صیاد شیرازی
صیاد شیرازی، فرماندۀ عالی نیروی زمینی ارتش در دوران دفاع مقدس.
صیاد شیرازی، با تدابیر جنگی و نبوغ خود، پیروزی‌های زیادی در جبهه‌های کردستان و نیز خط مقدم جنگ تحمیلی عراق علیه ایران کسب کرد. نقش وی در آزادسازی خرمشهر پررنگ بود. وی علاوه بر خدمات بسیار در زمان دفاع مقدس، به سمت نمایندگی امام خمینی در شورای عالی دفاع منصوب شد و در ۱۳۷۸ش، به‌دست آیت‌الله خامنه‌ای به درجۀ سرلشکری نائل آمد. وی به‌دست گروهک منافقین مقابل منزل خود ترور شد و به شهادت رسید.
زندگی‌نامه
علی صیاد شیرازی در 4 خرداد ۱۳۲۳ش در شهرستان «درگز» استان خراسان متولد شد. وی دوران متوسطه را در شاهرود و گرگان سپری کرد، تحصیلات دبیرستان را در تهران در رشتۀ ریاضی ادامه داد و سپس وارد دانشکدۀ افسری تهران شد. در سال ۱۳۴۶ش، در رستۀ توپخانه با درجۀ ستوان دومی فارغ‌التحصیل شد. صیاد، تحصیلات تکمیلی دورۀ نظامی را در شیراز و اصفهان گذراند و در 1348ش، وارد لشکر زرهی زمینی تبریز شد و به‌طور رسمی خدمت خود را در سِمَت فرماندهی توپخانه شروع کرد. در ۱۳۵۱ش، به‌منظور ادامۀ رشتۀ تخصصی توپخانه به آمریکا رفت و طی سه‌ماه با نمرۀ ممتاز از تخصص «هواسنجی بالستیک» فارغ‌التحصیل شد و به کشور بازگشت.[۱] مادر صیاد اهل انارک از توابع شهرستان نایین و پدر او، زیادخان، از عشایر قشقایی بود که شغل نظامی داشت. اجداد او از عشیرۀ «اخت افشار» بودند که در اصطهبانات و نی‌ریز در استان فارس تا سیرجان و نیز بافت و جیرفت در استان کرمان می‌زیستند. پدربزرگ وی با ایل و تبار و اموال و دام، سال‌ها قبل به خراسان کوچ کرده و در شهرستان درگز ساکن شده بودند.[۲] صیاد شیرازی در ۲۵سالگی با دخترعموی خود عفت ازدواج کرد. نتیجۀ این پیوند، یک دختر و دو پسر بود.[۳]
جایگاه
صیاد شیرازی در منصب فرماندهی ارتش، مسئول هماهنگ‌کردن قوای ارتش و سپاه، وحدت‌بخشی نیروهای مسلح کشور و عقب‌راندن دشمن از مرزها بود.[۴] وی علاوه‌بر تدریس در دانشگاه افسری به مطالعات تطبیقی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران با جنگ‌های صدر اسلام پرداخت و در این راستا هیئت معارف جنگ را پایه‌ریزی کرد.[۵]
ویژگی‌های شخصیتی
سعۀ صدر، تحمل نظر مخالف و انتقادپذیری از صفات بارز صیاد شیرازی بود.[۶] صیاد از اختلافات دوری می‌کرد و می‌کوشید که بین گروه‌های مختلف نظامی و سیاسی کشور اتحاد ایجاد شود؛ در همین راستا، پس از جنگ، عضو هیچ حزب و گروه سیاسی نبود .[۷] او مطالعۀ تفسیر قرآن و سایر مطالعات علمی و اجتماعی را در کنار دیگر مسئولیت‌هایش فراموش نمی‌کرد. از جمله این‌که به‌مدت ۱۷سال پای درس آیت‌الله سیدرضا بهاءالدینی حاضر می‌شد. هر هفته از علما دیدن می‌کرد و از توصیه‌های آنها بهره می‌گرفت. همکاری در خانه، کمک به خانواده و اهتمام در تربیت فرزندان را در برنامه‌های خود داشت.[۸]
فعالیت‌ها
الف- آموزشی
صیاد شیرازی در ۱۳۵۲ش، تدریس در دانشکدۀ توپخانۀ اصفهان را پذیرفت.[۹] وی در کنار خدمات نظامی و شغلی خود، به طلاب حوزۀ علمیۀ «حاج حسن امامی» زبان انگلیسی آموزش می‌داد.[۱۰]
ب- سیاسی
صیاد شیرازی قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با عضویت در محفل سرّی ارتش در اصفهان وارد فعالیت سیاسی انقلابیون شد. در دهۀ ۱۳۴۰ش، در گزارش‌های ساواک مبنی بر کنترل سروان علی صیاد شیرازی، آمده بود که او فردی مذهبی و معتقد است؛ گرچه کارهای محوله را با دقت و تلاش و علاقه انجام می‌دهد، اما گاهی علیه مقامات مملکتی حرف می‌زند و از گروه‌های انقلابی حمایت می‌کند. همین گزارشات موجب شد در 19 بهمن 1357ش به مدت سه روز در حبس باشد که با پیروزی انقلاب آزاد شد.[۱۱] مواضع او در رابطه با جنبش امام خمینی و انقلاب روشن بود و در اوایل پیروزی انقلاب می‌کوشید آرامش و امنیت را بر اوضاع کشور حاکم کند.[۱۲]
ج- نظامی
صیاد شیرازی از آغاز پیروزی انقلاب تا مهر 1358ش در اصفهان ماند؛ اما با شنیدن اخبار کردستان، همراه با چمران به آن منطقه اعزام شد. طی حضور ۱۷روزه در سردشت و به فرماندهی دکتر چمران، 9 عملیات چریکی علیه شورشیان با موفقیت انجام دادند. در زمستان همان سال، قرارگاه عملیات غرب در کرمانشاه به فرماندهی سرهنگ صیاد شیرازی دایر شد که طی عملیات نظامی گسترده توانست مریوان را آزاد کند.[۱۳] در همین زمان، محاصرۀ شهرهای سنندج و پادگان‌های مریوان، بانه و سقز را شکست. نتیجۀ این موفقیت‌ها، ارتقاء وی به درجۀ سرهنگ‌تمام و فرماندهی عملیات غرب کشور بود.[۱۴] در زمان ریاست‌جمهوری بنی‌صدر، وجود اختلاف میان گروه‌های مختلف سیاسی کشور موجب شد بنی‌صدر حس کند صیاد شیرازی حامی شهید بهشتی است؛ در نتیجه، او را از مقام فرماندهی قرارگاه غرب عزل کرد. پس از خلع بنی‌صدر و در زمان ریاست‌جمهوری رجایی، در سال 1360ش، در پی شهادت فرماندهان رده‌بالای ارتش، صیاد شیرازی به سمت فرمانده نیروی زمینی ارتش منصوب شد. در طول دفاع مقدس، او توانست مناطق زیادی را از دست بعثی‌ها آزاد کند. صیاد شیرازی پس از حدود پنج سال در تیر ۱۳۶۵ش استعفا داد و سپس به پیشنهاد آقای خامنه‌ای – رئیس‌جمهور وقت- و تأیید امام خمینی به‌عنوان نمایندۀ امام در شورای عالی دفاع منصوب شد. درجۀ سرتیپی در اردیبهشت ۱۳۶۶ش، به وی اعطا شد. در 1368ش، جنگ با قبول قطعنامه از سوی ایران پایان یافت، اما با حملۀ منافقین در همان سال به‌فاصلۀ دو ماه، با حضور فعال صیاد شیرازی، پیروزی در عملیات مرصاد شکل گرفت. پس از جنگ، صیاد شیرازی در کمیسیون‌های شورای عالی دفاع به ایفای نقش پرداخت. سرتیپ صیاد شیرازی در مهر ۱۳۶۸ش، به درجۀ معاونت بازرسی کل نیروهای مسلح منصوب و در شهریور۱۳۷۲ش، با حکم فرماندۀ کل قوا به‌عنوان جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح انتخاب شد. وی در 16 فروردین ۱۳۷۸ش، به‌دست آیت‌الله خامنه‌ای مفتخر به درجۀ سرلشکری شد.[۱۵] پس از شهادت سرلشگر صیاد شیرازی، آیت‌الله خامنه‌ای در تقدیر از جان‌فشانی‌های او، درجۀ سپهبدی را به وی اعطا کرد. بدین ترتیب، بعد از سپهبد محمدولی قرنی، شهید صیاد شیرازی به دومین نظامی با رتبۀ سپهبدی معرفی شد.[۱۶]
شهادت
صیاد شیرازی در 21 فروردین ۱۳۷۸ش در تهران، هنگام خروج از منزل و در مقابل چشم فرزندش از سوی عوامل ضدانقلاب در لباس رفتگر شهرداری، ترور شد و به شهادت رسید.[۱۷]
دیدگاه‌ها دربارۀ صیاد شیرازی
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی خود در دیدار با خانوادۀ شهدا به نقش صیاد شیرازی در عملیات بیت‌المقدس که به آزادسازی خرمشهر انجامیده بود، اشاره کرد. رهبر انقلاب او را فرماندهی با دقت نظر بالا و هوشیار نامید که توانسته بود با نبوغ و موقع‌شناسی، نیروی مسلح کشور را به سمت انجام عملیاتی بزرگ و آزادسازی خرمشهر از دست دشمن سوق دهد.[۱۸]
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی او را فرماندۀ سرافرازی در ارتش معرفی می‌کرد و به نقش تعیین‌کنندۀ وی در عملیات جنگی و فرماندهی عالی نظامی اشاره و آن را بی‌نظیر توصیف می‌کرد.[۱۹] نشریۀ مالین فرانسه در ۱۳۶۲ش، صیادشیرازی را فرمانده‌ای توصیف کرد که پیروزی را نه در اتکاء به تانک و موشک، بلکه فقط در اعتقاد به خدا می‌دانست و همواره می‌گفت که من سرباز اسلام هستم.[۲۰]
تصویرپردازی
الف- نوشتاری
کتب زیادی دربارۀ زندگی و رشادت‌های علی صیاد شیرازی منتشر شده‌اند که مهم‌ترین آنها عبارتند از: مجموعه مقالات اولین نشست کنفرانس بررسی دفاع مقدس؛ خاطرات امیر شهید سپهبد صیاد شیرازی؛ خاطرات سال‌های نبرد؛ صیاد دل‌ها؛ ناگفتههای جنگ؛ یادداشت‌های سفر شهید صیاد شیرازی؛ عملیات آزادسازی سنندج و گردنه صلواتآباد؛ در کمین گل سرخ؛ یادگاران (جلد 11: کتاب صیاد شیرازی)؛ رفتارشناسی ایثارگران (سیری در رفتارشناسی امیر شهید سپهبد علی صیاد شیرازی)؛ سخن آشنا.[۲۱]
ب- فیلم
چندین فیلم کوتاه و مستند دربارۀ زندگی و خاطرات صیاد شیرازی به تصویر کشیده شده‌اند از جمله:
- فیلم کوتاه «زندگی‌ای از شهید سپهبد صیاد شیرازی» ساختۀ هیئت معارف جنگ شهید سپهبد صیاد شیرازی.[۲۲]
- فیلم «آب از آتش» به کارگردانی جمال احمدی و تهیه‌کنندگی پیام تاجی و اشرف شاه‌حسینی ساختۀ پخش رویش بهمن سبز. این فیلم نامزد بهترین فیلم در هفتمین جشنوارۀ بین‌المللی فیلم مقاومت بود.[۲۳]
- فیلم کوتاه «شهید صیاد شیرازی که بود و سرنوشت قاتلش چه شد»، ساختۀ حاشیه‌نیوز.[۲۴]
- فیلم «گماشته» توسط تلویزیون اینترنتی روشنگری.[۲۵]
- سریال «صیاد شیرازی» در دست تهیه توسط سیمای جمهوری اسلامی ایران، به تهیه‌کنندگی حبیب‌الله والی‌نژاد.[۲۶]
پانویس
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «ویژگی‌های شهید صیاد شیرازی در یک نگاه»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «شهید صیاد شیرازی، بزرگ‌مردی که همیشه قلبش برای مردم ایران می‌تپید»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «شهید صیاد شیرازی، پرچم‌دار وحدت ارتش و سپاه بود»، خبرگزاری صدا و سیما.
- ↑ «گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «جهنمی که صیاد دل‌ها برای منافقین ساخت/ چرا بنی‌صدر دستور خلع درجه صیادشیرازی را صادر کرد؟»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «امیرسپهبد شهید صیاد شیرازی»، خبرگزاری دفاع مقدس.
- ↑ «زندگی‌نامۀ شهید امیرسپهبد علی صیاد شیرازی»، پایگاه علمی آموزشی سراج اندیشه.
- ↑ «گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- ↑ «روایت علی صیاد شیرازی از زندگی خود»، پایگاه خبری جماران.
- ↑ «فرماندهی که مهر تأیید امام را گرفت/ توصیف جالب نشریۀ فرانسوی از او»، پرتال امام خمینی.
- ↑ «کتاب‌شناسی شهید صیاد شیرازی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سراج اندیشه.
- ↑ «معرفی‌ای از شهید سپهبد صیاد شیرازی »، وب‌سایت آپارات.
- ↑ «اکران ویژۀ فیلمی دربارۀ شهید علی صیاد شیرازی»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «شهید صیاد شیرازی که بود و سرنوشت قاتلش چه شد»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ «فیلم کوتاه گماشته/ داستان یک سرباز و شهید علی صیاد شیرازی»، وب‌سایت روشنگری.
- ↑ «یک دهه انتظار برای سریال شهید صیاد شیرازی/ زمان شروع ساخت سریال اعلام شد»، خبر آنلاین.
منابع
- «اکران ویژۀ فیلمی دربارۀ شهید علی صیاد شیرازی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 27 اسفند 1401ش.
- «امیرسپهبد شهید صیاد شیرازی»، خبرگزاری دفاع مقدس، تاریخ درج مطلب: 14 دی 1402ش.
- «جهنمی که صیاد دل‌ها برای منافقین ساخت/ چرا بنی‌صدر دستور خلع درجۀ صیادشیرازی را صادر کرد؟»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1402ش.
- «روایت شهید صیاد شیرازی از زندگی خود»، پایگاه خبری جماران، تاریخ درج مطلب: 21 مهر 1400ش.
- «زندگی‌نامۀ شهید امیرسپهبد علی صیاد شیرازی»، پایگاه علمی آموزشی سراج اندیشه، تاریخ بازدید: 14 فروردین 1403ش.
- «صیاد شیرازی از تولد تا شهادت»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1402ش.
- «شهید صیاد شیرازی، بزرگ‌مردی که همیشه قلبش برای مردم ایران می‌تپید»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1399ش.
- «شهید صیاد شیرازی، پرچم‌دار وحدت ارتش و سپاه بود»، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1400ش.
- «شهید صیاد شیرازی که بود و سرنوشت قاتلش چه شد»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 14 فروردین 1403ش.
- «فرماندهی که مهر تأیید امام را گرفت/ توصیف جالب نشریۀ فرانسوی از او»، پرتال امام خمینی، تاریخ درج مطلب: 9 مهر 1401ش.
- «فیلم کوتاه گماشته/ داستان یک سرباز و شهید علی صیاد شیرازی»، وب‌سایت روشنگری، تاریخ درج مطلب: 23 فروردین 1401ش.
- «کتاب‌شناسی شهید صیاد شیرازی»، پایگاه اطلاع‌رسانی سراج اندیشه، تاریخ بازدید: 15 فروردین 1403ش.
«گذری بر زندگی و خاطرات شهید صیاد شیرازی»، وب‌سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1401ش.
- «گرایش به وحدت و پرهیز ار اختلاف ویژگی مهم شهید سپهبد صیاد شیرازی بود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 22 فروردین 1394ش.
- «معرفی‌ای از شهید سپهبد صیاد شیرازی»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 15 فروردین 1403ش.
- «ویژگی‌های شهید صیاد شیرازی در یک نگاه»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1400ش.
- «یک دهه انتظار برای سریال شهید صیاد شیرازی/ زمان شروع ساخت سریال اعلام شد»، خبر آنلاین، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1402ش.