تلک قضیه

تصویر امیر عید، خواننده‌ی ترانۀ تلک قضیه

تلک قضیه؛ ترانه‌ای عربی دربارۀ تجاوزگری رژیم اشغالگر اسرائیل به نوار غزه و مظلومیت مردم فلسطین.

تلک قضیه، نام ترانه‌ای است که توسط امیر عید، خوانندۀ مصری در یک جشنواره فیلم معتبر در مصر اجرا شد. این آهنگ که مضمون آن دربارۀ حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه و حمایت غربی‌ها از این رژیم است، چند روز پس از انتشار در فضای مجازی، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و بازدید میلیونی داشت.

معرفی

ترانه «تلک قضیه»، به‌معنی «آن یک قضیه است»، ترانه‌ای است که گروه موسیقی راک «کایروکی» آن را در 22 دسامبر 2023م در جشنواره فیلم مصری «الجونه» اجرا کرد و دنیای عرب‌زبان را تحت تأثیر رسانه‌ای خود قرار داد. خوانندۀ گروه، امیر عید، در حالی‌که گیتار به دست داشت، این ترانه را با صدایی محزون و سرشار از احساس، اما محکم و با تشویق و همراهی مخاطبان اجرا کرد و مدعیان آزادی را با پرسش‌های گوناگون به چالش کشید. ترانۀ این آهنگ از مصطفی ابراهیم، شاعر نامدار مصری است.

جشنواره فیلم الجونه

جشنواره فیلم الجونه در سال 2017م در ساحل دریای سرخ توسط عرب ثروتمند به‌نام نجیب ساویریس، با شعار «سینما برای بشریت» افتتاح شده است. هنرمندان عرصۀ فیلم و سینما در خاورمیانه و شمال آفریقا، هرساله فیلم‌های خود را با مضامین انسانی در جشنوارۀ بین‌المللی فیلم الجونه به اشتراک می‌گذارند. در سال 1402ش که بنا بود این جشنواره به رسم هر ساله در اوایل پاییز برگزار شود، به‌دلیل تشدید نژادپرستی اسرائیل و تلفات شدید مردمی در غزه، به تأخیر افتاد؛ اما مسئولان جشنواره اعلام کردند که متعهد به برگزاری این جشنواره هستند و از موجودیت و شعار جشنواره (سینما برای انسانیت) حمایت خواهند کرد. در بیانیۀ این جشنواره به تأثیر شگرف سینما در وحدت مردم و اهمیت تأمل جمعی در فضای کنونی اشاره شد. ترانۀ تلک قضیه هم در مراسم اختتامیه ششمین جشنواره الجونه اجرا شد و توجه دنیا را به سمت این مسألۀ مهم جلب کرد.

مضمون ترانه

متن این ترانه از سرزمین فلسطین و سرنوشت مردم مظلوم آن در جهان امروز حکایت دارد و سکوت جوامع بین‌المللی را در این مسأله نشان می‌دهد. این ترانه همچنین دوگانگی را در شعار و رفتار سیاست‌مداران نشان می‌دهد که در عین ادعای فضیلت و دفاع از بشریت، چشمان خود را بر تبعیض‌ها و بی‌عدالتی‌ها می‌بندند. خواننده در این ترانه به دغدغه و نگرانی سیاستمدارن غربی برای زندگی لاک‌پشت‌های دریایی در اسرائیل اشاره می‌کند که این یک مسأله است و از سوی دیگر به سخن وزیر جنگ اسرائیل اشاره می‌کند که مردم غزه و فلسطین را حیوانات انسان‌نما می‌نامد که کشتن آنها واکنش چندانی را میان سیاست‌مداران غربی و مدعیان دفاع از حقوق بشر برنمی‌انگیزد، در حالی که این هم یک مسأله است. در ادامۀ اجرا به تصویر مجسمه آزادی که نماد فرشتۀ آزادی آمریکایی در جهان است، خطاب می‌کند که چگونه می‌توانی فرشته‌ای سفیدپوش باشی، در حالی‌که وجدانت دو پاره شده است؟ متن ترانه با اشاره‌های دقیق به مفاد اعلامیه حقوق بشر، آشکارا پرسش‌هایی را در مورد قضیۀ فلسطین از مدعیان آزادی می‌پرسد و آنها را به چالش می‌کشد. برخی تحلیل‌گران، متن این ترانه را در سازگاری کامل با فهم فلسطینی‌ها از شرایط موجود دانسته‌اند که از این منظر، برای مردم فلسطین فقط یک راه وجود دارد و آن هم از دهانۀ تفنگ می‌گذرد؛ این انگاره، برگرفته از سرودۀ شاعر عرب، نزار قبانی است که در جنگ 1967م میان اعراب و اسرائیل، چنین سرود:

صلح بازیچه است؛

عدالت بازیچه است

و آزادی از دهانۀ تفنگ می‌گذرد.

ترانۀ تلک قضیه هم با واژۀ «کفاح» به معنی مبارزه و جنگ تمام می‌شود و آشکارا اعلام می‌کند که برای پایان دادن به تضادها و دوگانگی‌ها، راهی جز مبارزه و جهاد به نظر نمی‌رسد.

دلایل اهمیت

از دلایل مهم وایرال شدن آهنگ «تلک قضیه»، اجرای آن در یک جشنواره هنری بود. فضایی که انتظار نمی‌رفت در آن، چنین ترانۀ اعتراضی که مخاطب آن اسرائیل باشد، اجرا شود.

به عقیده کارشناسان سیاسی، نکتۀ مهم دیگری که در این ترانه به چشم می‌خورد، سن خواننده و شاعر این ترانه است که هردو جوان و از نسل امروز هستند و توانسته‌اند علاوه بر همبستگی خود با فلسطین و مردم آن، دوگانگی‌ها و تبعیض‌ها را در جهان به خوبی نشان دهند و شعر را به زیبایی و زیرکی با این جمله شروع کنند: این قضیه و آن قضیه.

بهار عربی و نقش موسیقی در آن

بهار عربی به اعتراضات و جنبش‌هایی گفته می‌شود که طی سال‌های 2010-2012م در کشورهای جنوب‌غربی آسیا و شمال آفریقا که عمدتا کشورهای عربی بودند، رخ داد. در این خیزش، سران کشورهایی چون تونس، مصر، لیبی و یمن دچار سرنگونی شدند و کشورهای بحرین، اردن و عربستان در سیاست خود با مشکلات جدی مواجه شدند. در این میان به عقیدۀ بسیاری از سیاستمداران موسیقی و فضای مجازی نقش بسیار برجسته‌ای در این اعتراضات داشتند. در انقلاب تونس که منشأ این تحول بود، خوانندۀ رپری با نام مستعار الجنرال، آهنگی انتقادی علیه دولت وقت تونس خواند و از رئیس دولت خواست تا نگاهی به جوانان تحصیل‌کرده و در عین حال بیکار کشورش بکند. او این آهنگ را در فضای مجازی منتشر کرد و آهنگ با استقبال زیادی از سوی مخاطبان مواجه شد. البته او پس از انتشار این آهنگ، دستگیر شد و مورد شکنجه قرار گرفت، اما آهنگ وی اثر خود را گذاشت و در پی ارتباط مردم با این آهنگ، تبدیل به نماد مبارزۀ تونسی‌ها شد. پس از پیروزی مردم در انقلاب، این آهنگ همچنان در رسانه‌ها پخش می‌شد و الجنرال به یک قهرمان ملی تبدیل شد. پس از آن در مصر هم، این اتفاق به وقوع پیوست و هنرمندان عرصۀ موسیقی مصری با وام گرفتن از ژانر موسیقایی غربی (هیپ‌هاپ) و وارد کردن ترانه‌های عربی در این سبک، توانستند پیام خود را اثرگذارتر انتقال دهند.

گروه کایروکی

موسیقی نوین مصری جایگاه ویژه‌ای در خاورمیانه عرب و شرقی دارد و نقش مؤثری در اتفاقات منطقه ایفا می‌کند. گروه موسیقی راک کایروکی در مصر، یک گروه کوچک پنج نفره است که در سال 2003م شروع به فعالیت کرد. شهرت این گروه به سال 2011م، باز می‌گردد. زمانی که مردم مصر با اثرپذیری از خیزش مردم تونس و در پی نارضایتی از رئیس جمهور خود، حسنی مبارک، به همراه بسیاری از خوانندگان در میدان «التحریر» گرد هم آمدند و عزم جدی خود را برای تغییر فریاد زدند. از جمله آهنگ‌هایی که در این گردهم‌آیی اجرا شد، قطعۀ «آواز آزادی» بود که توسط گروه کایروکی، با همراهی معترضین یک‌صدا خوانده شد و همین امر موجب محبوبیت این گروه در بین مردم شد. در سال‌های اخیر علاقۀ مردم مصر به سمت موسیقی با رویکرد سیاسی، افزایش پیدا کرده است و جوانان عرب را به تفکر و تغییر، دعوت می‌کند.

متن ترانه

کاور موسیقی تلک قضیه

لاک‌پشت‌های دریایی را نجات می‌دهند

اما «حیوانات انسان‌نما» را می‌کُشند

اما آن یک قضیه است و این قضیه‌ای دیگر

چگونه می‌توان فرشته‌ای سفید بود؟!

وقتی وجدانت نصف و نیمه باشد

جنبش‌های آزادی را حمایت کنی

اما جنبش‌های آزادی‌بخش را نابود سازی.

مهر و عطوفتی که نسبت به مقتولان می‌پراکنی

بسته به این باشد که ملیت‌شان چیست؟!

اما آن یک قضیه است و این قضیه‌ای دیگر

چگونه می‌توان انسانی متمدن شد؟!

و پایبند به تمام قواعد و شروط

این‌طور که اعلام کنی، تمام حرف‌هایت درست است

همه درخت‌ها را در آغوش می‌گیری

بر عناوین و اسامی، ظاهر زیبا بپوشانی

در حالی‌که کنارت ارتشی در حال نابودکردن مدارس است

و وقتی دستانت را به خون آغشته دیدی

بگویی: «همه قربانی‌اند»

اما آن یک قضیه است و این قضیه‌ای دیگر

چطور می‌توانم دنیا را باور کنم؟

وقتی از انسانیت سخن می‌گوید

مادری را می‌بینم که سوگوار فرزندش است

که در حمله‌ای مرده....گرسنه

و قاتل را در جایگاه برابر با قربانیان قرار می‌دهد

در کمال صداقت و انصاف!!

اما آن یک قضیه است و این قضیه‌ای دیگر

چگونه می‌توانم در آرامش بخوابم؟

و گوش‌گیر در گوش‌هایم بگذارم

در حالی‌که خانواده‌ای زیر آوار خانه‌اش دفن شده

رها شده......محروم از نجات

انگار آواری که این خانواده زیر آن است

تعلقی به این کره خاکی ندارد

اما آن یک قضیه است و این قضیه‌ای دیگر

چگونه در زندانی وسیع زندگی می‌کنی؟

با میله‌هایی از آتش و خاکستر

از زیر آوار برخیز

گلوگاه قاتلت را بگیر

هرچه باقی مانده را گرد آور و بجنگ

تا به جهان دروغگو نشان دهی

که قانون جنگل را چگونه تحمیل می‌کنند

و راهی که به آزادی می‌رسد، کجا است؟

و چگونه می‌توان با دستان خالی یک تانک را متوقف کرد؟

مهم نیست که دنیا به زبان آید یا نه

آزاد بمیر! در سرسپردگی زندگی نکن

الهام‌بخش نسل‌ها باش و به آنان بیاموز

چگونه برای یک قضیه زندگی کنند و جان دهند

از چگونه دنیایی داریم مطالبه می‌کنیم؟!

تا سرزنش و محکوم کنند

هر چقدر می‌خواهی محکوم کن

چون محکوم کردن جنایت‌ها در این کشتارگاه

بر شلیک گلوله‌های آنان بی‌تأثیر است

و قادر نیست روشنایی روز را باز گرداند

اما آن یک قضیه است

و این مبارزه‌ای شرافتمندانه است

این مبارزه‌ای شرافتمندانه است.

منابع

• آقاخانیان، بهروز، «موسیقی بهار عربی»، وب‌سایت میدان، تاریخ درج مطلب: 18 آبان 1394ش.
• «آهنگ جدید «امیر عید» خواننده مصری درباره جنایات غزه + فیلم»، وب‌سایت شبکه العالم، تاریخ درج مطلب: 10 دی 1402ش.
• «افتتاح جشنواره بین‌المللی فیلم «الجونه» در مصر»، وب‌سایت یورونیوز، تاریخ انتشار: 25 نه 2017م.
• «بهار عربی چه شد؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 4 مرداد 1401ش.
• «ترانه: القضیه و تلک القضیه!»، وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: 9 دی 1402ش.
• «ترانه عربی مشهور این روزها چیست؟ + ویدیو»، خبرگزاری دانشجویان ایران: ایسنا، تاریخ درج مطلب: 2 بهمن 1402ش.
• تقوی، سید محمدعلی، «ریشه‌های بهار عربی و دومینوی فروپاشی رژیم‌های عرب (تعیین‌کنندگی عوامل کوتاه‌مدت و نقش مدیریت سیاسی)»، فصلنامه دولت‌پژوهی، دوره 3، شماره 11، 1396ش.
• «تلک قضیه... داستان این است!»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 13 فروردین 1403ش.
• ««تلک قضیه» ترانه‌ای که صدای مظلومیت غزه شد»، وب‌سایت شبکه الکوثر، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1403ش.
• «حمایت از مردم غزه در جشنواره «الجونه»/ ترانه‌ای که در دل‌ها نشست»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 12 دی 1402ش.
• «کایروکی»، وب‌سایت دنیای موسیقی، تاریخ به‌روزرسانی: 16 بهمن 1402ش.
• «ماجرای ترانه عربی مشهور این روزها؛ تو چگونه می‌توانی یک فرشته سپیدپوش باشی؟ (+ویدئو)»، وب‌سایت ویستا، تاریخ درج مطلب: 3 بهمن 1402ش.
• مهاجرانی، سید عطاءالله، «ترانه: القضيه و تلك القضيه!»، وب‌سایت روزنامه اعتماد، تاریخ درج مطلب: 9 دی 1402ش.
• مهاجرانی، سید عطاءالله، «سلیمانی به تاریخ یک ملت معنی داد»، وب‌سایت روزنامه فرهیختگان، تاریخ بازدید: 13 فروردین 1403ش. [[رده:] کاربری فضای مجازی]