حسین لشگری

پرونده:حسین-لشگری.jpg

حسین لشگری؛ خلبان نیروی هوایی ارتش و اولین اسیر و آخرین آزادۀ جنگ ایران و عراق.

شهید حسین لشگری، خلبان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بود که چند روز قبل از آغازِ رسمیِ جنگِ ایران و عراق در سال 1359ش در خاک عراق به اسارت در آمد. او اولین اسیر ایرانی و آخرین آزادۀ جنگ ایران و عراق بود. وی 14 سال، مفقودالاثر بود و کسی از او خبری نداشت. لشگری سرانجام پس از تحمل 18 سال اسارت، در سال 1377ش آزاد شد. آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، پس از آزادی به او لقب «سید الاسرا» داد.

تولد و تحصیلات

حسین لشگری در 20 اسفند 1331ش در ضیاءآباد تاکستان در قزوین به دنیا آمد. دوران ابتدایی را در زادگاه خود به اتمام رساند و برای ادامه تحصیلات به قزوین رفت. وی در سال 1350ش موفق به اخذ دیپلم شد و پس از آن برای انجام خدمت سربازی به لشکر 77 خراسان اعزام شد. لشگری در دوران سربازی به خلبانی علاقه‌مند شده و بعد از اتمام دوران سربازی در آزمون دانشکده خلبانی شرکت کرد. او پس از قبولی در آزمون، به استخدام نیروی هوایی در آمد. لشکری در سال 1354ش برای تکمیل دوره خلبانی به آمریکا رفت و سپس به‌عنوان خلبان هواپیمای شکاری اف5 در نیروی هوایی مشغول به خدمت شد.

ازدواج

حسین لشگری در فروردین سال 1358ش با منیژه لشگری، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج یک فرزند پسر است. فرزند شهید لشگری در هنگام اسارت، 6 ماهه بود و زمان آزادی، پسرش 18 ساله و دانشجوی دندانپزشکی بود.

آغاز اسارت

خلبان، حسین لشگری خدمت خود را در پایگاه هوایی تبریز شروع کرد ولی با آغاز تجاوز رژیم بعث عراق به ایران، به دزفول منتقل شد. پس از انجام 12 مأموریت، هواپیمای وی در اواخر شهریور 1359ش هنگام عملیات شناسایی مرزها، مورد اصابت موشک‌های زمین به هوای عراق قرار گرفت. او به ناچار مجبور به ترک هواپیما شد و پس از فرود در خاک عراق به اسارت نیروهای بعث عراق در آمد.

اسارت

حسین لشگری سه ماه اول اسارت خود را در سلول انفرادی به‌سر برد. وی سپس به مدت هشت سال به‌همراه شصت نفر از همرزمانش، در مکانی دور از دید صلیب سرخ جهانی نگهداری می‌شدند. با پذیرش قطعنامۀ 598 در 27 تیر 1367ش از سوی ایران، صدام، لشگری را از بقیۀ اسرا جدا کرده و او را به مکانی دیگر انتقال دادند که این دوره از اسارت وی، ده سال به طول انجامید. در سال 1375ش لشگری به نیروهای صلیب سرخ جهانی معرفی و مقدمات آزادی او فراهم شد.

آزادی پس از 18 سال اسارت

پس از 6410 روز، دوران اسارت حسین لشگری در 17 فروردین 1377ش، با توافق ایران و عراق بر سر مبادلۀ بقیۀ اسرای جنگی، به اتمام رسید. تعداد زیادی از اسرای عراقی از جمله درجه‌داران، در ازای آزادی لشگری مبادله شدند. در این روز حسین لشگری با تشریفات خاص، توسط مقامات عراقی به مسئولین ایرانی تحویل داده شد و در داخل ایران هم، در نقطۀ صفر مرزی و فرودگاه تهران مورد استقبال پرشور مردم و مسئولان قرار گرفت. دو روز بعد لشگری با تعدادی از آزادگان به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای رفتند. رهبر انقلاب، در آن دیدار، آزادگان را رمز مقاومت و ایستادگی معرفی کرده و صبر و استقامت خلبان لشگری را مورد تمجید قرار داده و لقب سید الاسرا را به وی اعطا کرد.

عشق به وطن

در روز آزادی، چند متر مانده به خاک ایران، خبرنگاران صلیب سرخ، لشگری را به مصاحبه‌ای خصوصی دعوت کرده و از او می‌خواهند که در صورت تمایل، او را به هر کشوری که بخواهد، بفرستند و به او پناهندگی دهند و از نظر مالی و سیاسی او را حمایت و تأمین کنند. حسین لشگری در جواب به آنها می‌گوید 18 سال اسارت و دوری را تحمل کردم تا به وطن و خانواده‌ام بازگردم و از خبرنگاران درخواست می‌کند که اگر در زمان باقی‌مانده تا رسیدن به مرز، از دنیا برود، جنازه‌اش را به وطنش تحویل دهند.

اهمیت لشگری برای دولت عراق

دولت عراق مدعی بود هواپیمای لشگری، قبل از حملۀ عراق به خاک ایران ساقط شده است. بنابراین لشگری را به‌عنوان سندی مهم که نشانگر آغاز جنگ توسط ایران بود، حتی پس از قطعنامه نگه داشت. آنها در تمام سال‌های اسارت او فقط منتظر شنیدن یک جمله «اینجانب، ستوان یکم خلبان، حسین لشکری، در تاریخ 27 شهریور 59 در خاک عراق سقوط کردم.» از وی بودند تا بتوانند ایران را در محاکم قضایی و بین‌المللی آغازگر جنگ معرفی کنند و به این منظور پیشنهادهای مالی و رفاهی به او می‌دادند که با جواب رد حسین لشگری روبرو می‌شدند. پایداری و استقامت او موجب شد تا شکنجه‌های زیادی را در این راه متحمل شود و موجب جانبازی 70 درصدی وی شود، اما تسلیم نشود.

شهادت

سرلشگر حسین لشگری در 19 مرداد 1388ش بر اثر ایست قلبی و عارضه‌های ناشی از اسارت، در بیمارستان لاله تهران به شهادت رسید. پیکر او در 21 مرداد در ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران، تشییع و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد. منیژه لشگری هم در بهمن سال 1399ش بر اثر عارضۀ قلبی از دنیا رفت و آن دو پس از تحمل دو دورۀ فراق هجده‌ و ده‌ساله از هم، مجدد به هم پیوستند.

چالش‌ها

دوران اسارت حسین لشگری، فقط برای او سختی ‌و مصیبت به همراه نداشت، بلکه خانوادۀ او افزون بر مسألۀ انتظار، با مشکلات زیادی مانند مشکلات مالی و عاطفی دست و پنجه نرم می‌کردند. منیژه لشگری در خاطرات خود، مشکل اصلی این دوران را مشکل مالی می‌دانست و گلایه می‌کرد که دولت از او و فرزندش در این دوران سخت، به اندازه کافی حمایت نکرد. وی همچنین بازگو می‌کرد؛ وقتی بعد از 16 سال اولین عکس از حسین به او می‌رسد، تغییر چهرۀ حسین برای او بسیار عجیب بوده است که چقدر رنگ و رو پریده و شکسته شده بود. مطلب دیگری که پس از اولین صحبت با او، منیژه را غافلگیر کرده بود، لهجۀ عربی حسین، بوده است. منیژه بیان می‌داشت که مدت‌ها طول کشیده تا توانسته با حسین و تغییرهای اساسی او کنار بیاید. جدایی 18 ساله فاصلۀ عمیقی، هم از لحاظ فکری و هم از نظر عاطفی بین آن دو به‌وجود آورده بود و مدت‌های زیادی را می‌طلبید تا آنها بتوانند با شرایط جدید کنار بیایند. از دیگر گلایه‌های منیژه لشگری بعد از آزادی همسرش این بود که باید این خانواده تحت مشاورۀ روان‌شناسان قرار می‌گرفتند تا بتوانند خود را با شرایط جدید وفق دهند و چنین کاری از سوی مسئولان مربوطه انجام نشده بود. همچنین در روزهای آغازین آزاد شدن حسین، به‌جای این‌که او باید مدتی در کنار خانواده تنها می‌ماند، چنین فرصتی به آنها داده نشد و حسین تا چندین ماه به سخنرانی‌ها و محافل زیادی در شهرهای مختلف دعوت می‌شد و فرصت حضور در خانه از او و خانواده‌اش گرفته شده بود و آنها را از نظر شناخت یکدیگر دچار مشکل کرده بود. حسین لشگری در صحبت‌ها و مصاحبه‌های خود بیان می‌کرد: من وقتی می‌دیدم همسرم، بعد از هجده سال،چگونه از صدای شکستن یک فنجان به هم می‌ریزد و این‌گونه اعصاب او تحت فشار بوده است، منیژه را اسیر و جانباز واقعی می‌دانست.

دیدگاه‌ها

سرلشکر حسین لشگری، اعتقادات و باورهای مذهبی را دلیل مقاومت سربازان ایرانی و خودش در برابر شکنجه‌های روحی و جسمی رژیم بعث می‌دانست. او معتقد بود آنها با پیروی از مکتب اهل‌بیت به‌خصوص امام موسی بن جعفر، توانستند در برابر آن شکنجه‌ها طاقت بیاورند و بتوانند با نظرات و رفتار خود، تصویر روشن‌تری از مسائل ایدئولوژیک جمهوری اسلامی در اذهان عمومی و دنیا نشان دهند.

سبک زندگی

همسر شهید حسین لشگری همسرش را در زندگی شخصی خود این‌گونه معرفی می‌کرد: حسین بسیار مظلوم، مهربان و در زندگی بسیار قانع بود، مثلاً اگر چند نوع غذا برایش می‌آوردند، فقط از یک نوع میل می‌کرد. او از علاقۀ شدید حسین به خودش صحبت می‌کرد و این‌که ناراحتی او، موجب ناراحتی حسین و خوشحالی او سبب خوشحالی حسین بوده است. وی همچنین از خانواده‌دوستی و احترام ویژۀ لشگری نسبت به خود و این‌که همیشه در کارها، نظرات او را جویا می‌شده است، تعریف می‌کرد.

تصویرسازی

کتاب «سید الاسراء» نوشتۀ محمدعلی اعظمی، روایت زندگی خلبان، حسین لشگری از کودکی تا زمان حضورش در جبهه‌های جنگ و سال‌های اسارت و زمان شهادت است.

کتاب «روزهای بی‌آینه» که مؤلف آن گلستان جعفریان است، زندگی و مشکلات این زوج را از نگاه همسر حسین لشگری (منیژه لشگری) تألیف کرده است. جعفریان در این کتاب به بیان دردها، رنج‌ها و انتظار این زن در سال‌های اسارت همسرش می‌پردازد. این کتاب به‌عنوان یکی از بهترین خاطره‌نگاری‌های دوران دفاع مقدس شناخته شده است.

مستند 6410 روز اسارت به کارگردانی زهره نجف‌زاده ساخته شده است. این مستند از شبکه مستند صداوسیما پخش شد و در آن به زندگی حسین لشگری و همسرش و مشکلاتی که در دوره اسارت و پس از آن داشتند، پرداخته است.

همچنین یادمان سرلشکر حسین لشگری در میدان ورودی ‌غربی شهرستان تاکستان قرار گرفته است.

منابع

• «این خلبان ارتش از رکوردداران اسارت است»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1402ش.
• «حسین لشکری چگونه سیدالاسرا شد؟»، وب‌سایت روزنامه فرهیختگان، تاریخ بازدید: 19 مهر 1402ش.
• «دیدار امیر خلبان آزاده حسین لشگری با رهبر انقلاب»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 19 فروردین 1377ش.
• «روزهای انتظار سیدالاسرای ایران/ لشگری چگونه شکنجه‌ها را تاب آورد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1400ش.
• «زندگی حسین و منیژه با صبوری و اصالت معنا پیدا کرد»، وب‌سایت پیشخوان، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1401ش.
• «سرلشگر شهید خلبان حسین لشگری»، وب‌سایت شهرداری تاکستان، تاریخ به‌روزرسانی: 9 مهر 1402ش.
• «شهید حسین لشکری؛ سیدالاسراء ایران/ کارنامه‌ای با ۱۶ سال اسارت»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1400ش.
• «گزارش تصویری/ تشییع پیکر خلبان شهید سرتیپ حسین لشگری»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1388ش.
• «گلایه‌های همسر آزاده خلبان شهید حسین لشگری»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: 8 شهریور 1396ش.
• «مروری بر شرح زندگی شهید سرلشکر خلبان حسین لشکری، «سیدالاسراء ایران»»، پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: 19 مهر 1402ش.
• «معرفی و دانلود PDF کتاب سیدالاسراء: زندگی‌نامه سرلشکر خلبان آزاده شهید حسین لشگری»، وب‌سایت کتابراه، تاریخ بازدید: 3 آبان 1402ش.
• ملاحسینی، محمد، «زندگی‌نامه: حسین لشکری (۱۳۳۱- ۱۳۸۸)»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 21 اسفند 1391ش.
• «6410 روز اسارت»، وب‌سایت مستند، تاریخ بازدید: 19 مهر 1402ش.