اقتصاد سینما

اقتصاد سینما؛ صنعتی فرهنگی و سودساز با محوریت تولید و نمایش فیلم.
اقتصاد سینما، شامل تمامی فرآیندهای اقتصادی در سینما است که به تولید، توزیع و نمایش فیلم مربوط شده و بخش‌هایی همچون بازار فیلم، خدمات سینمایی و فعالیت‌های وابسته را در برگرفته است. اقتصاد سینما ترکیبی از هنر و تجارت است و موفقیت در این صنعت نیازمند تعادل بین خلاقیت و مدیریت مالی است. این صنعت فرهنگی و هنری بر حوزۀ عمومی اقتصاد اثرگذار است؛ اما رویکرد اقتصادی به صنایع فرهنگی مانند سینما، تنها برای کسب پول و سود نیست، بلکه فرهنگ‌سازی را نیز کارآمدتر می‌کند. اقتصاد سینما در ایران با چالش‌ها و فرصت‌های خاصی روبرو است که تحت تأثیر عوامل فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و فناوری قرار دارد.

تعریف اقتصاد سینما

سینما به‌عنوان هنر هفتم از تمامی هنرهای پیش از خود مدد جسته و از میان کالاها و خدمات فرهنگی، استقبال ویژۀ مخاطبان را به‌همراه داشته است. صنعت سینما، امروزه، از ابزارهای اصلی فرهنگ‌سازی در جوامع به‌شمار می‌رود و میزان استفاده از ظرفیت سینما یکی از شاخص‌های توسعۀ فرهنگی در جهان محسوب می‌شود. سینما را دارای دو سویۀ فرهنگی و اقتصادی می‌دانند که درهم‌تنیده هستند. اقتصاد سینما، در ایران، بخشی از اقتصاد هنر است.

مجموعۀ منابعی که صرف ساخت، عرضه و نمایش فیلم و سایر خدمات سینمایی می‌شود، از نظر اقتصادی نوعی سرمایه‌گذاری به‌شمار می‌رود که کیفیت بازدهی و چگونگی بازگشت سرمایه و سود آن، روشن‌ترین شاخص برای ارزیابی میزان توفیق سینما در بعد اقتصادی است. موضوع اصلی در اقتصاد سینما، بررسی اقتصادی روند عمومی ساخت فیلم، عرضه و نمایش آن در سطوح کلان و خرد و نیز سطوح مختلف محلی، بخشی، ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. از این منظر، صنعت سینما همچون سایر صنایع فرهنگی، دارای نوعی محصول و کالا است که از نظر اقتصادی مطالعه می‌شود.

اقتصاد سینما در جهان

سینما به‌عنوان یک سرگرمی صنعتی‌شده، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، همزمان با سایر نوآوری‌های بزرگ، در کشورهای غربی ظهور کرد. سینما به‌سرعت به یک صنعت مستقل و پررونق تبدیل شد و روز به روز اهمیت بیشتری در جهان، یافته است. بر اساس گزارش انجمن سینمایی آمریکا که هر سال گزارش کاملی از وضعیت اقتصاد سینما در جهان ارائه می‌دهد، فروش کل سینمای جهان در سال 2015م برابر با ۳۸.۳ میلیارد دلار بوده است. از نظر میزان فروش گیشه سینما، آمریکا با 11 میلیارد دلار رتبه اول را در جهان دارا است. چین با فروش ۶.۷ میلیارد دلاری، انگلستان با فروش گیشه ۱.۹ میلیارد دلار، ژاپن و هند با فروش گیشه ۱.۸ و ۱.۶ میلیارد دلاری، در رتبه‌های دوم تا پنجم قرار داشته‌اند.

هالیوود

منطقۀ هالیوود در شمال‌غربی لس‌‎آنجلس، قلب صنعت سینمای آمریکا است. نام هالیوود، امروزه دامنۀ گسترده‌‎ای از معانی را دربرمی‌گیرد، ازجمله شکل خاصی از فیلم‌سازی، شکل خاصی از تولید صنعتی فیلم، کارتلی بزرگ از شرکت‌‎‎های بزرگ رسانه‌‎ای و رویکرد آمریکایی به جهان و پدیده‌ها. هالیوود را بسیاری از صاحب‌نظران، یک پدیده پیچیده اجتماعی، فرهنگی و صنعتی می‌دانند که اثرگذارترین مرکز تولید فرهنگی جهان در یک قرن گذشته بوده است؛ اما پیش و بیش از هر چیز، هالیوود، شکلی از تولید صنعتیِ محصولات فرهنگی است. ادوارد جی. اپستاین نویسنده کتاب «اقتصاددان هالیوودی: واقعیت مالی پنهان در فیلم‌‎ها»، هالیوود را یک ماشین پول‌‎سازی نامیده است. رشد درآمد هالیوود، رغبت سرمایه‌گذاری در این حوزه را افزایش داده است و حتی در بحران اقتصادی آمریکا، صنعت سینما رشد خود را به‌عنوان یک هنر-صنعت حفظ کرد. هالیوود، عامل ایجاد بیش از دو‌ میلیون فرصت شغلی است که مجموع دستمزد این تعداد شغل در سال 2010م، 143 ميليارد دلار بوده است.

بالیوود

صنعت فیلمسازی هند با نام بالیوود، امروزه گوی سبقت را از صنعت سینمای هالیوود، ربوده است و بزرگ‌ترین صنعت سینمای جهان در تعداد تولید سالیانه فیلم به شمار می‌آید. فیلم‌های تولیدی بالیوود، در کشور هند که چهارمین اقتصاد دنیا است و همچنین در بسیاری از کشورهای دیگر، محبوبیت فراوانی دارد. همچنین کشور هند تدابیر ویژه‌ای را برای جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در صنعت فیلم‌سازی بالیوود اندیشیده است. درآمد اصلی سینمای هند توسط علاقمندان فیلم‌های هندی در این کشور تامین می‌شود و سینما بزرگ‌ترین سرگرمی هندی‌ها بعد از بازی کریکت است. بالیوود در سال 2009م به رکورد بی‌نظیر ارائه 2961 فیلم در سال رسید و در سال 2013 نیز مقام اول را در تولید فیلم به خود اختصاص داد.

اقتصاد سینما در ایران

اقتصاد سینما در ایران مانند بسیاری از جنبه‌های دیگر این هنر، فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است و در دوره‌های مختلف تاریخی، بررسی می‌شود.

دورۀ تکوین سینمای ایران

اقتصاد سینمای ایران در دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی، متکی به واردات فیلم‌های خارجی و نمایش آن‌ها در سالن‌های سینمایی بود. به‌تدریج تولید فیلم‌های داخلی رشد کرد، اما اقتصاد سینمای ایران در دوران پهلوی، همچنان تحت تأثیر گرایش به فرهنگ غرب و غیریت با سبک زندگی اسلامی‌ایرانی بود. با آشکار شدن ضدیت فیلم‌ فارسی با ارزش‌های دینی و فرهنگی ایرانیان، از اواسط دهه 1350ش و در سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی، سینما شاهد بی‌اعتنایی مخاطب ایرانی بود. بی‌توجهی به واقعیت‌های جامعه و فاصله‌گرفتن از دغدغه‌های مردم، سینمای ایران را به ورطه تکرار کلیشه‌های سطحی و جنسی کشاند تا جایی که فعالان و ستاره‌هایی چون فردین نیز نسبت به این افول هشدار دادند.

سینمای دوران انقلاب اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تأکید امام خمینی بر مخالفت با فحشا، زمینه را برای تولید آثار ارزشمند سینمایی فراهم کرد. سینمای دوران انقلاب اسلامی، با تمرکز بر مسائل و مشکلات مردم، توانست جایگاه ویژه‌ای در جامعه پیدا کند. تأکید رهبر جمهوری اسلامی ایران بر نقش سینما در پیشرفت کشور، نشان از اهمیت این هنر در دوران جدید دارد. سینمای پس از انقلاب در این چارچوب، با فاصله گرفتن از رویکرد فیلم‌فارسی‌های مبتذل و فیلم‌های روشنفکری دور از مردم، به سینمایی مردمی و ارزشمند تبدیل شد که زن را ابزاری برای جذب مخاطب نمی‌دید، بلکه به کرامت انسانی زن و جایگاه زن در خانواده و اجتماع، احترام می‌گذاشت و مضامین معطوف به تربیت دینی، تبلیغ دینی، زیست اخلاقی، عرفانی و معنویت، جایگزین شوخی‌های جنسی و سطحی‌نگری در سینمای ایران شد.

سینمای ایران، هویتی مستقل و ارزشمند پیدا کرد و در عرصه بین‌المللی مطرح شد. فضای فیلم‌ها و تکنیک‌های سینمایی، همگام با پیشرفت‌های جهانی، ارتقا یافت. سینمای داستانی، فیلم کوتاه، مستند، انیمیشن و آثار تجربی، رونق گرفتند. سینمای ایران، با ارائه آثار انسانی و اخلاقی، در جهان تاثیرگذار شد. سینمای پس از انقلاب، با تحول در مضامین و تکنیک‌ها، توانست هویت جدیدی برای خود تعریف کند و به سینمایی ارزشمند و تاثیرگذار در سطح جهانی تبدیل شود. تحولی شگرف در زمینه تنوع ژانر، آموزش، تولید، زیرساخت، جشنواره‌ها، حضور بین‌المللی و حضور زنان در سینما و تأسیس سینمای دفاع مقدس، سبب کم‌شدن فاصله مردم با سینما شد و از نظر اقتصادی سینما به‌صورت چشم‌گیری رشد کرد.

آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، سینما را یک رسانۀ بسیار اثرگذار و جذاب، یک هنر پیشرفته و متعالی و ابزاری بی‌نظیر برای روایت واقعیت و حقیقت معرفی می‌کند که می‌تواند «کلید پیشرفت کشور» شناخته شود.تلاش فعالان سینما و فیلم‌سازی با این نگرش، یک جهاد فرهنگی و هنری محسوب می‌شود و سینماگران از رهگذر جامعه‌سازی، مسئولیت بزرگی در پیشرفت کشور دارند. از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، سینما ذیل سه‌گانۀ «هنر متعهد»، «هنر دینی» و «هنر انقلابی»، باید هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ فرم، در راستای تعالی جامعه و انسان‌ها گام بردارد.

البته توفیق فرهنگی سینما در گرو توجه به اقتصاد سینما است، اما سینماگران باید مراقب باشند که در میانۀ فرهنگ و اقتصاد، به آسیب «گیشه‌گرایی» و جذب پول از طریق جاذبه‌های سطحی، گرفتار نشوند. تقویت اقتصاد سینما نباید به گونه‌ای باشد که سینماگران به سمت تولید آثاری با جذابیت کاذب و متکی بر انگیزش‌های جنسی و شهوانی بروند. اقتصاد محور شدن سینما و تقویت رویکرد پول‌محور، با آزادی فکر در تضاد است و قدرت انتخاب را از انسان می‌گیرد. هنرمند باید بتواند آزادانه و بدون اجبار به دنبال جذب مخاطب، هنر خود را به‌گونه‌ای عرضه کند که صحیح و کامل باشد و مجبور نشود از جاذبه‌های نامناسب استفاده کند.

اقتصاد سینما در دوران انقلاب اسلامی

سینمای ایران پس از انقلاب اسلامی، از نظر اقتصادی، دوره‌های مختلفی را تجربه کرده است که در هر دوره، عوامل متعددی بر رونق یا رکود آن تأثیرگذار بوده‌اند.

در دهۀ 60 شمسی، سینما با تکیه بر گیشه و اکران‌های متعدد، رونق خوبی داشت. تهیه‌کنندگان خصوصی با ساخت فیلم‌های پرمخاطب، نقش مهمی در اقتصاد سینما ایفا می‌کردند. فروش رایت فیلم‌ها به تلویزیون و سایر نهادها، منبع درآمد دیگری برای تهیه‌کنندگان بود. سینمای کودک و نوجوان نیز در این دهه پررونق بود و با فیلم‌هایی چون «شهر موش‌ها» و «گلنار» به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت.

در دهۀ 70 شمسی و اوایل دهۀ 80 شمسی، مؤسسه رسانه‌های تصویری، با خرید رایت فیلم‌ها، منبع درآمد جدیدی برای سینما ایجاد کرد؛ اما رواج پدیده قاچاق فیلم در اوایل دهه 1380ش، ضربه سنگینی به اقتصاد سینما وارد کرد و موجب تحمیل ضررهای مالی سنگین به تهیه‌کنندگان شد. با این حال، گیشه و حمایت‌های دولتی، همچنان منابع اصلی درآمد سینما بودند و فیلم‌های پرفروش، سودآوری خوبی برای تهیه‌کنندگان به همراه داشتند.

در دهۀ 1390ش، با گسترش اینترنت، پلتفرم‌های نمایش آنلاین فیلم و سریال، به منبع درآمد جدیدی برای سینما تبدیل شدند. اکران آنلاین فیلم‌ها، فرصت جدیدی را برای تهیه‌کنندگان ایجاد کرد تا بتوانند فیلم‌های خود را به مخاطبان بیشتری عرضه کنند. پلتفرم «تماشاخونه» با ارائه آرشیو رایگان فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی، به منبع مهمی برای دسترسی به آثار سینمای ایران تبدیل شده است و به مخاطبان این امکان را می‌دهد که به‌صورت رایگان به فیلم‌های مورد علاقه خود دسترسی داشته باشند.

در سال‌های منتهی به شیوع کرونا، گیشه سینماها به دلیل همه‌گیری این بیماری با کاهش ۵۰ درصدی استقبال مواجه شد. با این حال، صنعت فیلم و سریال در سطح کلان، با گسترش پلتفرم‌های مجازی پخش فیلم در سال ۲۰۲۱م، رشد چشمگیری را تجربه کرد و بازار جهانی آن به حجمی معادل ۹۹.۷ میلیارد دلار رسید. این در حالی است که این رقم برای سال ۲۰۲۰م، ۸۰.۵ میلیارد دلار و برای سال ۲۰۱۹م، ۹۸.۱ میلیارد دلار بود.

گیشه سینما در ایران با فروش ۱۵۹ میلیارد تومانی (معادل حدود ۶ میلیون دلار) در سال ۱۴۰۰ش، تنها ۰.۰۲ درصد از فروش ۲۱ میلیارد دلاری سینمای جهان در سال ۲۰۲۱م، را به خود اختصاص داده است. در نیمۀ نخست سال 1402ش،  سینما شاهد ثبت رکوردهای تازه در فروش فیلم‌ها بوده است. بلیت فروشی گیشه‌ها در این مدت بیش از ۱۳ میلیون نفر بود.

در این سال‌ها، فیلم‌های کمدی با استقبال زیادی از سوی مخاطبان مواجه شده‌اند و نقش مهمی در اقتصاد سینما ایفا می‌کنند. برای نمونه سینمای ایران در نیمه نخست سال 1403ش، به فروش ۹۳۵ میلیارد تومان رسیده که ۷۵درصد از این فروش، معادل ۶۹۷میلیارد تومان، از اکران فیلم‌های کمدی به دست آمده است.

عوامل اثر گذار بر اقتصاد سینما

علاوه بر همسو ساختن فرهنگ حاکم بر سینما با سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، دیگر عوامل اثرگذار بر اقتصاد سینما در ایران، عبارت‌اند از:

1. آمار واقعی فروش: اقتصاد سینما به‌شکل درست و حقیقی، با تعداد صندلی‌های پرشدۀ سالن‌های سینما توسط مخاطبان، رونق می‌گیرد نه از طریق گران‌شدن بلیت‌های سینما. پیش از پاندمی کرونا، سینمای ایران 27 میلیون بازدید در سال 1397ش را تجربه کرد.
2. تولید فیلم در تمامی ژانرهای سینمایی: در طول دو دهۀ اخیر، رونق اقتصاد سینمای ایران در دست سازندگان آثاری با سوژه‌های طنز بوده است، مانند فیلم‌های «فسیل» و «هتل» در سال 1402ش؛ اما سینماگران معتقدند که با تولید فیلم در تمام ژانرهای سینمایی، اقتصاد سینمای ایران رونقی دوچندان می‌یابد و به واقعیت نزدیک‌تر می‌شود.
3. فیلم‌های مشترک جهانی: بسیاری از سینماگران بر این باورند که از جمله راه‌های تقویت اقتصاد سینمای ایران، وارد شدن به بازار جهانی سینما و ساخت تولیدات مشترک با دیگر کشورهای جهان است.
4. ساخت انیمیشین‌های سینمایی: در سال‌های اخیر، انیمیشن‌ها نیز به رونق سینمای ایران یاری رسانده‌اند؛ از جمله انیمیشین‌های بچه زرنگ، پسر دلفینی، لوپتو، بنیامین و فیلشاه.
5. تبلیغ آثار سینمایی در رسانۀ ملی: این تبلیغات، حتی چندین‌ ماه پیش از آغاز اکران آن اثر می‌تواند مخاطبان را برای اکران و حضور در سینما آماده کند.
6. فیلم‌نامه‌های خوب: نبود فیلم‌نامه‌های موفق در سینما، از نظر بسیاری از سینماگران، مشکل اصلی سینمای ایران و اقتصاد آن است. از این منظر، حضور فیلم‌نامه‌نویسان موفق و برگزاری ورکشاپ‌های متعدد می‌تواند به اقتصاد سینما در ایران، رونق ببخشد.
7. برنامه‌های جذاب برای سالن سینما: پخش برخی برنامه‌های جذاب برای عموم مردم در سالن سینماها، همچون پخش فوتبال‌های تیم ملی ایران یا پخش بازی‌های جام جهانی در سالن‌های سینما می‌تواند مردم را به‌سمت سینماها کشانده، به اقتصاد سینما کمک کرده و برای آنها سودآوری مالی داشته باشد.
8. قاعده‌مندسازی ممیزی‌ها: صنعت سینما در ایران همانند سایر کشورها تابع سیاست‌ها و قواعد و ممیزی‌های معین است. با وجود این جلوگیری از اکران برخی فیلم‌ها که با اخذ مجوزهای لازم، ساخته‌شده‌اند، موجب دلسردی سینماگران و رکود اقتصاد سینما در ایران می‌شود. شفاف‌سازی قواعد ممیزی در سینما و پرهیز از إعمال سلیقه‌های شخصی در نهادهای سیاست‌گذار می‌تواند به رونق اقتصاد سینما در ایران یاری برساند.
9. کوتاه‌شدن روند اخذ مجوز برای نمایش فیلم عامل دیگر رونق اقتصادی سینما ذکر شده است. در این روند، برخی فیلم‌های سینمایی چند سال پس از تولید، اجازۀ نمایش می‌گیرند، مانند «آدم برفی» محصول 1373ش ساختۀ داود میرباقری و «به رنگ ارغوان» محصول 1383ش ساختۀ ابراهیم حاتمی‌کیا.

فواید رونق اقتصاد سینما

ایجاد اشتغال

امروزه صنعت سینما، میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان، با عناوین مختلفی همچون بازیگران، کارگردانان، تهیه‌کنندگان، مدیران، موزیسین‌ها، طراحان و سایر عوامل تولید و توزیع فیلم، مشغول به‌کار کرده است. این گروه عظیم مشاغل به رشد اقتصادی جامعه کمک می‌کند.

ایجاد جاذبۀ گردشگری

امروزه بسیاری از مکان‌های فیلمبرداریِ فیلم‌های معروف، از جمله جاذبه‌های گردشگری طبیعی و گردشگری قومی به‌شمار می‌روند. فیلم‌هایی که در اماکن مقدس فیلمبرداری شده‌اند، می‌توانند گردشگری معنوی را در آن منطقه تشویق کرده و اقتصاد سینما و در نهایت اقتصاد محلی را نیز تقویت کنند.

صادرات فرهنگی

فیلم‌های سینمایی، همواره به‌عنوان کالاهایی فرهنگی و هنری محسوب شده و ایران مانند دیگر کشورها می‌تواند از این محصولات علاوه بر کسب سود، فرهنگ خود را به جهان معرفی کند. امروزه این کارکرد از سوی کشورهای مختلف، با برگزاری جشنواره‌های سینمایی در سطح بین‌المللی تأمین می‌شود.

چالش‌های اقتصاد سینمای ایران

سینمای ایران، با چالش‌های متعددی در بخش‌های مختلف مواجه است که اقتصاد سینما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نخسیتن چالش، پیشینه تاریخی سینما به‌عنوان یک پدیدۀ فرهنگی ناهمساز با سبک زندگی اسلامی‌ایرانی است. نفوذ تفکر غرب‌گرایی در برخی دولت‌ها چالش بنیادین دیگری است که رابطه سینما و مردم را کم کرده و رشد پیوستۀ اقتصاد سینما را با چالش مواجه ساخته است. تقلید از سینمای غرب شاید در کوتاه‌مدت سبب جذب عده‌ای شود، ولی در بلندمدت به کلیت سینما ضربه می‌زند که رکود اقتصادی بخشی از آن است.

از نظر فنی، مسائلی مانند مخاطب کم سینما نسبت به جمعیت، عدم توازن در توزیع درآمد گیشه، کم‌توجهی به پژوهش‌های علمی و کاربردی، توزیع نامتوازن امکانات ترویجی، وابستگی تولیدات به شبکه خاصی از سینماگران، سرگردانی سرمایه‌های ورودی و کمبود الگوهای همکاری، از جمله مهم‌ترین چالش‌های ذکر شده است که نیازمند شناسایی دقیق و ارائه سیاست‌های راهبردی برای حل آن‌ها است تا این صنعت بتواند به جایگاه واقعی خود در عرصه داخلی و بین‌المللی دست یابد.

چالش‌ نظری که نسبت به کلیت سینما وجود دارد این است که برخی اساسا با نگاه اقتصادی به سینما مخالف هستند و این نگاه را برآمده از انگاره‌های شناختی هالیوود و صنعت فرهنگ به‌عنوان محصول رشد نیولیبرلیسم می‌دانند.

منابع

• اشجعی، مسعود، «اقتصاد سینمای ایران»، وب‌سایت ماهنامۀ سینمایی فیلم، تاریخ بارگذاری: 30 تیر 1403ش.
• «اکران در زمان نامناسب، از اکران نشدن بهتر است!»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 3 تیر 1397ش.
• «اقتصاد سینما؛ اقتصاد ضدفرهنگ»، خبرگزاری فرهیختگان، تاریخ بازدید: 22 مهر 1403ش.
• «اقتصاد سینما رونق نگرفته؛ گرانی بلیط‌هاست که گیشۀ خوبی ساخته»، خبرگزاری میزان، تاریخ بارگذاری: 28 فروردین 1403ش.
• امیری، مهران، «اقتصاد سینما چگونه متولد شد؟»، وب‌سایت کارنگ، تاریخ بارگذاری: 19 بهمن 1401ش.
• «بررسی تحولات سینما پس از انقلاب اسلامی ایران»، خبرگزاری اسنا، تاریخ بارگذاری: 28 فروردین 1401ش.
• «تأثیر سینمای جهان بر اقتصاد، سیاست و رفتار جامعه»، وب‌سایت پیک مهارت، تاریخ بازدید: 23 مهر 1403ش.
• «چرا مزخرف‌ها بیشتر می‌فروشند؟»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بارگذاری: 16 مرداد 1389ش.
• خامنه‌ای، سیدعلی، «بیانات در دیدار جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بارگذاری: 1 مرداد 1380ش.
• «خزایی: برای تقویت اقتصاد سینمای ایران باید وارد بازار جهانی شود»، خبرگزاری برنا، تاریخ بارگذاری: 21 بهمن 1402ش.
• «دولت در اقتصاد سینما دخالت نکند/ بخش خصوصی و تهیه‌کنندگان با اکران فیلم خارجی موافق نیستند»، خبرگزاری تجارت نیوز، تاریخ بارگذاری: 28 مرداد 1403ش.
• رستگاری، علی، «دستاوردهای سینمای ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مرور کرده‌ایم»، روزنامه جام جم، تاریخ بارگذاری: 21 شهریور 1402ش.
• رفاهت، فاطمه، «اقتصاد سینمای کشور رونق گرفت؛ استقبال ۱۳ میلیونی از اکران‌های نیمه نخست»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذری: 9 آبان 1402ش.
• زورمند، معصومه، «مسائل صنعت سینما در ایرن»، وب‌سایت جامعه اندیشکده‌ها، تاریخ بارگذاری: 10 اردبهشت 1403ش.
• سالک، رضا، «اقتصاد سینما، از تحلیل تا راهبرد»، نقد سینما، شمار ۀ18، 1378ش.
• سربندی، فرناز و همکاران، «تحلیل سیاست‌های اقتصاد سینما در دولت‌های پس ازانقلاب اسلامی»، مطالعات بین رشته‌ای در رسانه و فرهنگ، دورۀ 10، شمارۀ 1، شمارۀ پیاپی 19، 1399ش.
• «سینما؛ کلید پیشرفت کشور»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ بارگذاری: 11 اسفند 1393ش.
• «شبکه نمایش خانگی: راهی برای نجات اقتصاد سینمای ایران»، خبرگزاری برنا، تاریخ بارگذاری: 7 مرداد 1402ش.
• «صدرنشینان اقتصاد سینمای جهان» در وب‌سایت اتاق ایران آنلاین: پایگاه خبری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، تاریخ انتشار: 31 خرداد 1395ش.
• «طالبی‌نژاد: اقتصاد سینمای ایران نیاز به بازسازی دارد»، خبرگزاری مهر، تاریخ بارگذاری: 6 آبان 1388ش.
• کریمی، مجتبی، «بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر اقتصاد سینما در ایران (با استفاده از رهیافت اقتصادسنجی و سیستم دینامیکی)»، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت توسعه فناوری و مطالعات سینمایی، 1397ش.
• «مروری بر توقیف فیلم‌های سینمایی در 40 سال اخیر»، خبرگزاری همشهری، تاریخ بارگذاری: 13 آبان 1398ش.
• «مختصات سینمای تک‌ژانری»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تارایخ بارگذری: 11 مهر 1403ش.
• هنرکار، هوشمند، «اقتصاد- سینما: درآمدی بر ریشه‌های بحران در اقتصاد سینمای ایران»، نقد سینما، شمارۀ 5، 1374ش.
• «یک برداشت از اقتصاد سینمای ایران»، وب‌سایت فلسفۀ جامعه‌شناسی، تاریخ بارگذاری: 29 تیر 1403ش.
• یزدانی، زهرا، «گردش مالی عظیم هالیوود و تأثیر آن بر اقتصاد آمریکا»، در وبلاگ مطالعات اقتصادی و حقوقی، تاریخ انتشار: 18 اردیبهشت 1392ش.