خرقۀ شریف
خرقۀ شریف، جامۀ منسوب به پیامبر اسلام در شهر قندهار افغانستان.
خرقۀ شریف، لباسی منتسب به پیامبر اسلام است که در حال حاضر در زیارتگاهی در ولایت (استان) قندهار افغانستان نگهداری می‌شود. این لباس مورد احترام مردم بوده و چند زیارتگاه برای آن ساخته شده است. برخی از افراد مشهور سیاسی و فرهنگی نیز به زیارت آن رفته‌اند.
تاریخچه
بر اساس منابع موجود، پیامبر اسلام وصیت کرده بود که جامۀ او به اویس قرنی داده شود تا برای امت او دعا کند. پس از وفات اویس، این لباس در غار حرا گذاشته شد. سپس فردی به‌نام دوست‌محمد که فرد صالح و زاهدی بود، جامۀ پیامبر را به بغداد مرکز حکومت بنی‌عباس منتقل کرد. تیمور گورکانی وقتی بغداد را گرفت، خرقه را به سمرقند، مرکز حکومت خود برد و برای نگهداری آن، مسجد و گنبدی بنا کرد. پس از مرگ تیمور، خرقۀ شریفه، به بخارا منتقل شد. در ۱۰42ش، حاکم بخارا تصمیم گرفت که خرقه را به خُتن، مرکز ترکستان چین ببرد؛ اما دو نفر از صوفیان که با این کار مخالف بودند، لباس را برداشته و به بلخ بردند. در ۱076ش دو صوفی دیگر لباس را برداشته و به‌سمت هندوستان بردند، اما میر یاربیگ، حاکم بدخشان، آنها را از راه بر‌گرداند و در قلعۀ «جوزون»، مرکز بدخشان نگهداری کرد. در ۱۱46ش، این لباس به‌دستور احمدخان ابدالی، به قصد انتقال به قندهار، از بدخشان به کابل برده و به‌مدت 8 ماه در آن‌جا نگهدری شد. در این مدت، افراد زیادی از کابل و اطراف به زیارت خرقه آمدند.[۱] سپس، کاروان خرقه، از شهرهای مَیدان وَردَک، غزنی، مُقُر، قَلَات و شهر صفا رد شده و در مرداد 1147ش به شهر قندهار رسید.[۲] خرقۀ منسوب به پیامبر اسلام در استانبول ترکیه نیز وجود دارد که سالانه هزاران نفر به زیارت آن در مسجد جامع استانبول می‌روند. برخی معتقدند که این لباس در دوران حکومت عثمانی توسط سلطان سلیم اول از حجاز به استانبول برده شده است.[۳]
مشخصات
در وصف مشخصات ظاهری خرقه نبوی گفته‌اند که این خرقه، لباسی پشمی و ضخیم از موی نازک و خالص شتر و به رنگ آسمانی است که اندازۀ آن کوتاه‌تر از قامت انسان بنظر می‌آید. جلوی لباس، با رشتۀ پشمی دوخته شده و آستین‌های آن کوتاه‌تر از خود جامه است. این لباس به‌مرور زمان فرسوده شده است.[۴]
چگونگی انتقال به افغانستان
بر اساس منابع، خرقه را بر پشت شتر حمل کرده و در طول راه، فردی حق سوار شدن و جلوتر رفتن از این شتر را نداشته است. شتر حامل در هر منزل، تعویض می‌شد. سپس، شتر قبلی، آزاد شده و به گردن آن، یادداشتی می‌بستند که یابندۀ آن می‌توانست به‌عنوان صدقه، آن را بگیرد و ذبح کند؛ ولی اجازه نداشت بر آن سوار شود یا بارکشی کند. در هر منزل، صندوق خرقه را بر فرش نو می‌گذاشتند و مبلغ قابل توجهی صدقه داده و چند گاو و گوسفند را ذبح و خیرات می‌کردند. در هنگام رفتن نیز جای صندوق خرقه را سنگ‌چین کرده، بیرقی می‌افراشتند تا به آن قسمت، پای کسی گذاشته نشود.[۵]
آثار و پیامدها
1. نام‌گذاری فیض‌آباد
نام مرکز ولایت (استان) بدخشان افغانستان، در سابق «جوزگون» یا «جوزون» بود؛ اما در سال 989ش وقتی خرقۀ شریف به آن‌جا منتقل شد، نام آن را به‌واسطۀ حضور این لباس، «فیض‌آباد» نهادند.[۶]
2. ساخت زیارتگاه سَخی در کابل
خرقۀ شریف در مسیر انتقال از بدخشان به قندهار، مدتی در کابل نگهداری شده و پس از چند روز، تعدادی از حاملان صوفی خرقه ادعا میکنند که دو شب پیاپی شخص سبز پوشی را در خواب دیده‌اند که شمشیرخود را بر سنگی گذاشته و کنار خرقه، با عده‌ای نماز می‌خواند و خود را امام علی معرفی می‌کند. بعد از بیدارشدن نیز می‌بینند که آن سنگ دو نیم شده است. این افراد پس از رسیدن به قندهار، واقعه را برای احمدخان ابدالی نقل میکنند و او دستور می‌دهد که در آن مکان، زیارتگاهی به‌نام سخی، شاه مردان ساخته شود.[۷]
3. ساخت زیارتگاه خرقۀ شریف در قندهار
در مدتی‌که خرقۀ نبوی به‌صورت موقت در کابل نگهداری می‌شد، به‌دستور احمد شاه، گنبد بزرگ و باشکوهی در قندهار بنا شد تا احمد شاه پس از مرگ در سردابۀ آن دفن شده و خرقه نیز در جایگاه ویژه‌ای در طبقۀ اول نهاده شود.[۸] پس از وفات احمد شاه، او را در طبقۀ زیرین آرامگاه دفن کردند، اما خرقه را به آن‌جا منتقل نکردند. تیمورشاه، فرزند احمد شاه، هم‌زمان با تکمیل گنبد آرامگاه پدر خود، عمارت جداگانه‌ای با مسجد و محوطۀ وسیع برای نگهداری خرقه در کنار این گنبد ساخت و پس از تکمیل آن، خرقه را از مسجد جامع به جایگاه مخصوص آن منتقل کرد که تاکنون در این بنا نگهداری می‌شود.[۹]
3. حضور شخصیت‌ها در محل نگهداری خرقه
1. امان‌الله خان، شاه افغانستان، چند مرتبه به زیارت خرقه رفت. نخستین‌بار به‌همراه مادر خود، حیات بیگم، در ۱۹مهر ۱۳۰۴ش وارد قندهار شد. مادر او، پارچۀ نفیسی برای پوشش صندوق خرقه هدیه کرد.[۱۰]
2. اقبال لاهوری، شاعر مسلمان و روشنفکر هندی، در آبان ۱۳۱۲ش از قندهار و زیارت خرقه در این شهر دیدار کرد و این شعر را سرود:[۱۱]
| قندهار آن کشور مینو سواد | اهل دل را خاک او خاک مراد | |
| آشکارا دیدنش أسرای ماست | در ضمیرش مسجد اقصای ماست | |
| خرقۀ آن برزخ لایبغیان | دیدمش در نکتۀ لی خرقتان | |
| آمد از پیراهن او بوی او | داد ما را نعره الله هو |
3. ملاعمر، اولین رهبر طالبان، در فروردین ۱۳۷۵ش، در قندهار، خرقه را با حضور صدها ملای سُنی و اسامه بن لادن، رهبر وقت القاعده، پوشید. پس از آن، به ملاعمر لقب امیرالمؤمنین داده شده و همگی با او بیعت کردند.[۱۲]
4. اشرف غنی، رییس‌جمهور سابق افغانستان در ۲۱ خرداد ۱۳۹۷ش، به زیارت خرقه رفت و صندوق آن را باز نمود و پس از دعا برای صلح در افغانستان، ۵ روز آتش‌بس شامل روزهای عیدفطر با طالبان اعلام کرد.[۱۳]
پانویس
- ↑ «زیارت خرقه شریف»، وب‌سایت ویکی شیعه.
- ↑ «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی.
- ↑ «خرقه منتسب به پیامبر اکرم»، خبرگزاری افتاب.
- ↑ «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی.
- ↑ «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی.
- ↑ شریفی، «معلومات در مورد ولایت بدخشان»، وبلاگ علوم اجتماعی.
- ↑ «نگاهی به تاریخچه زیارتگاه سخی در کابل»، خبرگزاری شهرآرا نیوز.
- ↑ «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی.
- ↑ «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی.
- ↑ «زیارت خرقه شریف»، وب‌سایت ویکی شیعه.
- ↑ «زیارت خرقه شریف»، وب‌سایت ویکی شیعه.
- ↑ «بزرگترین تجمع ملاهای افغان در فتوای جهاد علیه ربانی»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.
- ↑ «نمایش عمومی خرقه مبارک؛ از ملاعمر تا اشرف‌غنی»، خبرگزاری جمهور
منابع
- «بزرگترین تجمع ملاهای افغان در فتوای جهاد علیه ربانی»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 4 آبان 1398ش.
- «خرقه منتسب به پیامبر اکرم»، خبرگزاری افتاب، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1394ش.
- «زیارت خرقه شریف»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 23 آذر 1401ش.
- «زیارتگاه خرقه پیامبر در قندهار»، وب‌سایت خبرگزای پارس تودی، تاریخ درج مطلب: 19 مهر 1395ش.
- شریفی، محمداجمل، «معلومات در مورد ولایت بدخشان»، وبلاگ علوم اجتماعی، تاریخ درج مطلب: 10 بهمن 1390ش.
- «نمایش عمومی خرقه مبارک؛ از ملاعمر تا اشرف‌غنی»، خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب:۲۲ خرداد ۱۳۹۷ش.