ترجیحات همسر

ترجیحات همسر، انتظارات، سلیقه و نیازهای همسر در زندگی زناشویی.

ترجیحات همسر، موضوع مهمی است که آشنایی با آن، برای شروع یک پیوند زناشویی پایدار، ضروری است. آگاهی زن و مرد از خواسته‌های ترجیحی همسر خود، موجب رشد توانایی‌ها و بهبود کیفیت زندگی مشترک آنها می‌شود. این آشنایی و آگاهی و پاسخ‌گویی بهینه به نیازها و خواسته‌های همسر، نیازمند بهره‌مندی زوجین از انواع مهارت‌های ارتباطی است.

مفهوم‌شناسی

ترجیح در لغت به‌معنای تقدم و برتری‌‌دادن است. ترجیحات همسر به‌معنای انتظارات و توقعات همسران از یکدیگر در پیوند زناشویی است که بر اساس روحيه‌، سليقه‌، تفکرات و خواسته‌های متفاوت آن دو رقم می‌خورد. شناخت این ترجیحات از مهم‌ترين عوامل پایه‎‌ریزی یک زندگی مشترک سالم و با نشاط است.

احترام به ترجیحات همسر

به‌طور طبیعی، هنگامی که زن و مرد زندگی مشترک را آغاز می‌کنند انتظاراتی از یکدیگر دارند. از طرف دیگر، وظایفی نیز نسبت به هم دارند. به عقیدۀ کارشناسان، وظیفۀ اصلی زوجین این است که به ترجیحات و انتظارات همدیگر احترام گذاشته و سعی کنند آنها را تا حدّ امکان برآورده سازند. البته این خواسته‌ها و ترجیحات باید معقول و منطقی باشند که به اساس زندگی آسیب نزند.

شناخت ترجیحات همسر

به‌منظور تداوم زندگی مشترک و همدلی بیشتر زوجین، اولين شرط ضروری، شناخت درست زن و مرد از علایق و خواسته‌های یكديگر است. دنيای زنان و مردان متفاوت از هم است. آنچه اقتضاء می‌کند زن و شوهر در زندگی زناشویی خود موفق باشند این است که ترجیحات یکديگر را خوب بشناسند تا بتوانند به خوبی هم دیگر را درک کرده و پيام نهفته در رفتار و گفتار یکدیگر را به‌درستی دريافت کنند و پاسخ دهند.

راه‌های تحقق ترجیحات همسر

1- احترام متقابل

خوب گوش‌دادن و توجه به نیازهای همسر بیان‌گر احترام بین آنها است. هر یک از زوجین طبیعتاً نگرش‌هایی در زندگی دارند، احترام‌گذاشتن یعنی نگرش یکدیگر را درک کنند و در مسیر تکامل دیدگاه‌های خود با حفظ حرمت یکدیگر حرکت کرده و همسر خود را منحصربـه‌فـرد و ارزشمند بدانند. احترام نه فقط در کلام و سخن بلکه در عمل مشهود است. مفهوم احترام فقط ایـن نیست کـه طرفین از بیان عواطف و نیازهای خود، به‌شکل خشم و لجبازی و یا ناراحتی روحی امتناع کنند و این احساسات در آنها به‌شکل عقده‌های روانی انباشته شوند. علاوه‌بر این، احترام گذاشتن به همسر به این معنی هم نیست که از یکدیگر انتقاد نکنند.

2- درک متقابل

درک‌کردن و فهمیدن ترجیحات همسر، فرایند پیچیده‌ای دارد که زوجین بدین ترتیب موفق می‌شوند درکی واضح و درست از انتظارت یکدیگر داشته باشنددرک یعنی توانایی شناخت و همدلی با آنچه همسر تجربـه کرده است. زوجین همواره در همه چیز با یکدیگر توافق ندارند، بلکه چارچوب‌های قضاوت همدیگر را می‌پذیرند.

3- شناخت نیازهای همسر

بسیاری از افراد در شناخت انتظارات همسر کوتاهی می‌کنند و بـرای شنیدن مطالبات همسر خود نیز وقت نمی‌گذارند. از سوی دیگر، زوج‌هایی هم هستند که فکر می‌کنند اگر نسبت به همدیگر حساسیت نشان ندهند بهتر است؛ زیرا هراس دارند که طرف مقابل از آنها سوءاستفاده کند. نتیجۀ هر دو مورد آن است که زوجین در شناخت و ارضای نیازهای متقابل خود موفق نیستند و از هم دورتر می‌شوند.

ترجیحات مهم در زندگی زناشویی

1- حمایت فیزیکی و عاطفی

هر انسانی به‌طور طبیعی به حمایت عاطفی و فیزیکی نیاز دارد و این نیاز برای زن و مرد در زندگی زناشویی بایستی از سوی همسر تحقق یابد. سختی‌ها و مشکلات زندگی در کنار خستگی ناشی از انجام مسئولیت‌ها ممکن است احساس ضعف برای زوجین به‌دنبال داشته باشد و آنها در ایجاد تعادل بین کار و زندگی دچار مشکل شوند. در این اوقات، وظیفۀ همسری ایجاب می‌کند که تکیه‌گاه هم باشند و طرف مقابل را در زندگی خود، احساس و درک کنند.

2- مراقبت

زن و شوهر باید مراقب یکدیگر باشند، چه از جهت جسمی و در ناخوشی‌ها و چه از جهت روحی و روانی و در مشکلات و مصائب زندگی. بدین ترتیب به اهمیت وجود یکدیگر در زندگی مشترک تأکید می‌ورزند و نیز مسیر پرپیچ وخم زندگی برایشان آسان می‌شود.

3- حفظ حرمت‌ها

مهم است که زوجین به تلاشی که همسرشان در مراقبت از خانواده و نیازهای خانواده دارد، ارزش قائل شود. حفظ حرمت یکدیگر چه در جمع خانواده و دوستان و چه در خصوصی، از اصول مسلم دوام و بقاء زندگی مشترک است. اگر زن و شوهر قدردان هم باشند و حرمت هم را بدانند، عزت نفس یکدیگر را تقویت کرده‌اند و شوق زندگی در کنار هم در وجودشان زبانه می‌کشد.

4- وفادار بودن

احساس ناامنی که زن یا شوهر از همسر خود دارند که مبادا خیانت کند، به روح زندگی مشترک لطمه می‌زند. بنابراین وظیفۀ زوجین این است محیطی امن ایجاد کنند که می‌تواند با اعمال و گفتار در مورد رابطه شکل گیرد. این ناامنی ممکن است به‌دلیل وابستگی بیش‌از حد به شریک زندگی یا عدم وابستگی مالی باشد. گاهی زن مراقبت از سلامت جسم و تناسب اندام خود را رها می‌کند که نتیجه‌اش بروز عقدۀ حقارت است. در این صورت، شوهر باید همسر را ترغیب کند امید به زندگی در او زنده شده و بر این مشکلات فائق آید.

5- تفهیم و تفاهم

بسیاری از اوقات زوجین از بیان انتظارات خود ابا دارند و تصور می‌کنند طرف مقابل باید خودش بدون بیان شفاهی، این انتظارات را بفهمد. بنابراین، زوجین بایستی متوجه علایق و توقعات هم باشند. علاوه‌براین، آنها باید در بیان نظر خود قاطع باشند. مثلا اگر زن، حساس و لطیف است مرد باید غیر از بیان شفاهی، با توجه به رفتار و سلوک همسر خود، نیاز او را درک کند. در اکثر موارد، فرهنگ زن و شوهر و در نتیجه، تفکرات و سلایق آنها متفاوت از هم است. این امر موجب بروز اختلافاتی در همۀ مسائل زندگی می‌شود. اما اگر زوجین تلاش کنند شناخت از هم پیدا کنند و علایق و افکار یکدیگر را بشناسند زندگی موفقی خواهند داشت.

6- تکریم یکدیگر

اگر نیاز طبیعى تکریم شخصیت برای زن و مرد در خانواده تأمین شود، احساس آرامش مى‌یابند و اعتماد‌به‌نفس پیدا مى‌کنند. تکریم زوجین به یکدیگر، آنها را دل‌باخته و اسیر یکدیگر مى‌کند؛ چنان‌که از کنارهم‌بودن سیر و خسته نمى‌شوند.

7- چشم‌پوشى از خطاها

اسلام در مسائل خانوادگى بیشترین تأکید را بر گذشت و چشم‌پوشی زن و شوهر در خطاها، کج‌خلقى‌ها و اشتباهات یکدیگر دارد. از آنجاکه زوجین، دو انسان با روحیات و تفکرات متفاوت هستند اگر از خصلت‌هاى واقعى یکدیگر آگاهی یابند، می‌توانند یکدیگر را ببخشند و خطای هم را عفو کنند. عفو و گذشت، کانون خانواده را گرم می‌کند، عشق و محبت را زنده نگه‌می‌دارد و اختلاف و دعواها را تمام می‌کند.

8- برخورد منطقى

در رابطۀ سالم و سازنده زناشویی به سبک اسلامی، زوجین در عین این‌که از یکدیگر انتقاد دارند؛ اما با هم به‌شکل منطقی و انسانی برخورد می‌کنند. هنگامی تعادل در زندگى ایجاد مى‌شود که روابط متقابل زن و شوهر بر اساس عقل و منطق استوار باشد. زوجین، به‌ویژه مردان، باید این واقعیت را قبول کنند که اعمال زور و قدرت، قدرت واقعی نمى‌آورد، بلکه با رفتار منطقی عزت می‌یابند.

9- رعایت احکام و ارزش‌هاى دینی

اختلافات زناشویی به‌طور معمول از آنجا ناشی می‌شود که طرفین به اصول و ارزش‌هاى دینى و اخلاقى خود و همسر خود پایبند نیستند. زن و شوهر در این‌باره، بایستی پرهیزهایی منطبق بر احکام دینی داشته باشند از جمله: حفظ عفاف، دوری از معاشرت‌هاى بى‌جا و دورى از مواضع اتّهام.

عوامل مؤثر در رعایت ترجیحات همسر

الف) تریبت دینی

در تربیت اسلامی، عواملی وجود دارند که کمک می‌کنند زوجین از ترجیحات همسر خود آگاه شوند از جمله: شناخت حقوق متقابل، شناخت خواسته‌ها و انتظارات همسر، هم‌سویى بینش‌ها و باورهاى مذهبى، هماهنگى دیدگاه‌هاى سیاسى، فرهنگى و اجتماعى، گفتگوهاى متقابل و بیان احساسات، ارضاء نیاز جنسى، تنظیم رابطۀ صحیح بین دو خانواده.

ب) تأثیر فضای مجازی

روابط اجتماعی امروزی بین نسل جوان و به‌خصوص اولویت‌های آنها در شروع زندگی مشترک، از فضای مجازی و رسانه‌های اجتماعی اثر پذیرفته و رنگ و بویی متفاوت بـه خود گرفته است. چراکه الگوی ارتباطات اجتماعی بين مردم بر الگوی آنها در رفتار با همسر تأثیر به‌سزایی دارد. سبک زندگی شهری، فضاهای دانشگاهی و روابط شغلی و هم‌چنین ارتباط‌‌‌گیری از طريق فضای مجازی، تغييراتی شگرف در دیدگاه دختران و پسران نسبت به گذشته و امتناع از الگوهای سنتی ایجاد کرده است.

ج) نقش رسانه

اهالی رسانه و متولیان فرهنگ نقش مهمی از لحاظ الگوسازی درست زندگی و خانوادۀ مسلمان بر پایۀ معارف اسلامی و سیرۀ اهل‌بیت دارند. در جهان امروز، جوانان مخاطبان اصلی ماهواره‌ و فضاهای جذاب و ملوّن غربی هستند، که رسالت رسانۀ بومی و اسلامی را سنگین‌تر کرده است.

د) نقش آموزه‌های دینی

ساختار حقوقی جمهوری اسلامی ایران بر پایه‌ حمایت از نهاد خانواده بنا شده و حقوق مدنی کشور در اصل بر مبانی و آموزه‌های اسلامی استوار است. بروز دگرگونی‌های فرهنگی در برخی زمینه‌ها بناگزیر ایجاب می‌کند تقویت آموزه‌های دینی در رأس امور خانواده و حمایت از بنیان آن قرار گیرد و راهنمای جوانان در انتخاب گزینه‌های ترجیحی خود در ازدواج باشد. منظور از تبیین آموزه‌های دینی در امر انتخاب همسر و اولویت‌بندی ترجیحات زن و مرد، تغییر نگرش‌ آنها و آگاهی دادن به آنها در جهت شناخت افراد است تا کمک شود ابتدا رفتار خود را اصلاح و سپس با دید اسلامی و آگاهانه اقدام به ازدواج کنند.

ترجیحات همسر در فرهنگ ایرانی

آشنایی با ترجیحات همسر در مرحلۀ اول اقدام به ازدواج بسیار مهم است. در خانواده‌های سنتی ایران، به ترجیحات دختر چندان اهمیتی داده نمی‌شود. بزرگترها و والدین، نقش اصلی را در آموزش فرزندان خود برای آگاهی و بالابردن اطلاعات دربارۀ زندگی زناشویی ایفا می‌کنند. همچنین با تغییراتی که در سبک زندگی جوانان رخ داده و متأثر از سبک زندگی غربی و دوری از تعالیم اسلامی، است موجبات ضعف مهارت‌ زندگی و همسرداری، به‌حاشیه‌رفتن معنویت و نیز عدم تعهد به اصول اخلاقی و اعتقادی در خانواده فراهم شده و آسیب جدی به معیارهای ترجیحی در انتخاب همسر وارد آورده است. دیدگاه مردم به موضوع ازدواج و تشكيل خانواده و نیز الگوهای انتخاب شریک زندگی در کشور ايران طی سال‌های اخیر دستخوش دگرگونی‌هایی بوده است که ریشه در تغييـرات بنیادین در حوزه‌هایی چون اقتصـاد و شرایط اجتماعی دارد از جمله: تحصيل زنان پابه‌پای مردان، ازدیاد فارغ‌التحصيلان دانشگاه، توسعۀ شهرنشينی و نیز سهم زیاد زنان در بازار کار و اقتصاد. تمایل دختران و پسران به استقلال نسبت به نسل‌های گذشته بر انتخاب همسر و ترجیحات آنها از همسران خود اثر گذاشته است. اساس تعریف بومی سبک زندگی، برگرفته از جهان‌‌‌‌بینی اسلامی‌-ایرانی است و حاصل آن، می‌تواند نه تنها تبیین‌گر در جهت تشخیص اهداف سبک زندگی غربی باشد بلکه حرکتی در راستای ارتقاء ارزش‌ها و نگرش‌های دینی و اصلاح اشکالات در این جهت باشد. فرهنگ دینی، ایمان و اخلاق را دو ترجیح اصلی در انتخاب همسر می‌داند. در حالی‌که، در پی دگرگونی‌هایی که حاصل تهاجم فرهنگی غرب است، جامعۀ فعلی ایران مظاهر مادی را از جمله ترجیحات برتر برای زندگی زناشویی می‌داند مانند مدرک تحصیلی، مال و ثروت، شغل و جایگاه اجتماعی. به‌همین دلیل، جوانان تلاش می‌کنند امتیازات مذکور را از هر راهی که باشد کسب کنند تا به مقبولیت اجتماعی برسند.

منابع

• «انتظارات و توقعات در ازدواج و زندگی مشترک»، مرکز روان‌شناختی رهیاب، تاریخ بازدید: 6 آبان 1402ش.
• برنشتاین، فیلیپ اچ، شناخت و درمان اختلاف‌هاى زناشویى (زناشویى درمانى)، ترجمۀ حمیدرضا سهرابى، رسا، تهران، 1377ش.
• بروجردی علوی، مهدخت و همکاران، «روابط خانوادگی از منظر تفسیر المیزان»، وب‌سایت اندیشۀ علامه طباطبایی تاریخ درج مطلب: اردیبهشت 1393ش.
• «تقلید از سبک زندگی غربی و تغییر ارزش‌ها؛ زمینه‌ساز افزایش آمار طلاق»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 4 مرداد 1396ش.
• حسینیا، احمد، بهداشت روانى ازدواج و همسردارى، تهران، مفید، 1380ش.
• حسین‌زاده، علی، «احترام به یکدیگر و نقش آن در زندگی مشترک»، وب‌سایت نشریات موسسۀ آموزشی پژوهشی امام خمینی ، تاریخ درج مطلب: زمستان 1389ش.
• داودی، حسین، «روابط سالم و سازنده بین همسران»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ درج مطلب: 1382ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 6 آبان 1402ش.
• رحیمی، روح‌الله، و همکاران، «بررسی روابط بین عوامل فردي- خانوادگی و ترجیحات همسرگزینی با رضایت زناشویی زوجهاي هر دو شاغل در آموزش و پرورش»، مجلۀ زن و مطالعات خانواده، پاییز 1394ش.
• رشیدپور، مجید، تعادل و استحکام خانواده، تهران، اطلاعات، 1373ش.
• «زن، خانواده و رسانه»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ درج مطلب: 1388ش.
• سمواتی، زهرا، «رسانه و سبک زندگی فردی-اجتماعی خانواده از توصیف و تبیین تا اصلاح و تغییر»، وب‌سایت پرتال امام خمینی، تاریخ درح مطلبک 20 تیر 1397ش.
• شرفى، محمدرضا، خانواده متعادل، انجمن اولیا و مربیان، تهران، 1374ش
• فرح‌بخش، الهام، «پایه‌گذاری ارتباطی بین زوجین»، مجلۀ ماهنامۀ خشت اول، آبان 1401ش.
• قائمى، على، خانواده و مسائل همسران جوان، تهران، امیدى، 1362ش.
• کلینى، محمدبن یعقوب، اصول کافى، تهران، اسوه، 1369ش،
• مجلسى، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربي، 1368ش.
• مطهری ورمزانی، سجاد، «نقش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در تغییر الگوی انتخاب همسر در شهر کرمانشاه»، مجلۀ تداوم و تغییر اجتماعی، تاریخ درج مطلب: آذر 1401ش.
• میرحیدری، مهدی و شاه‌میرزایی، فاطمه، «وظایف مرد از دیدگاه اسلام»، دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی مسجد هدایت، تاریخ درج مطلب: 22 اردیبهشت 1395ش.
• میرخانی، عزت‌السادات، «گسترۀ وظایف زن در قانون مدنی»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی، تاریخ درج مطلب: 1379ش.
• «نکات مهم برای حفظ زندگی مشترک: 5چیزی که یک زن نباید از همسرش توقع کند»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 22 اردیبهشت 1401.
• «وظایف مرد و زن در زندگی مشترک»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درک مطلب: 14 ابان 1399ش.