نسل وای

نسل وای؛ نسلی میان نسل ایکس و نسل زد بر اساس طبقه‌بندی نسل‌ها در غرب.

نسل وای که با عنوان هزاره نیز شناخته می‌شود، نسلی است که دوران بلوغ خود را در مواجهه با پیشرفت‌های گسترده فناوری سپری کرده است و با ورود به بزرگسالی تجربه‌ای متفاوت را آغاز کرده که تمام ابعاد زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. نام‌گذاری نسل‌ها و تعیین محدوده زمانی مشخص برای آنها پدیده‌ای رایج در جوامع مختلف است و ممکن است در برخی ویژگی‌ها شباهت‌هایی میان این نسل‌ها وجود داشته باشد؛ اما این امر به‌معنای یکسان بودن آنها در سراسر جهان نیست. در ایران، نسل وای بر نسل سوم انقلاب تطبیق می‌شود که در برخی ویژگی‌ها متمایز از همتایان خود در اروپا و آمریکا هستند.

تعریف نسل وای

نسل وای که با عناوین نسل هزاره یا نسل شبکه نیز شناخته می‌شود، گروه جمعیتی‌ای است که پس از نسل ایکس قرار می‌گیرد. این نسل از اوایل دهۀ ۱۹۸۰م تا اواسط دهۀ ۱۹۹۰م متولد شده‌اند. تاریخ دقیق ممکن است بر اساس منابع مختلف متفاوت باشد. این نسل به نسل عصر طلایی و نسل مدنی نیز معروف هستند.

تاریخچه نسل وای

در ابتدا، گروهی که پس از نسل ایکس متولد شدند، نسل وای نامیده شدند؛ زیرا این نام بر اساس ترتیب حروف در الگوی نام‌گذاری رایج بود. در اواخر دهۀ ۱۹۹۰م، دو تن از نویسندگان اصطلاح «هزاره‌ای‌ها» را برای توصیف نسلی که در آغاز قرن ۲۱ به بلوغ می‌رسید، ابداع کردند. این اصطلاح در اوایل دهۀ ۲۰۰۰م میان روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها محبوب شد و از آن زمان هر دو اصطلاح برای توصیف این نسل به کار می‌روند. با این حال، اصطلاح هزاره‌ای‌ها محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.

ویژگی‌های نسل وای

نسل هزاره معمولاً به‌عنوان افرادی با مهارت‌های فناوری بالا، آگاهی اجتماعی و توانایی سازگاری با تغییرات شناخته می‌شوند. آنها تجربیات را به دارایی‌های مادی ترجیح می‌دهند و به‌دنبال تعادل میان زندگی و کار، رشد شخصی و تمایل به تغییر شغل به دفعات هستند.

نسل وای به عدالت در توزیع ثروت و فرصت‌ها اهمیت می‌دهند. آنها از مساوات، مهمان‌نوازی نسبت به مهاجران و حقوق معلولان حمایت می‌کنند و به مسائل اجتماعی مانند امور خیریه و حفاظت از حیوانات علاقه نشان می‌دهند. با این حال، نسبت به حمایت از همسایگان و مسائل مالیاتی بی‌تفاوت هستند.

نسل وای توجه بسیاری به مسائل زیست‌محیطی و احترام به طبیعت دارند. این نسل با سازمان‌های جامعۀ مدنی مخالفت دارند؛ اما کیفیت سیستم آموزشی و فعالیت‌ها و فرصت‌های شغلی که توسط دولت ارائه می‌شود را به رسمیت می‌شناسند. همچنین، آنها به عدم تعادل در عدالت و توزیع ثروت اذعان دارند.

به‌طور کلی، نسل هزاره به حقوق برابر و توزیع عادلانه منابع باور دارند. تفاوت بزرگی بین نسل وای و نسل‌های دیگر وجود ندارد؛ زیرا مردم به‌طور کلی به دنبال همبستگی و انسجام از طریق همکاری و کمک به دیگران هستند و از احساس جامعه‌پذیری و تعلق لذت می‌برند. تمایز در اهمیتی است که این نسل به پایداری ایده‌ها، نظرات و باورهای‌شان می‌دهند؛ درحالی‌که این امر با ارتباط آنها با فناوری تسهیل شده است. به‌عنوان یک نسل، آنها تاثیر قابل‌توجهی بر مسائل مرتبط با آزادی بیان، تسامح و تنوع داشته‌اند.

رشد نسل وای همراه با اینترنت

نسل هزاره اولین گروهی هستند که با رشد شخصی خود، شاهد رشد و تکامل اینترنت نیز بودند. در اواخر دهۀ ۱۹۸۰م و اوایل دهۀ ۱۹۹۰م، فناوری در دسترس این نسل محدود بود و ایمیل یکی از اولین کاربردهای اصلی آن محسوب می‌شد؛ اما بخشی از این نسل که در اواخر دهه ۱۹۹۰م و اوایل دهه ۲۰۰۰م به بلوغ رسیدند، با فناوری‌های پیشرفته‌تر اینترنتی آشنا شدند.

اگرچه اینترنت و رسانه‌های اجتماعی تاثیرات مثبت بسیاری بر نسل هزاره داشته‌اند؛ اما جنبه‌های منفی مانند سخنان نفرت‌انگیز، سوءاستفادۀ سایبری، افسردگی، تمایل به خودکشی و دستکاری سیاسی نیز میان این نسل وجود دارد. این مشکلات به‌ویژه در اواخر دهه ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰م شدت گرفته و بسیاری از افراد نسل هزاره بیش از سایر نسل‌ها تحت تاثیر این چالش‌ها قرار گرفتند.

وب جهانی تاثیرات گسترده‌ای، چه مثبت و چه منفی، بر جوامع مختلف برجای گذاشته است. با این حال، هیچ نسلی به‌اندازه نسل هزاره ناچار به مواجهه و تطبیق فردی با این فناوری نوظهور نبوده است. رابطۀ نسل هزاره با فناوری پیچیده است و ابعاد مختلف زندگی آنها را شکل داده است. این نسل فناوری را در فعالیت‌های روزانه، کار و تعاملات اجتماعی خود ادغام کرده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که این نسل به‌شدت تحت تاثیر فناوری قرار دارد؛ اما این تاثیرات همیشه مثبت نیست. استفاده گسترده از رسانه‌های اجتماعی گاه به خودباوری و تصویر ذهنی آنها آسیب رسانده و نگرانی‌های مربوط به سلامت روان را تشدید کرده است.

رویکرد اقتصادی نسل هزاره

جوانان نسل هزاره به‌طور میانگین ثروت کمتری نسبت به نسل انفجار جمعیت در سن مشابه دارند. بدهی‌های دانشجویی یکی از دلایل اصلی این مسئله است. سهم خانوارهای جوان با بدهی دانشجویی از ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۶م دو برابر شده است و میزان متوسط بدهی دانشجویان نسل هزاره ۵۰ درصد بیشتر از نسل ایکس در سن مشابه است.

نسل هزاره پول خود را بیشتر صرف تجربیاتی مانند سفر و رویدادها می‌کنند تا خرید دارایی‌های مادی. آنها به حداقل‌گرایی و زندگی پایدار اهمیت می‌دهند و به‌جای مصرف‌گرایی، به ارزش‌های اخلاقی توجه دارند.

این نسل به رشد و توسعۀ شخصی علاقه‌مند است. آنها دائماً به‌دنبال یادگیری مهارت‌های جدید هستند و از طریق دوره‌های آنلاین و کارگاه‌ها مهارت‌های خود را ارتقا می‎دهند. آنها یادگیری را نه به‌عنوان یک وظیفه، بلکه به‌عنوان یک سفر مادام‌العمر برای بهبود خود می‌بینند. این تشنگی برای دانش و رشد است که آنها را در زندگی شخصی و حرفه‌ای‌شان متمایز می‌کند.

زنان نسل هزاره

زنان نسل هزاره، همانند زنان نسل ایکس نسبت به نسل‌های پیشین بیشتر در نیروی کار مشارکت دارند. این افراد همچنین بیشتر با والدین خود زندگی می‌کنند و برای مدت طولانی‌تری در خانه والدین می‌مانند. رشد میزان تحصیلات در میان زنان هزاره‌ای بسیار چشمگیر بوده است. در نسل خاموش، تنها ۱۱ درصد از زنان جوان مدرک کارشناسی داشتند. این رقم برای زنان نسل هزاره تقریباً چهار برابر شده و به ۴۳ درصد رسیده است. اکثریت زنان نسل خاموش در نیروی کار مشارکت نداشتند؛ ولی زنان نسل هزاره، ۷۲ درصد شاغل هستند و فقط یک‌چهارم آنها نیروی کار نیستند.

ازدواج نسل هزاره

نسل هزاره به‌طور کلی دیرتر از نسل‌های قبلی ازدواج می‌کنند یا از ازدواج صرف‌نظر کرده‌اند. در سال ۲۰۱۸م، تنها ۴۶ درصد از افراد ۲۵ تا ۳۷ ساله نسل هزاره ازدواج کرده بودند؛ در حالی که این رقم برای نسل خاموش ۸۳ درصد بوده است. زنان نسل هزاره نیز دیرتر از نسل‌های پیشین مادر می‌شوند. در سال ۲۰۱۶م، تنها ۴۸ درصد از زنان ۲۰ تا ۳۵ ساله این نسل مادر بودند؛ در حالی که این رقم برای زنان نسل ایکس در سن مشابه ۵۷ درصد بوده است.

رای‌گیری و سیاست

نسل هزاره دومین گروه بزرگ رای‌دهندگان در آمریکا هستند و تمایل بیشتری به حمایت از حزب دموکرات دارند. با این حال، جوانان همچنان در مقایسه با نسل‌های مسن‌تر نرخ مشارکت کمتری در انتخابات دارند.

روابط نسل هزاره

فناوری به‌طور کامل نحوۀ تعامل نسل هزاره با یکدیگر را تغییر داده است. رسانه‌های اجتماعی، برنامه‌های پیام‌رسان و پلتفرم‌های دوستیابی نحوۀ شکل‌گیری و حفظ روابط این نسل را متحول کرده‌اند. نسل هزاره رویکرد متفاوتی به ازدواج دارد. آنها دیرتر ازدواج می‌کنند و معنای خانواده را بازتعریف کرده‌اند. این می‌تواند به‌معنای هم‌زیستی بدون ازدواج، انتخاب نداشتن فرزند یا روی آوردن به ساختارهای خانوادگی غیرمتعارف باشد.

روابط اجتماعی نسل هزاره، دوستی‌ها را متحول کرده است. آنها به تنوع و عمومیت در حلقه‌های اجتماعی اهمیت می‌دهند و اغلب با افرادی از فرهنگ‌ها و پیشینه‌های مختلف ارتباطات عمیقی برقرار می‌کنند. این نسل معمولاً دوستانی صمیمی دارند که در سراسر جهان پراکنده‌اند و ارتباط آنها بیشتر بر علایق مشترک استوار است تا نزدیکی جغرافیایی.

همچنین، صحنۀ دوستیابی به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. با ظهور برخی برنامه‌ها، دوستیابی به تجربه‌ای کاملاً متفاوت برای نسل هزاره تبدیل شده است. این فناوری امکانات زیادی ایجاد کرده؛ اما چالش‌هایی مانند فراگیر شدن قطع بی‌مقدمۀ ارتباطات و روابط کوتاه‌مدت که تنها با یک پیام آغاز و پایان می‌یابند، نیز به همراه آورده است.

بحران اقتصادی و تاثیر آن بر نسل‌ هزاره

بدترین بحران اقتصادی آمریکا از زمان رکود بزرگ تاثیری نامتناسب بر نسل‌های مختلف داشته است. در حالی که آمریکایی‌ها از تمامی گروه‌های سنی اثرات این رکود را احساس کرده‌اند، نسل هزاره در حوزه اشتغال بیشترین ضربه را متحمل شده و نسل بومر و نسل ایکس در زمینۀ ارزش مسکن، امور مالی خانوار و پس‌انداز بازنشستگی بیشترین زیان را دیده‌اند. با این حال، نسل خاموش در این بحران اقتصادی شرایط بهتری داشته است. با اتکا به درآمد تامین اجتماعی، نسل خاموش وضعیت مالی خود را بهتر از نسل‌های جوان‌تر ارزیابی می‌کند.

فروپاشی بازار مسکن تاثیر نسبتاً کمی بر نسل هزاره داشته است؛ زیرا آنها کمتر از نسل‌های قدیمی‌تر مالک خانه هستند. در نظرسنجی انجام‌شده تنها ۱۸ درصد از نسل هزاره گزارش داده‌اند که دارای خانه هستند. سهم مالکان خانه در نسل ایکس ۵۷ درصد است. بومرها بیشتر از نسل ایکس حدود ۷۵ درصد مالک خانه هستند.

ظهور اینفلوئنسرها میان نسل هزاره

روی کار آمدن رسانه‌های اجتماعی و یوتیوب، منجر به ظهور سلبریتی‌های اینترنتی و اینفلوئنسرهای رسانه‌های اجتماعی شد که بیشتر آنها از نسل هزاره بودند. ایدۀ اینفلوئنسرها همواره به‌شکل امروزی نبوده است؛ اما ظهور آنها در بستر رسانه‌های اجتماعی آغاز شد. این پدیده راهی کاملاً نوین برای کسب درآمد فراهم کرد و شیوۀ تفکر نسل‌های گذشته دربارۀ روش‌های سنتی درآمدزایی را به چالش کشید.

چه از طریق تعداد بازدیدها و چه از طریق تبلیغات، شمار زیادی از افراد نسل هزاره اکنون از یوتیوب و سایر شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان منبع اصلی درآمد و حرفۀ خود استفاده می‌کنند.

مصرف رسانه‌ای نسل هزاره

نسل هزاره از فناوری برای برقراری ارتباط، اطلاع‌رسانی و سرگرمی استفاده می‌کنند و به‌طور میانگین بیش از شش ساعت در روز از رسانه‌های دیجیتال استفاده می‌کنند. پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی نسل هزاره هستند.

آنها از رسانه‌های اجتماعی برای بیان خود، اشتراک‌گذاری علایق و به‌روز ماندن با روندهای جدید استفاده می‌کنند. نسل هزاره به خرید آنلاین علاقه زیادی دارند و از تجربۀ خریدی که سریع، ساده و با گزینه‌های متنوع همراه باشد، استقبال می‌کنند.

نحوۀ انتقال ارزش‌های نسل وای به نسل‌های بعدی

در نسل وای که به‌عنوان نسلی تاثیرگذار در عرصۀ فناوری و جهانی‌سازی شناخته می‌شود، انتقال ارزش‌ها به نسل بعدی به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد این نسل و شرایط اجتماعی آن اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

نحوۀ درک و بزرگداشت رویدادهای تاریخی توسط نسل وای، تاثیر بسزایی بر شکل‌گیری ارزش‌ها و باورهای آنها و انتقال آنها به نسل‌های بعدی دارد. اگر این نسل رویدادهای تاریخی مهم را نادیده بگیرد یا کم‌اهمیت جلوه دهد، ممکن است نسل‌های بعدی در درک و همدلی با کسانی که تحت تاثیر این رویدادها قرار گرفته‌اند، دچار کمبود شوند. در مقابل، نسل وای با تاکید بر یادگیری از گذشته و پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی می‌تواند ارزش‌هایی همچون همبستگی، عدالت‌خواهی و مسئولیت‌پذیری را به نسل‌های آینده منتقل کند.

حافظه جمعی که به‌عنوان حافظه مشترک یک گروه یا جامعه تعریف می‌شود، یکی از عوامل کلیدی در ادراک نسل وای از تاریخ و روایت‌های مربوط به آن است. این حافظه لزوماً منعکس‌کننده حقیقت عینی نیست؛ بلکه بیشتر بازتاب‌دهندۀ تفسیرهای مبتنی بر تجربیات و دیدگاه‌های اعضای جامعه است. علاوه بر این، حافظه جمعی نسل وای تحت تاثیر رسانه‌ها و اهداف سیاسی قرار گرفته و همین امر بر انتقال ارزش‌ها به نسل آینده اثرگذار است. نسل وای که با رسانه‌های دیجیتال و شبکه‌های اجتماعی رشد کرده است، از این ابزارها برای حفظ و انتقال روایت‌های تاریخی به نسل بعد بهره می‌گیرد و در عین حال، باید به تحلیل نقادانه منابع و اطلاعات بپردازد.

خانواده به‌عنوان نخستین عامل اجتماعی‌سازی، نقش اساسی در انتقال ارزش‌های نسل وای به نسل‌های بعدی دارد. خانواده‌های این نسل که اغلب از تجربیات پیچیده‌تری نظیر جهانی‌سازی و تغییرات سریع اجتماعی برخوردار بوده‌اند، ارزش‌هایی مانند انعطاف‌پذیری، تحمل فرهنگی و آگاهی از چالش‌های جهانی را به نسل‌های بعد منتقل می‌کنند.

علاوه بر خانواده، اجتماع نیز تاثیر زیادی در این فرآیند دارد. نسل وای که به‌شدت تحت تاثیر اجتماعات مجازی بوده است، از این اجتماعات برای گسترش ارزش‌هایی مانند همکاری بین‌المللی و مسئولیت اجتماعی استفاده می‌کند. ارزش‌هایی که نسل وای به نسل بعد منتقل می‌کند، ایستا و ثابت نیستند.

این ارزش‌ها در معرض تغییر و تکامل قرار دارند و به‌مرور زمان با مواجهه با ایده‌ها و تجربیات جدید بازتعریف می‌شوند. برای مثال، ارزش‌هایی مانند احترام به محیط‌زیست، که در نسل وای بسیار پررنگ شده‌اند، ممکن است در نسل بعد نیز گسترش یابند؛ اما با مفاهیمی جدید و متناسب با چالش‌های زمانه همراه شوند.

چالش‌ها نسل هزاره

سلامت روان یکی از دغدغه‌های مهم نسل هزاره است. آنها بیش از نسل‌های پیشین دربارۀ مسائل سلامت روان صحبت می‌کنند و به‌دنبال کمک و حمایت هستند. این نسل با سطوح بالایی از اضطراب و افسردگی مواجه است که اغلب تحت تاثیر فشارهای رسانه‌های اجتماعی و ارتباط دائمی در عصر دیجیتال تشدید می‌شود. برای آنها، مراقبت از خود مهارتی حیاتی برای بقا به‌ شمار می‌رود.

از جنبۀ شغلی، نسل هزاره در بازاری کار می‌کند که به‌سرعت در حال تغییر است. مفهوم یک شغل ثابت برای تمام عمر، مانند فناوری‌های قدیمی، دیگر کاربردی ندارد. این نسل با آینده‌ای روبه‌رو است که احتمالاً چندین شغل و مسیر حرفه‌ای مختلف را در طول عمر خود تجربه خواهند کرد. این وضعیت نیازمند ارتقای مستمر مهارت‌ها و سازگاری با شرایط متغیر است. فریلنسری، کار از راه دور و کارآفرینی، همگی در حال بازتعریف مفهوم شغل سنتی برای نسل هزاره هستند.

نسل وای در ایران

محدودۀ سنی نسل وای در ایران با گروهی که به‌عنوان «نسل سومی‌ها» شناخته می‌شوند، مطابقت دارد. فرآیند جامعه‌پذیری این نسل به دوران پس از انقلاب اسلامی ایران و دهه‌های شصت و هفتاد شمسی بازمی‌گردد. از این گروه به «نسل جوان» هم در ایران یاد می‌شود.

ویژگی‌های نسل وای در ایران

• از نظر شخصیتی، هویتی مستقل‌تر و شکل‌یافته‌تر دارند.
• در مواجهه با مظاهر دینی، گزینش‌گر هستند؛ مظاهر اساسی دین را ترجیح داده و به جای توجه صرف به موارد ظاهری، بیشتر بر جوهر و معنای دین تکیه می‌کنند.
• تمایل دارند همان‌گونه که هستند دیده شوند و کمتر به پنهان‌کاری در رفتارهای خود می‌پردازند.
• با نگاهی خوش‌بینانه به تعامل با جهان و فرهنگ‌های مختلف می‌پردازند.
• واقع‌گرا هستند و برنامه‌های فردی و اجتماعی را بر اساس معیارهایی مانند قابلیت دسترسی، عملی بودن و کارآمدی ارزیابی می‌کنند.
• برخلاف برخی برداشت‌های جامعه‌شناسی سیاسی، این نسل به جدایی دین از سیاست تمایل ندارد؛ بلکه ارتباط دین و سیاست را به تعدیل و توازن سوق می‌دهد.
• این نسل در ایران از سیاست‌زدگی گریزان است و بدون وابستگی جناحی به احزاب یا افراد سیاسی، خودجوش در جهت تداوم انقلاب اسلامی حرکت می‌کند. در عین حال، به دور از درگیری‌های سیاسی، بر رشد و توسعه خدمت‌گزاری به مردم متمرکز است.
• تمایلات زیبایی‌شناختی و هنری این نسل در مقایسه با نسل پیشین برجسته‌تر است.
• در مراوده و معاشرت با دیگران صمیمی‌تر و راحت‌تر برخورد می‌کند.
• پویایی و روحیه انتقادگری از ویژگی‌های بارز این نسل است. آنها در برابر انحرافات و کج‌روی‌ها به‌سرعت واکنش نشان داده و بدون توسل به خشونت، برای اصلاح خطاها اقدام می‌کنند.
• حرکت این نسل مبتنی بر شناخت، تحلیل وقایع سیاسی جهانی، موضع‌گیری صحیح و مقابلۀ سریع با تهدیدات بیگانگان است. شرایط جهانی و گردش سریع اطلاعات، به این نسل قدرت تحلیل و پویایی بیشتری بخشیده است.
• تاثیرپذیری این نسل از دیگران بالاتر است؛ ازاین‌رو، نیازمند الگوهای مناسب و الهام‌بخش هستند.
• علاقه‌مند به فرهنگ و سنت‌های ایرانی‌اند و در عین حال به دین و اخلاق پایبند هستند. ابعاد فرهنگی، هنری و زیبایی‌شناسی فرهنگ ایرانی برای آنها جذابیت ویژه‌ای دارد.

منابع

• جعفرزاده‌پور، فروزنده، «رسانه، ابزاری برای دسته‌بندی نسل‌ها در ایران»، نشریۀ جامعه‌پژوهی فرهنگی، شمارۀ 2، 1396ش.
• محمدی، علیرضا، «انقلاب نسل‌ها: انقلاب اسلامی و مواجهه با نسل سوم»، پگاه حوزه، شمارۀ 207، 1386ش.
• Barsallo، Gabisel et al. 2024. “Generational Identity، Values، and Sense of Belonging”. Social Sciences 12.
• Bialik، Kristen، “Millennial life: How young adulthood today compares with prior generations”، pewresearch website، Date of Published: 14 February 2019.
• “Exploring the Influence of Historical Events on Intergenerational Values: Perspectives on Collective Memory”، wechronicle website، Date of Visit: 19 January 2025.
• Gibson، Matthew، “INTERNET’S IMPACT ON MILLENNIALS”، opentextbooks website، Date of Visit: 19 January 2025.
• “Millennial Behavior: Reshaping Society and the Workplace”، neurolaunch website، Date of Published: 22 September 2024.
• “Section 5: Generations and the Great Recession”، pewresearch website، Date of Published: 3 November 2011.
• “The Complete List Of Millennial Characteristics”، resumehead website، Date of Visit: 19 January 2025.
• “The Millennial Mindset: Understanding a Generation's Values and Media Habits”، mediaculture website، Date of Posted: 17 November 2023.
• “what is Generation Y or Gen Y”، bamboohr website، Date of Visit: 21 January 2025.