستا و هم گردشگران فراهم می‌کند.[۶۲]
پانویس
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . بهرامی و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، 1396ش، ص106.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . بهرامی و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، 1396ش، ص106.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت کارناوال، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . بهرامی و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، 1396ش، ص106.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . شیبانی‌زاد و همکاران، «بررسی اصول پایداری اکولوژیک در معماری بومی خانه های روستای بوژان»، 1398ش، ص1.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . شیبانی‌زاد و همکاران، «بررسی اصول پایداری اکولوژیک در معماری بومی خانه های روستای بوژان»، 1398ش، ص1.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . بهرامی و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، 1396ش، ص106.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . ملانوروزی و همکاران، «گسترش و توسعه چشم اندازهای گردشگری روستایی (مطالعه موردی: روستای بوژان شهرستان نیشابور)»، 1392ش، ص1.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . «رستوران‌های بوژان نیشابور لیست همگردی»، وب‌سایت همگردی، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- ↑ . بهرامی و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، 1396ش، ص107.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- ↑ . «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
منابع
- بهرامی، شهرام و همکاران، «کارایی شاخص‌های ژئومرفومتری شبکه زهکشی جهت ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه‌های باغرود، بوژان، زاوین و سررود در شمال شرق کشور»، آمایش جغرافیای فضایی، شماره 25، 1396ش.
- «رستوران‌های بوژان نیشابور لیست همگردی»، وب‌سایت همگردی، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- «روستای بوژان»، وب‌سایت ره‌بال، تاریخ بازدید: 23 مرداد 1401ش.
- «روستای بوژان»، وب‌سایت مکیران، تاریخ بازدید: 24 مرداد 14001ش.
- «روستای بوژان؛ بهشت رویایی در دامنۀ بینالود»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- «روستای بوژان نیشابور»، وب‌سایت مجله سفر و گردشگری، تاریخ بازدید: 21 شهریور 1401ش.
- شیبانی‌زاد و همکاران، «بررسی اصول پایداری اکولوژیک در معماری بومی خانه های روستای بوژان»، ششمین کنگره ملی عمران، معماری و توسعه شهری، 1398ش.
- «معرفی کامل روستای بوژان»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ بازدید: 24 مرداد 1401ش.
- ملانوروزی و همکاران، «گسترش و توسعه چشم اندازهای گردشگری روستایی (مطالعه موردی: روستای بوژان شهرستان نیشابور)»، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، 1392ش.