حلقه ازدواج

حلقه ازدواج، حلقه‌ای فلزی از جنس طلا، نقره یا فلزات دیگر، به‌عنوان نمادی از عشق، تعهد و هویت.

حلقه ازدواج، نمادی از تعهد، وفاداری و هویت است که زوجین آن را در مراسم ازدواج به یکدیگر هدیه می‌دهند. تاریخچه این سنت به دوران باستان باز می‌گردد و در فرهنگ‌های مختلف معانی و آداب خاص خود را دارد. امروزه تنوع گسترده‌ای در طرح‌ها و جنس‌های حلقه‌های ازدواج وجود دارد که انتخاب را برای زوجین دشوارتر کرده است. از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها، رواج روحیه تجمل‌گرایی و چشم‌وهم‌چشمی، حلقه ازدواج را به یکی از مسایل افزایش هزینه‌های ازدواج تبدیل کرده است.

مفهوم‌شناسی

هر چیز گرد و دایره‌شکل را حلقه می‌گویند که در معنای مشهور آن به نوعی انگشتر ساده اطلاق می‌شود که به نشانه نامزدی یا متأهل‌بودن به دست می‌کنند.

تاریخچه حلقه ازدواج

سنت استفاده از حلقه ازدواج در غرب به روم باستان و یونان باز می‌گردد، جایی که در ابتدا به‌عنوان بخشی از جهیزیه و سپس به‌عنوان نمادی از تعهد و وفاداری بین زوجین مبادله می‌شد. تبادل مدرن حلقه‌ها از رسوم اروپایی در قرون وسطی و به‌عنوان بخشی از آداب و رسوم مسیحیت نشأت گرفته است. انتخاب انگشت حلقه نیز از این فرهنگ‌ها سرچشمه می‌گیرد؛ در گذشته، اعتقاد بر این بود که رگی در انگشت چهارم دست چپ مستقیماً به قلب می‌رسد که از آن به رگ عشق تعبیر می‌کردند. شواهد نشان می‌دهد که استفاده از حلقه به‌عنوان نماد ازدواج احتمالا از مصر باستان آغاز شده است، اما در آن زمان مراسم رسمی ازدواج وجود نداشت. از مصر، این رسم به یونان و روم باستان سرایت کرد. یونانیان باستان از حلقه به‌عنوان نماد عشق و رومیان از آن به‌عنوان نشانه ازدواج استفاده می کردند. در قرون وسطی، حلقه‌ها به نمادی از عشق و اتحاد دائمی تبدیل شدند. امروزه، استفاده از حلقه‌های الماس به‌عنوان حلقه ازدواج رواج یافته است، که نتیجۀ بازاریابی در اواسط قرن بیستم است.

در جوامع امروزی، حلقه ازدواج به‌عنوان نمادی از تعهد و اتحاد بین دو نفر شناخته می‌شود. اغلب این حلقه در مراسم عروسی استفاده می‌شود و بیشتر مردم آن را در انگشت چپ قرار می‌دهند، اما برخی زنان اروپایی از آن در دست راست هم استفاده می‌کنند. در کشورهای اسکاندیناوی، برخی زنان از سه حلقه برای نشان دادن مراحل مختلف زندگی مانند نامزدی، ازدواج و مادر شدن استفاده می‌کنند. همچنین، مردان روس یهودی، این حلقه را در انگشت سبابه قرار می‌دهند. تا اواسط قرن بیستم، این رسم بیشتر در میان زنان رایج بود؛ اما پس از جنگ جهانی دوم و جدایی‌های طولانی‌مدت زوجین، استفاده از حلقه در میان مردان نیز به‌عنوان نمادی از تعهد و وفاداری و یادآور همسران‌شان رواج پیدا کرد.

تأثیرات فرهنگی ادیان

در بسیاری از کلیساهای مسیحی مانند کاتولیک، لوتری و انگلیکان، تبادل حلقه‌های ازدواج جزئی از مراسم عروسی است؛ اما این سنت در بین تمام گروه‌های مذهبی مسیحی رواج ندارد. متدیست‌ها به دلیل پیروی از آموزه‌های جان وسلی که بر پرهیز از تجملات تاکید دارد، از پوشیدن لباس‌های گران‌قیمت و جواهرات در مراسم‌های خود، از جمله مراسم عروسی، اجتناب می‌کنند. به همین دلیل، برخی از کلیساهای متدیست تبادل حلقه را از مراسم عروسی حذف کرده‌اند. گروه‌های مذهبی محافظه‌کار مانند متنونیت‌ها و امیش‌ها نیز از پوشیدن جواهرات، از جمله حلقه‌های ازدواج، در مراسم‌های خود خودداری می‌کنند.

در یهودیت، تبادل حلقه‌های ازدواج جزئی از مراسم عروسی است. در برخی از جریان‌های یهودی، فقط داماد جمله «تو با این حلقه براساس قانون موسی و اسرائیل وقف من شدی» را به زبان عبری اعلام می‌کند، اما در دیگر جریان‌ها، هر دو طرف مراسم این جمله را بیان می‌کنند. برخی از مردان یهودی ارتدوکس از پوشیدن حلقه‌های ازدواج خودداری می‌کنند.

تاریخچه حلقه ازدواج در ایران

در اسناد تاریخی، قدیمی‌ترین حلقه ازدواج جهان، متعلق به ملکه ناپیرآسو، همسر سواونتاش ناپریشا، پادشاه ایلام در ۳۲۶۰ سال پیش از میلاد، معرفی شده است. این سنت با حلقه مهر در آیین میترائیسم آغاز شد و در نماد زرتشتی «فروهر» به‌عنوان تعهد به خدا و تعهدات شخصی و اجتماعی به کار گرفته شد. قرارگیری حلقه در دست چپ به دلیل نزدیکی به قلب، نمادی از تعهد عمیق‌تر بود. در ازدواج، حلقه در انگشت چهارم دست چپ قرار می‌گرفت تا این تعهد همواره به قلب نزدیک باشد. این سنت پس از فتح ایران توسط یونانیان به این کشور راه یافت و بعدها رومی‌ها نیز پس از فتح یونان، آن را به کار گرفتند.

سنت حلقه ازدواج در دوره‌های مختلف تا به امروز ادامه داشته و در دوران معاصر، شاهد تنوع گسترده‌ای در طرح‌ها و جنس‌های حلقه‌های ازدواج هستیم. حلقه‌های ساده و کلاسیک، حلقه‌های نگین‌دار، حلقه‌های با طرح‌های خاص و مدرن و حلقه‌های ساخته شده از جنس‌های مختلف مانند طلا، نقره، پلاتین، تیتانیوم و تنگستن از جمله این تنوع هستند. تنوع گسترده در طرح‌ها و جنس‌های حلقه‌های ازدواج، در کنار افزایش قیمت‌ها و چشم‌وهم‌چشمی، مشکلاتی را برای ازدواج جوانان ایجاد کرده است. این تنوع و گرانی، حلقه ازدواج را به یکی از مصادیق افزایش هزینه‌های ازدواج تبدیل کرده است.

جنبه‌های جامعه‌شناختی حلقه ازدواج

نقش حلقه ازدواج در هویت‌یابی

حلقه ازدواج در فرهنگ‌های مختلف، نمادی از تعهد، عشق، وفاداری و هویت است. این حلقه به هویت اجتماعی و خانوادگی فرد می‌افزاید و نشان‌دهنده وضعیت تأهل و تعهد به همسر است. در برخی جوامع، حلقه ازدواج به‌عنوان تاییدی بر هویت اجتماعی فرد، به‌ویژه برای زنان، تلقی می‌شود و نشان می‌دهد که زن از حمایت شوهر برخوردار است و جایگاه اجتماعی مشخصی دارد.

تأثیر مد در حلقه ازدواج

مد با تغییرات دائمی خود، انتخاب حلقه ازدواج را برای زوجین دشوارتر کرده و تنوع طرح‌ها، جنس‌ها و قیمت‌ها چالش‌های جدیدی را ایجاد کرده است. صنعت مد تمرکز بر ظواهر داشته و مفاهیم عمیق و معنوی ازدواج را تحت‌الشعاع قرار داده و تجملات را به معیار اصلی انتخاب تبدیل کرده است که در نتیجۀ آن، هزینه‌های ازدواج افزایش پیدا کرده و فشار اقتصادی را بر زوجین تشدید کرده است.

تأثیر تفاوت‌های فرهنگی در حلقه ازدواج

اهمیت و نقش حلقه ازدواج در فرهنگ‌های مختلف متفاوت است. در برخی فرهنگ‌ها، حلقه ازدواج نشانه‌ای از وضعیت تأهل و تاییدی بر هویت اجتماعی فرد، به‌ویژه برای زنان، است. در برخی دیگر، نمادی از تعهد مذهبی زوجین تلقی می‌شود. فرهنگ در جنس، طرح و قیمت حلقه ازدواج نیز تأثیرگذار است. در برخی جوامع، حلقه‌های ازدواج ساده مرسوم است، در حالی که در جوامع دیگر، حلقه‌های گران‌قیمت و پر زرق و برق مرسوم هستند. تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند چالش‌هایی را در انتخاب حلقه ازدواج برای زوج‌هایی که از فرهنگ‌های مختلف هستند، ایجاد کند. احترام به فرهنگ یکدیگر و پیدا کردن راه‌حلی مشترک، می‌تواند به حل این چالش‌ها کمک کند.

تأثیر حلقه ازدواج بر روابط اجتماعی

حلقه ازدواج، به‌عنوان نمادی از تعهد و تأهل، تأثیرات متعددی بر روابط اجتماعی فرد می‌گذارد. فردی که حلقه ازدواج در دست دارد، به‌صورت معمول قابل اعتمادتر و مسئولیت‌پذیرتر تلقی می‌شود. همچنین به‌صورت معمول انتظارهای اجتماعی از افراد متأهل به‌مراتب بیشتر از افراد مجرد است.

تأثیرات بر حلقه ازدواج

تأثیر ادیان بر حلقه ازدواج

ادیان به‌عنوان مجموعه‌ای از باورها و ارزش‌ها، تأثیرات متعددی بر پیروان خود و به‌تبع آن در حلقه ازدواج داشته‌اند:

1. در آیین مسیحیت آداب مربوط به حلقه ازدواج در فرقه‌های مختلف آن متفاوت است. در برخی فرقه‌ها، استفاده از حلقه ازدواج ممنوع است و در برخی دیگر، استفاده از حلقه ازدواج توصیه شده و دارای آداب خاصی است.
2. در آیین یهود، آداب خاصی برای حلقه ازدواج تعریف شده و جملات خاصی هنگام در دست کردن آن گفته می‌شود. برخی از ارتودکس‌های یهودی از پوشیدن حلقه ازدواج خودداری می‌کنند.
3. در آیین اسلام و از دیدگاه فقه شیعه، تهیه حلقه ازدواج امری عرفی و سلیقه‌ای است و انتخاب نوع آن به توافق زن و شوهر بستگی دارد. در مورد زینت‌بودن حلقه و نگین آن، برخی مراجع معتقدند که پوشاندن حلقه و انگشتر لازم نیست، اما واجب است آرایش چهره پوشانده شود. همچنین فقهاء اتفاق دارند که پوشیدن حلقه ازدواج از جنس طلا برای مردان حرام است، اما استفاده از پلاتین برای آقایان اشکالی ندارد. آن چیزی که به‌عنوان طلای سفید شناخته می‌شود، اگر طلای زرد است که با موادی مخلوط شده و به رنگ سفید درآمده، حکم طلای زرد را دارد.

تأثیر باورهای خرافی بر حلقه ازدواج

باورهای خرافی، باورهایی هستند که بدون پایه و اساس علمی، شرعی و منطقی، به نسل‌های بعد منتقل شده‌اند. برخی از این باورها، تأثیراتی بر انتخاب و استفاده از حلقه ازدواج گذاشته‌اند که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

• بدشگون بودن حلقه به دست‌کردن قبل از ازدواج؛
• بدشگون بودن انداختن حلقه توسط فردی دیگر؛
• نحس بودن عدد 13 در نگین‌های حلقه ازدواج؛
• بدشگون بودن گم‌شدن حلقه ازدواج؛
• تنگ‌بودن حلقه به‌عنوان نشان سختی در روابط؛
• نحس بودن افتادن حلقه در مراسم عروسی؛
• و خرافاتی مانند اینها که در بین مردم رایج است و مبنای عقلی، شرعی و علمی ندارند.

نقش حلقه ازدواج در هزینه‌های ازدواج

نقش تورّم

افزایش قیمت طلا و فلزات گران‌بها، هزینه‌های ازدواج و حلقه ازدواج را به‌طور قابل توجهی افزایش داده است. این مسأله باعث شده است تا زوج‌های جوان به دنبال گزینه‌های ارزان‌تر باشند. برخی از زوج‌ها حلقه‌های ازدواج با نگین‌های کوچکتر یا حلقه‌های ساخته شده از فلزات ارزان‌تر مانند نقره را انتخاب می‌کنند. برخی دیگر برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها، حلقه ازدواج دست دوم می‌خرند و عده‌ای نیز به جای خرید، آن را اجاره می‌کنند.

از سوی دیگر، افزایش قیمت‌ها می‌تواند فرصتی برای تغییر رویکرد به مراسم ازدواج باشد. برگزاری ساده ازدواج و دوری از تجملات و چشم‌وهم‌چشمی، هزینه‌ها را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا ازدواج‌های آسان ترویج شود.

نقش فشارهای اجتماعی

فشارهای اجتماعی می‌توانند نقش مهمی در انتخاب و خرید حلقه ازدواج داشته باشند. برخی افراد احساس می‌کنند که باید حلقه ازدواج از نظر دوستان، خانواده و جامعه تأیید شوند. علاوه بر این، برخی معتقدند که حلقه ازدواج نمادی از تعهد و عشق است و باید گران‌قیمت باشد تا ارزش عشق آنها را نشان دهد. این در حالی است که ارزش ازدواج به حلقه ازدواج نیست، بلکه به عشق، تعهد و احترام بین دو نفر است.

نقش تجمل‌گرایی و چشم‌وهم‌چشمی

از عواملی که تأثیر زیادی بر خرید حلقه ازدواج دارد، تجمل‌گرایی و چشم‌وهم‌چشمی است. تجمل‌گرایی به معنای توجه بیش از حد به جنس و ظاهر است و چشم‌وهم‌چشمی به رقابت و قیاس فرد با دیگران، اشاره دارد. توجه به این دو مقوله، اهداف واقعی خرید حلقه ازدواج که نماد تعهد، وفاداری و عشق‌بودن آن است را به فراموشی سپرده و افراد را در ظواهر نگه می‌دارد. همچنین ایجاد اضطراب و استرس و بالارفتن هزینه‌های ازدواج از آسیب‌های تجمل‌گرایی و چشم‌وهم‌چشمی است.

نقش تولیدکنندگان حلقه ازدواج

تولیدکنندگان جواهرات و حلقه ازدواج با تبلیغات گسترده و ترویج مصرف‌گرایی، انتظارات غیر واقعی را در ذهن عروس و داماد ایجاد می‌کنند و آنها را به سمت خرید محصولات گران‌قیمت سوق می‌دهند. این رقابت بین تولیدکنندگان حلقه ازدواج و انحصارطلبی برخی از آنها، به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود. عروس و داماد و خانواده‌های آنها باید با آگاهی از این روندها و فشارهای بازار، از تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی و خریدهای غیرضروری و گران‌قیمت جلوگیری کنند.

راهکارهای کاهش هزینه حلقه ازدواج

استفاده از راهکارهای مختلف می‌تواند به کاهش هزینه حلقه ازدواج منجر شود. توجه به ارزش‌های واقعی، توجه به هدف اصلی سنت حلقه ازدواج، مقایسه قیمت‌ها، خرید از فروشگاه‌های اینترنتی، خرید حلقه نقره یا خرید حلقه دست دوم از جمله این راهکارها هستند. همچنین، عدم توجه به فشارهای اجتماعی و اراده مستقل در تصمیم‌گیری می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری و انتخاب بهتر برای خرید حلقه ازدواج کمک کند.

منابع

• ال وایت، کارولین، «مصنوعات آمریکایی تزئینات شخصی، 1680-1820: راهنمای شناسایی و تفسیر، نیویورک، دانشگاه آکسفورد، بی‌تا.
• استبرگ، رنه، «Claddagh ring»، وب‌سایت دائرة المعارف بریتانیکا، تاریخ درج مطلب: 31 آگوست 2022م.
• اکبری، محمود، «خرافه‌های رایج در ایران»، وب‌سایت حوزه‌نت، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1397ش.
• آبشاری، انسیه، «چشم‌و‌هم‌چشمی دامن‌گیر خانواده‌ها/ ازدواج آسان در زندگی جوانان معنا ندارد!»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1392ش.
• «آیا استفاده از طلای سفید برای مردها حرام است؟»، وب‌سایت اسلام کوئست، تاریخ درج مطلب: 19 اردیبهشت 1391ش.
• «تاثیر عجیب گرانی بر خرید حلقه ازدواج!+ کاریکاتور»، وب‌سایت اقتصادنیوز، تاریخ درج مطلب: 11 دی 1399ش.
• «تجمل‌گرایی، یکی از موانع ازدواج»، وب‌سایت دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت، تاریخ درج مطلب: 4 اردیبهشت 1401ش.
• «جواهرسازی»، دانشنامه جهان اسلام، وب‌سایت کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1403ش.
• «چه کسی سنت حلقه نامزدی الماس را اغاز کرد؟»، وب‌سایت DIAMONDNET، تاریخ بازدید: 25 مارس 2024م.
• حسین‌پور، سیدروح‌الله، «مدگرایی در سبک زندگی اسلامی؛ بایدها و نبایدها»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 30 خرداد 1397ش.
• «حلقه نامزدی و ازدواج باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟»، وب‌سایت اسلام کوئست، تاریخ درج مطلب: 8 مرداد 1391ش.
• «خدمات ازدواج مسیحی من»، وب‌سایت وزارتخانه‌های شاگردی، تاریخ درج مطلب: 9 نوامبر 2014م.
• «خرافه‌های ازدواج، یادگاری ‌نوشتن روی هیچ»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1391ش.
• «خرید سرویس طلا برای ازدواج به صفر رسید/ زوج‌های جوان حلقه ازدواج نقره می‌خرند»، وب‌سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: 24 اردیبهشت 1402ش.
• «رسم و رسوم خرید حلقه ی ازدواج»، وب‌سایت ساعدنیوز، تاریخ درج مطلب: 26 تیر 1399ش.
• رنجبر، «جایگاه حلقه ازدواج از گذشته‌های بسیار دور تا امروز»، وب‌سایت مجله ویستا، تاریخ بازدید: 6 فروردین 1403ش.
• طالبی، فیروز، «فرهنگ ازدواج و ازدواج در فرهنگ مختلف»، وب‌سایت حوزه‌نت، تاریخ درج مطلب: 15 اردیبهشت 1397ش.
• عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، در وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 6 فروردین 1403ش.
• فیلموس، بارون، «آیین‌ها و سنت‌های ازدواج یهودی»، وب‌سایت Sefaria، تاریخ بازدید: 25 مارس 2024م.
• «قدیمی ترین حلقه ازدواج - سفر به ایران، سفر به ایران»، وب‌سایت Iran Travel Blog، تاریخ درج مطلب: 12 سپتامبر 2018م.
• «قوانین عمومی کلیسای متدیست»، وب‌سایت مردم کلیسای متحد متدیست، تاریخ بازدید: 25 مارس 2024م.
• «کاربردهای حلقه ازدواج در ایران!»، وب‌سایت سبک زندگی ارزش‌آفرینانه، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1403ش.
• «ماوب‌رای، شان، «تاریخ باستانی حلقه‌های عروسی»، وب‌سایت دیسکاور، تاریخ درج مطلب: 6 آوریل 2023م.
• «مدل حلقه ازدواج‌های ست برای زوج‌های باسلیقه»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1403ش.
• «مدیریت هزینه خرید حلقه ازدواج»، وب‌سایت حامیان‌یار، تاریخ بازدید: 8 فروردین 1403ش.
• مسعودی‌نیا، محمد، «سبک زندگی و فرهنگ ازدواج»، وب‌سایت پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ درج مطلب: 11 آذر 1395ش.
• مسی، الکساندر، «عهد عروسی - دیدگاه یهودی»، وب‌سایت الکساندر مسی، تاریخ بازدید: 25 مارس 2024م.
• «نخستین حلقه ازدواج جهان متعلق به کیست؟»، مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 12 اسفند 1399ش.
• نیکخواه، هما، «حلقه ازدواج، حلقه خوشبختی»، وب‌سایت مجله ویستا، تاریخ درج مطلب: 8 فروردین 1403ش.